Τῇ ΙΓ’ (13ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΙΩΑΝΝΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου.

Τότε ἔστειλεν ἄλλον ἀπεσταλμένον ὁ βασιλεὺς καὶ ἐξέβαλε τὸν Ἅγιον βιαίως ἀπὸ τὸν θρόνον του· τόσην δὲ μόνον διορίαν τοῦ ἔδωκεν, νὰ μένῃ εἰς τὸ δωμάτιον τοῦ Πατριαρχείου, ἕως νὰ σκεφθῇ ὁ βασιλεὺς τί νὰ ἀποφασίσῃ. Ἀφοῦ δὲ ἔφθασε τὸ Μέγα Σάββατον, ὁ βασιλεὺς ἐκάλεσε τοὺς ἐναντίους τοῦ Ἁγίου Ἀρχιερεῖς καὶ τοὺς λέγει· «Τί λέγετε περὶ τοῦ Πατριάρχου Ἰωάννου; εἶναι δίκαιον νὰ ἐξορισθῇ πάλιν ἢ ὄχι;». Λέγουσιν ἐκεῖνοι· «Ἄξιος ἐξορίας εἶναι, βασιλεῦ». Λέγει ὁ βασιλεύς· «Ἀθῷος νὰ εἶμαι ἐγὼ ἀπὸ τὴν ἁμαρτίαν ταύτην». Ἀπεκρίθησαν οἱ Ἀρχιερεῖς· «Ἐπὶ τὴν κεφαλὴν ἡμῶν ἡ τοῦ Ἰωάννου καθαίρεσις»· καὶ τοῦτο εἰπόντων ἐκείνων τῶν μιαρῶν, διέταξεν ὁ βασιλεὺς νὰ ἐκτελεσθῇ ἡ ἐξορία του.

Παρευθὺς λοιπὸν ἔστειλαν πλῆθος στρατιωτῶν νὰ ἐκβάλωσι βιαίως τὸν Ἅγιον ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖον. Ἀλλὰ τίς δύναται νὰ διηγηθῇ πόσα δυστυχήματα ἐγένοντο κατὰ τὴν ἡμέραν ἐκείνην, πόσαι συγχύσεις, πόσοι φόνοι, διότι ἔτυχον καὶ γυναῖκες τινὲς γυμναί, αἵτινες ἤθελον νὰ βαπτισθῶσι κατ’ ἐκείνην τὴν ἡμέραν, ὡς εἶχον τότε συνήθειαν νὰ βαπτίζωνται τὸ Μέγα Σάββατον καὶ ἰδοῦσαι τοὺς στρατιώτας μὲ τὰ ξίφη, ἄλλαι μὲν δὲν ἐπρόφθασαν νὰ ἐνδυθῶσι τὰ φορέματά των, ἄλλαι δὲ κατεπατήθησαν ὑπὸ τοῦ λαοῦ, ὡς καὶ τὰ Ἄχραντα Μυστήρια, ἅτινα ἔτυχον κρατοῦντες οἱ Ἱερεῖς καὶ μεταλαμβάνοντες τὸν λαόν, ἐχύθησαν καὶ κατεπατήθησαν ὑπὸ τοῦ λαοῦ· καὶ πάντων τούτων ἦσαν αἴτιοι οἱ μιμηταὶ τοῦ Ἄννα καὶ Καϊάφα. Τούτων οὕτω γεγενημένων, ὑπάγει φίλος τις τοῦ Ἁγίου καὶ τοῦ λέγει· «Ἅγιε τοῦ Θεοῦ, ὁ θεοκατάρατος Λούκιος, ὁ πρῶτος τῶν τοῦ βασιλέως στρατιωτῶν, ἵσταται ἔξω τῆς Ἐκκλησίας μὲ πλῆθος ὡπλισμένων στρατιωτῶν· εἴ τις δὲ ἀντισταθῇ εἰς τὴν διαταγὴν τοῦ βασιλέως καὶ ποιήσῃ σύγχυσιν νὰ μὴ σὲ ἐξορίσωσι, θὰ τὸν φονεύσωσι πρὶν λοιπὸν γένηταί τι καὶ συμβῶσι καὶ φόνοι, διάταξον ὅ,τι ἔχεις νὰ ποιήσῃς».

Τότε ὁ Ἅγιος ὑψώσας τὰς χεῖράς του εἰς τὸν Θεὸν εἶπεν· «Εἰς χεῖράς σου παραδίδω, Θεὲ τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς, τὸν λαὸν τοῦτον καὶ τὴν Ἐκκλησίαν ταύτην, νὰ τὴν φυλάξῃς ἀβλαβῆ ἀπὸ τὰς αἱρέσεις». Καὶ ταῦτα εἰπὼν ὁ Ἅγιος ἐξῆλθε κρυφίως, ἀποχαιρετήσας ὀλίγους τῶν συνευρεθέντων Ἐπισκόπων καὶ λαϊκῶν, διότι δὲν τὸν ἀφῆκαν νὰ βραδύνῃ διὰ τὴν σύγχυσιν τοῦ λαοῦ. Ἀλλ’ οἱ ἐχθροὶ τοῦ Ἁγίου λυκοποιμένες ἐπλήρωσαν δολοφόνον τινὰ νὰ φονεύσῃ τὸν Ἅγιον, καταβαίνοντα εἰς τὸ πέρασμα· ἀλλ’ ἀκούσατε πῶς ὁ Θεὸς τὸ ἐφανέρωσεν·


