Τῇ ΙΓ’ (13ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΙΩΑΝΝΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου.

εἶδον τινὲς τὸν δολοφόνον ἐκεῖνον μὲ γυμνὸν ξίφος· ἐκεῖνος δὲ θέλων νὰ φύγῃ τὰς χεῖρας τῶν στρατιωτῶν, ἄλλους μὲν κατέκοψεν, ἄλλους δὲ ἐτραυμάτισε. Τέλος τὸν συνέλαβον καὶ ἐρωτήσαντες αὐτὸν τί ἤθελε τὸ γυμνὸν ξίφος, ὡμολόγησε τὴν ὑπόθεσιν. Ὁ δὲ δικαιοκρίτης Θεὸς μὴ ὑπομένων τὴν ἄδικον ἐξορίαν τοῦ Ἁγίου ἔδειξε μέγα θαῦμα κατὰ τὴν ἡμέραν ἐκείνην· πῦρ ἐξῆλθεν ἀοράτως ἀπὸ τὸν θρόνον εἰς τὸν ὁποῖον ἵστατο ὁ Ἅγιος καὶ ἐδίδασκε καὶ τὸ πῦρ ἐκεῖνο ὑψώθη πολὺ ἕως οὗ ἤναψε τὸ σκέπασμα τῆς Ἐκκλησίας· πνέοντος δὲ σφοδροῦ ἀνέμου δυτικοῦ, ἔφθασεν ἡ φλὸξ ἕως εἰς τὰ ἀνάκτορα καὶ τί νὰ λέγω καταλεπτῶς; ἐντὸς τριῶν ὡρῶν, ἕως νὰ τὴν σβέσωσιν οἱ στρατιῶται, πλῆθος οἰκοδομημάτων κατεκάησαν καὶ ἐπὶ πολλὰ ἔτη δὲν ἠδυνήθησαν οἱ βασιλεῖς νὰ τὰ ἀνακτίσουν εἰς τὸ ἀρχαῖον κάλλος.

Ἀφοῦ ἐπέρασαν οἱ στρατιῶται τοῦ βασιλέως τὸν Ἅγιον εἰς τὴν Ἀνατολήν, τὸν ἔβαλαν εἰς ζῷον καὶ τὸν ἐπῆγαν εἴς τι χωρίον τῆς Ἀρμενίας, Κουκουσὸν ὀνομαζόμενον [8], τὰ δὲ κακὰ καὶ τοὺς πειρασμοὺς ὅσα οἱ στρατιῶται τοῦ ἔκαμον κατὰ τὴν ὁδόν, κατ’ ἐντολὴν τῆς βασιλίσσης καὶ τῶν λυκοποιμένων, τίς λόγος εἶναι ἱκανὸς νὰ διηγηθῇ; Γνωρίζοντες ὅτι ὁ Ἅγιος δὲν ἔτρωγεν ἄλλο τι, εἰμὴ τὸν χυλὸν τῆς κριθῆς, δὲν ἤθελον νὰ τοῦ δώσουν κἄν ψωμὶ καθαρὸν νὰ φάγῃ, ἀλλὰ τοῦ ἔδιδον ξηρὸν καὶ μουχλιασμένον· ποτὸν δέ, ζεστὸν ὕδωρ καὶ ταῦτα καίοντος τοῦ ἡλίου· ἀφήνομεν δὲ χάριν συντομίας τὰς ἄλλας κακοπαθείας· εἰς δὲ τὴν Κουκουσὸν ὅταν ἐπῆγεν ὁ Ἅγιος ἐθαυματούργησεν, ἐξ οὗ ἐπίστευσαν οἱ ἄνθρωποι τοῦ τόπου εἰς τὸν Χριστόν, εἰδωλολάτραι ὑπάρχοντες πρότερον.

Ἄνθρωπός τις ἦτο εἰς τὴν Κουκουσόν, εἰδωλολάτρης κατὰ τὴν θρησκείαν, παραλυτικὸς ἔτη ὀκτώ, κατὰ τὰ ὁποῖα δὲν περιεπάτησε τελείως· οἱ ἄνθρωποι τῆς Κουκουσοῦ, ἔχοντες ἀκούσει περὶ τοῦ Ἁγίου ὅτι ἐποίει θαύματα εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, ἐπῆγαν πρὸς αὐτὸν καὶ ἐκεῖνον τὸν παραλυτικόν. Τότε ἡρώτησεν ὁ Ἅγιος τὸν ἀσθενῆ· «Ποῖον Θεὸν λατρεύεις;». Ἐκεῖνος εἶπε· «Τὸν ἥλιον». Τοῦ λέγει ὁ Ἅγιος· «Καὶ πῶς δὲν σὲ ἰατρεύει ὁ θεός σου;». Ἀπεκρίθη ὁ ἀσθενής· «Δὲν δύναται διότι ἔχει καὶ ἄλλον θεὸν παραπάνω του». Τοῦ λέγει ὁ Ἅγιος· «Τότε διατί δὲν πιστεύεις ἐκεῖνον τὸν Θεόν, τὸν μεγαλύτερον τοῦ ἡλίου;». Ἀπεκρίθη ὁ ἀσθενής· «Δὲν τολμῶμεν νὰ τὸν ὀνομάσωμεν ἐκεῖνον τὸν Θεόν, διότι ὅποιος εἶναι ἁμαρτωλὸς καὶ ὀνομάσῃ ἐκεῖνον τὸν Θεὸν κατακαίεται».


