Τῇ ΙΓ’ (13ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΙΩΑΝΝΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου.

ὁ σκοπός των ἦτο νὰ ἀποκάμῃ ἀπὸ τοὺς κόπους, νὰ ἀποθάνῃ γρήγορα, ὅπερ καὶ ἔγινε διότι ἀπὸ τοὺς τόσους πειρασμοὺς ἀποκαμὼν ὁ Ἅγιος, δὲν ἔφθασεν εἰς τὴν Πιτυοῦντα, καθὼς προεῖπε καὶ ὁ Ἅγιος Ἐπιφάνιος, ἀλλὰ πολὺ πρὸ τῆς Πιτυοῦντος ἦτο ἄλλη πόλις, Κόμανα λεγομένη [11]· ἐκεῖ ἐσταύθμευσαν ἀργά, εἰς τὸν Ναὸν τοῦ Ἁγίου Βασιλίσκου, ὁ ὁποῖος ἦτο Ἀρχιερεύς, ἐμαρτύρησε δὲ εἰς τὴν Νικομήδειαν κατὰ τὸν καιρὸν τοῦ βασιλέως Μαξιμιανοῦ. Διὰ νυκτὸς δὲ ἐφάνη ὁ Ἅγιος Βασιλίσκος λέγων εἰς τὸν Ἅγιον καθ’ ὕπνους· «Θάρσει, ἀδελφὲ Ἰωάννη, ἡ αὐριανὴ ἡμέρα θέλει μᾶς ἑνώσει». Ἀλλὰ καὶ πρὶν νὰ ἔλθῃ ὁ Ἅγιος νὰ σταθμεύσῃ ἐκεῖ, μίαν ἡμέραν πρότερον ἐφάνη ὁ Ἅγιος Βασιλίσκος εἰς τὸν Ἐφημέριον τῆς Ἐκκλησίας καὶ τοῦ εἶπε· «Ἑτοίμασε τόπον διὰ τὸν ἀδελφὸν Ἰωάννην, διότι ἔρχεται αὔριον». Ὅταν δὲ ἐξημέρωσεν, ὁ μὲν Ἅγιος παρεκάλει τοὺς στρατιώτας νὰ ἀναμένουν ἐκεῖ τὴν ἡμέραν ἐκείνην, ἐκεῖνοι δὲ δὲν ἠθέλησαν· ἀλλὰ κινήσαντες εἰς πεῖσμα τοῦ Ἁγίου, ἐπεριπατοῦσαν βιαζόμενοι. Περιπατήσαντες δὲ ὅλην τὴν ἡμέραν εἰς ἀγνώστους τόπους καὶ ἀβάτους, πάλιν τὸ ἑσπέρας, ὥσπερ ὑπὸ Θεοῦ τυφλωθέντες, ἐστάθμευσαν εἰς τὸν Ναὸν τοῦ Ἁγίου Βασιλίσκου, διότι ἐκεῖ ἦτο θέλημα Θεοῦ νὰ τελευτήσῃ ὁ Ἅγιος.

Κατὰ τὴν νύκτα ἐκείνην ἐγνώρισεν ὁ Ἅγιος ὅτι ἔφθασεν ἡ ὥρα τοῦ θανάτου του καὶ ἐκάλεσε τοὺς δύο Ἱερομονάχους καὶ τὸν Διάκονόν του καὶ τοὺς εἶπε τὴν ὑπόθεσιν· ἔπειτα μετέλαβε καὶ μετὰ ταῦτα κράξας φωνῇ μεγάλῃ, «Κύριε, εἰς χεῖράς σου παρατίθημι τὸ πνεῦμά μου», ἐξέπνευσε τὴν 14ην Σεπτεμβρίου τοῦ ἔτους υζ’ (407), ζήσας τὰ πάντα ἔτη ἑξήκοντα τρία. Κατετέθη δὲ τὸ τίμιον αὐτοῦ λείψανον πλησίον τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος Βασιλίσκου, πολλῶν θαυμάτων πηγὰς ἀναβλύζον. Διετέλεσε δὲ ὁ Ἅγιος ἓξ μόνον ἔτη ἐν τῇ Ἀρχιερωσύνῃ. Ἐπωνομάσθη Χρυσόστομος διότι ἐσαφήνισε τὴν θείαν Γραφήν, ὡς οὐδείς ποτε τῶν ἄλλων τῆς Ἐκκλησίας Πατέρων. Τὰ σῳζόμενα αὐτοῦ ἔργα εἶναι 1447 Λόγοι καὶ 249 Ἐπιστολαί. Εἰκοσιδύο Διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας ἔπλεξαν ἐγκώμιον εἰς αὐτόν [12]. Λέγουσι δὲ ὅτι μετὰ τὸν θάνατον τῆς Εὐδοξίας, διὰ νὰ ἀποδειχθῇ ἡ ἀδικία τὴν ὁποίαν ἔκαμεν εἰς τὸν μέγαν Χρυσόστομον, ἐκινεῖτο καὶ ἔτρεμεν ὁ τάφος της εἰς διάστημα τριάκοντα ἐτῶν. Ὅτε δὲ ἀνεκομίσθη τὸ λείψανον τοῦ Ἁγίου εἰς Κωνσταντινούπολιν καὶ ἀπετέθη, ὅπου τώρα εἶναι, τότε καὶ ὁ τάφος ἐκείνης ἐστάθη καὶ πλέον δὲν ἔτρεμεν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Εἰς τὸν ἐν τῷ «Νέῳ Θησαυρῷ» Βίον τοῦ Ἁγίου, καθὼς καὶ ἐν τῷ Συναξαρίῳ τῶν Μηναίων, γράφεται ἐνταῦθα ὅτι οὗτος μετέβη καὶ συνεπλήρωσε τὰς σπουδάς του εἰς τὰς Ἀθήνας, ἡ περικοπὴ ὅμως αὕτη ἀπηλείφθη, διότι οὔτε ὁ Παλλάδιος, οὔτε ὁ Νικόδημος, οὔτε ἄλλος τις ἱστορικὸς ἀναφέρει ὅτι ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἦλθε χάριν σπουδῶν εἰς τὰς Ἀθήνας. (Τὸν ὑπὸ τοῦ Παλλαδίου συγγραφέντα Βίον τοῦ θείου Χρυσοστόμου βλέπε ἐν τῇ Patrologia Graeca τοῦ Ἀββᾶ Migne τόμ. 47 στ. 5, ὑπὸ τὸν τίτλον «Διάλογος ἱστορικὸς Παλλαδίου Ἐπισκόπου Ἑλενουπόλεως ... πρὸς Θεόδωρον Διάκονον Ρώμης – Περὶ βίου καὶ πολιτείας τοῦ μακαρίου Ἰωάννου Ἐπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου»).