Ὑποσημειώσεις

[1] Εἰς τὸν ἐν τῷ «Νέῳ Θησαυρῷ» Βίον τοῦ Ἁγίου, καθὼς καὶ ἐν τῷ Συναξαρίῳ τῶν Μηναίων, γράφεται ἐνταῦθα ὅτι οὗτος μετέβη καὶ συνεπλήρωσε τὰς σπουδάς του εἰς τὰς Ἀθήνας, ἡ περικοπὴ ὅμως αὕτη ἀπηλείφθη, διότι οὔτε ὁ Παλλάδιος, οὔτε ὁ Νικόδημος, οὔτε ἄλλος τις ἱστορικὸς ἀναφέρει ὅτι ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἦλθε χάριν σπουδῶν εἰς τὰς Ἀθήνας. (Τὸν ὑπὸ τοῦ Παλλαδίου συγγραφέντα Βίον τοῦ θείου Χρυσοστόμου βλέπε ἐν τῇ Patrologia Graeca τοῦ Ἀββᾶ Migne τόμ. 47 στ. 5, ὑπὸ τὸν τίτλον «Διάλογος ἱστορικὸς Παλλαδίου Ἐπισκόπου Ἑλενουπόλεως ... πρὸς Θεόδωρον Διάκονον Ρώμης – Περὶ βίου καὶ πολιτείας τοῦ μακαρίου Ἰωάννου Ἐπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου»).

[2] Περὶ τοῦ Ἁγίου Μελετίου βλέπε εἰς τὴν ιβʹ (12ην) Φεβρουαρίου (Τόμος Βʹ) τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[3] Ἀξίζει νὰ σημειωθῇ ἐνταῦθα ὅτι ὁ Μαρκίων οὗτος ἦτο υἱὸς τοῦ Ἐπισκόπου τῆς Σινώπης καὶ ἐγένετο πιθανὸν καὶ ὁ ἴδιος Ἐπίσκοπος. Ὅταν ὅμως ἔγινεν αἱρετικός, ἀφωρίσθη ἀπὸ τὸν ἴδιον τὸν Ἐπίσκοπον πατέρα του καὶ ἔφυγεν εἰς Ρώμην, ὅπου καὶ ἀπέθανε.

[4] Ἀντίφωνον λέγεται ἓν μέλος ἢ τροπάριον, τὸ ὁποῖον ψάλλει ὁ χορός, ἔπειτα τὸ αὐτὸ ἐκεῖνο ψάλλει καὶ ὁ ἕτερος χορὸς μὲ τὸν αὐτὸν ἦχον, ὅπως εἶναι πολλὰ τοιαῦτα εἰς τὴν Ἐκκλησίαν μας. Λέγουσι δὲ ὅτι ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος παρέδωκεν ἀπ’ ἀρχῆς εἰς τοὺς Χριστιανοὺς τῆς Ἀντιοχείας νὰ τὰ ψάλλωσιν, οὐχὶ κατ’ ἐπίνοιαν ἰδίαν, ἀλλὰ διότι εἶδεν ἀποκάλυψιν, εἰς τὴν ὁποίαν ἵσταντο οἱ Ἅγγελοι εἰς δύο χοροὺς καὶ ἔψαλλον ὕμνον εἰς τὴν Ἁγίαν Τριάδα καὶ ὅ,τι ἔλεγεν ὁ εἷς χορὸς τῶν Ἀγγέλων, αὐτὸ ἀπεκρίνετο καὶ ὁ ἄλλος· διατηρεῖται δὲ ἡ τοιαύτη συνήθεια, ἡ ἁγία καὶ ἐπαινετή, μέχρι τῆς σήμερον.

[5] Ἡ Οὐαλεντινούπολις ἦτο πόλις κειμένη ἐπὶ τῶν ὀρέων τῆς Γιλβέας.

[6] Περὶ τῆς Ἐφέσου βλέπε ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῶν σελ. 185-186.

[7] Οὗτος ἑορτάζεται κατὰ τὴν δʹ (4ην) Φεβρουαρίου (βλέπε Τόμον Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[8] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιόκ-Σούν.

[9] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Γιαρμπούζ.

[10] Ἡ Πιτυοῦς ἦτο πόλις μεγάλη ἄλλοτε, τότε δὲ κατερειπωμένη κειμένη εἰς τὸ βάθος τοῦ Εὐξείνου Πόντου παρὰ τοὺς πρόποδας τοῦ Καυκάσου, εἰς τὰ ἔσχατα δηλαδὴ ὅρια τοῦ Βυζαντινοῦ Κράτους περιστοιχιζομένη ἀπὸ ἀγρίους καὶ βαρβάρους εἰδωλολάτρας.

[11] Δύο ἀρχαιόταται πόλεις τῆς ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ Καππαδοκίας ἔφερον τὸ ὄνομα Κόμανα, ἡ μία τῆς ἄνω Καππαδοκίας καὶ ἡ ἑτέρα τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου ἡ δευτέρα ὑπῆρξε ἀποικία τῆς πρώτης. Ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἐτελεύτησεν εἰς τὰ Ποντικὰ Κόμανα, εἰς τὰ ὁποῖα σῴζεται ἄχρι τοῦ νῦν ὁ τάφος του. Ταῦτα μετωνομάσθησαν ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιουμενέκ, εὑρίσκονται δὲ πλησίον τῆς Τουρκικῆς πόλεως Τοκάτ.

[12] Βλέπε αὐτοὺς ὀνομαστὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 390.