Ὑποσημειώσεις

[1] Εἰς τὸν ἐν τῷ «Νέῳ Θησαυρῷ» Βίον τοῦ Ἁγίου, καθὼς καὶ ἐν τῷ Συναξαρίῳ τῶν Μηναίων, γράφεται ἐνταῦθα ὅτι οὗτος μετέβη καὶ συνεπλήρωσε τὰς σπουδάς του εἰς τὰς Ἀθήνας, ἡ περικοπὴ ὅμως αὕτη ἀπηλείφθη, διότι οὔτε ὁ Παλλάδιος, οὔτε ὁ Νικόδημος, οὔτε ἄλλος τις ἱστορικὸς ἀναφέρει ὅτι ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἦλθε χάριν σπουδῶν εἰς τὰς Ἀθήνας. (Τὸν ὑπὸ τοῦ Παλλαδίου συγγραφέντα Βίον τοῦ θείου Χρυσοστόμου βλέπε ἐν τῇ Patrologia Graeca τοῦ Ἀββᾶ Migne τόμ. 47 στ. 5, ὑπὸ τὸν τίτλον «Διάλογος ἱστορικὸς Παλλαδίου Ἐπισκόπου Ἑλενουπόλεως ... πρὸς Θεόδωρον Διάκονον Ρώμης – Περὶ βίου καὶ πολιτείας τοῦ μακαρίου Ἰωάννου Ἐπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου»).

[2] Περὶ τοῦ Ἁγίου Μελετίου βλέπε εἰς τὴν ιβʹ (12ην) Φεβρουαρίου (Τόμος Βʹ) τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[3] Ἀξίζει νὰ σημειωθῇ ἐνταῦθα ὅτι ὁ Μαρκίων οὗτος ἦτο υἱὸς τοῦ Ἐπισκόπου τῆς Σινώπης καὶ ἐγένετο πιθανὸν καὶ ὁ ἴδιος Ἐπίσκοπος. Ὅταν ὅμως ἔγινεν αἱρετικός, ἀφωρίσθη ἀπὸ τὸν ἴδιον τὸν Ἐπίσκοπον πατέρα του καὶ ἔφυγεν εἰς Ρώμην, ὅπου καὶ ἀπέθανε.

[4] Ἀντίφωνον λέγεται ἓν μέλος ἢ τροπάριον, τὸ ὁποῖον ψάλλει ὁ χορός, ἔπειτα τὸ αὐτὸ ἐκεῖνο ψάλλει καὶ ὁ ἕτερος χορὸς μὲ τὸν αὐτὸν ἦχον, ὅπως εἶναι πολλὰ τοιαῦτα εἰς τὴν Ἐκκλησίαν μας. Λέγουσι δὲ ὅτι ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος παρέδωκεν ἀπ’ ἀρχῆς εἰς τοὺς Χριστιανοὺς τῆς Ἀντιοχείας νὰ τὰ ψάλλωσιν, οὐχὶ κατ’ ἐπίνοιαν ἰδίαν, ἀλλὰ διότι εἶδεν ἀποκάλυψιν, εἰς τὴν ὁποίαν ἵσταντο οἱ Ἅγγελοι εἰς δύο χοροὺς καὶ ἔψαλλον ὕμνον εἰς τὴν Ἁγίαν Τριάδα καὶ ὅ,τι ἔλεγεν ὁ εἷς χορὸς τῶν Ἀγγέλων, αὐτὸ ἀπεκρίνετο καὶ ὁ ἄλλος· διατηρεῖται δὲ ἡ τοιαύτη συνήθεια, ἡ ἁγία καὶ ἐπαινετή, μέχρι τῆς σήμερον.

[5] Ἡ Οὐαλεντινούπολις ἦτο πόλις κειμένη ἐπὶ τῶν ὀρέων τῆς Γιλβέας.

[6] Περὶ τῆς Ἐφέσου βλέπε ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῶν σελ. 185-186.

[7] Οὗτος ἑορτάζεται κατὰ τὴν δʹ (4ην) Φεβρουαρίου (βλέπε Τόμον Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[8] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιόκ-Σούν.

[9] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Γιαρμπούζ.

[10] Ἡ Πιτυοῦς ἦτο πόλις μεγάλη ἄλλοτε, τότε δὲ κατερειπωμένη κειμένη εἰς τὸ βάθος τοῦ Εὐξείνου Πόντου παρὰ τοὺς πρόποδας τοῦ Καυκάσου, εἰς τὰ ἔσχατα δηλαδὴ ὅρια τοῦ Βυζαντινοῦ Κράτους περιστοιχιζομένη ἀπὸ ἀγρίους καὶ βαρβάρους εἰδωλολάτρας.

[11] Δύο ἀρχαιόταται πόλεις τῆς ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ Καππαδοκίας ἔφερον τὸ ὄνομα Κόμανα, ἡ μία τῆς ἄνω Καππαδοκίας καὶ ἡ ἑτέρα τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου ἡ δευτέρα ὑπῆρξε ἀποικία τῆς πρώτης. Ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἐτελεύτησεν εἰς τὰ Ποντικὰ Κόμανα, εἰς τὰ ὁποῖα σῴζεται ἄχρι τοῦ νῦν ὁ τάφος του. Ταῦτα μετωνομάσθησαν ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιουμενέκ, εὑρίσκονται δὲ πλησίον τῆς Τουρκικῆς πόλεως Τοκάτ.

[12] Βλέπε αὐτοὺς ὀνομαστὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 390.