[2] Περὶ τοῦ Ἁγίου Μελετίου βλέπε εἰς τὴν ιβʹ (12ην) Φεβρουαρίου (Τόμος Βʹ) τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[3] Ἀξίζει νὰ σημειωθῇ ἐνταῦθα ὅτι ὁ Μαρκίων οὗτος ἦτο υἱὸς τοῦ Ἐπισκόπου τῆς Σινώπης καὶ ἐγένετο πιθανὸν καὶ ὁ ἴδιος Ἐπίσκοπος. Ὅταν ὅμως ἔγινεν αἱρετικός, ἀφωρίσθη ἀπὸ τὸν ἴδιον τὸν Ἐπίσκοπον πατέρα του καὶ ἔφυγεν εἰς Ρώμην, ὅπου καὶ ἀπέθανε.

[4] Ἀντίφωνον λέγεται ἓν μέλος ἢ τροπάριον, τὸ ὁποῖον ψάλλει ὁ χορός, ἔπειτα τὸ αὐτὸ ἐκεῖνο ψάλλει καὶ ὁ ἕτερος χορὸς μὲ τὸν αὐτὸν ἦχον, ὅπως εἶναι πολλὰ τοιαῦτα εἰς τὴν Ἐκκλησίαν μας. Λέγουσι δὲ ὅτι ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος παρέδωκεν ἀπ’ ἀρχῆς εἰς τοὺς Χριστιανοὺς τῆς Ἀντιοχείας νὰ τὰ ψάλλωσιν, οὐχὶ κατ’ ἐπίνοιαν ἰδίαν, ἀλλὰ διότι εἶδεν ἀποκάλυψιν, εἰς τὴν ὁποίαν ἵσταντο οἱ Ἅγγελοι εἰς δύο χοροὺς καὶ ἔψαλλον ὕμνον εἰς τὴν Ἁγίαν Τριάδα καὶ ὅ,τι ἔλεγεν ὁ εἷς χορὸς τῶν Ἀγγέλων, αὐτὸ ἀπεκρίνετο καὶ ὁ ἄλλος· διατηρεῖται δὲ ἡ τοιαύτη συνήθεια, ἡ ἁγία καὶ ἐπαινετή, μέχρι τῆς σήμερον.

[5] Ἡ Οὐαλεντινούπολις ἦτο πόλις κειμένη ἐπὶ τῶν ὀρέων τῆς Γιλβέας.

[6] Περὶ τῆς Ἐφέσου βλέπε ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῶν σελ. 185-186.

[7] Οὗτος ἑορτάζεται κατὰ τὴν δʹ (4ην) Φεβρουαρίου (βλέπε Τόμον Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[8] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιόκ-Σούν.

[9] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Γιαρμπούζ.

[10] Ἡ Πιτυοῦς ἦτο πόλις μεγάλη ἄλλοτε, τότε δὲ κατερειπωμένη κειμένη εἰς τὸ βάθος τοῦ Εὐξείνου Πόντου παρὰ τοὺς πρόποδας τοῦ Καυκάσου, εἰς τὰ ἔσχατα δηλαδὴ ὅρια τοῦ Βυζαντινοῦ Κράτους περιστοιχιζομένη ἀπὸ ἀγρίους καὶ βαρβάρους εἰδωλολάτρας.

[11] Δύο ἀρχαιόταται πόλεις τῆς ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ Καππαδοκίας ἔφερον τὸ ὄνομα Κόμανα, ἡ μία τῆς ἄνω Καππαδοκίας καὶ ἡ ἑτέρα τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου ἡ δευτέρα ὑπῆρξε ἀποικία τῆς πρώτης. Ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἐτελεύτησεν εἰς τὰ Ποντικὰ Κόμανα, εἰς τὰ ὁποῖα σῴζεται ἄχρι τοῦ νῦν ὁ τάφος του. Ταῦτα μετωνομάσθησαν ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιουμενέκ, εὑρίσκονται δὲ πλησίον τῆς Τουρκικῆς πόλεως Τοκάτ.

[12] Βλέπε αὐτοὺς ὀνομαστὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 390.