Τῇ ΙΓ’ (13ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΙΩΑΝΝΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου.

Τοῦτο ἰδοῦσα ἡ βασίλισσα δὲν ἠδυνήθη νὰ κρατήσῃ τὸν θυμόν της, ἐξέβαλε φωνὰς φοβεράς, παρέλαβε δὲ καὶ μάρτυρας τοὺς ἐκεῖ εὑρεθέντας ἀνθρώπους, λέγουσα· «Ἴδετε, γῆ καὶ οὐρανὲ καὶ σεῖς Χριστιανοί, τί ἀτιμίας ὑποφέρω ἐγὼ ἀπὸ τὸν Πατριάρχην». Εἷς δὲ ἐκ τῶν εὐνούχων της ἤγειρε τὴν χεῖρά του νὰ κτυπήσῃ τὴν θύραν καὶ παρευθύς, ὤ τοῦ θαύματος! ἐξηράνθη ἡ χεὶρ αὐτοῦ. Τοῦτο ὡς εἶδεν ἡ βασίλισσα ἐφοβήθη, μήπως πέσῃ καὶ ἐπ’ αὐτὴν ἡ ὀργὴ τοῦ Θεοῦ καὶ ἐπέστρεψεν εἰς τὰ βασίλεια· ὁ δὲ εὐνοῦχος ἐκεῖνος μετὰ ταῦτα προσέπεσεν εἰς τοὺς πόδας τοῦ Ἁγίου καὶ ἰατρεύθη.

Κατὰ δὲ τὸ διάστημα τῶν γεγονότων τούτων ἔφθασε καὶ ὁ Ἅγιος Ἐπιφάνιος εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν μόνος, διότι ὁ Θεόφιλος ἤρχετο διὰ ξηρᾶς μέσῳ τῆς Μικρᾶς Ἀσίας διὰ νὰ διαβάλῃ καὶ ἄλλους Ἐπισκόπους ἐναντίον τοῦ Χρυσοστόμου. Ὅταν δὲ ἦλθεν ὁ Ἐπιφάνιος, δὲν ἐπῆγεν εἰς τὴν πόλιν, ἀλλ’ ἔμεινεν εἰς τὸ Μοναστήριον τοῦ Τιμίου Προδρόμου εὑρισκόμενον πρὸς τὸ δυτικὸν μέρος τῆς Πόλεως, περὶ τὰ ἑπτὰ μίλια μακράν, ὅπου καὶ ἐγκατεστάθη. Ἐλειτούργησε δὲ καὶ χωρὶς νὰ ἐρωτήσῃ τὸν Ἅγιον καὶ ἐχειροτόνησε Διάκονον. Μετά τινας ἡμέρας εἰσῆλθεν εἰς τὴν πόλιν, ἀλλὰ δὲν ἐπῆγεν εἰς τὸν Πατριάρχην, τὸν θεῖον Χρυσόστομον, παραμείνας εἰς τὸν οἶκον κοσμικοῦ τινος καὶ ἐκεῖ διέτριβε· συνάζων δὲ τὸν λαὸν ἀνεγίνωσκε λόγους τινάς, τοὺς ὁποίους συνέγραψε κατὰ Ὠριγένους. Ὁ δὲ τοῦ Θεοῦ ἄνθρωπος, ὁ θεῖος Χρυσόστομος, μηδαμῶς ἐχθρευθεὶς τὸν Ἐπιφάνιον, οὔτε διότι χωρὶς νὰ ἐρωτηθῇ ἐποίησε χειροτονίαν εἰς τὴν δικαιοδοσίαν του, ὅπερ εἶναι παράνομον, οὔτε διότι δὲν ἐπῆγε νὰ τὸν ἴδῃ, τοῦ παρήγγειλε λέγων· «Λάβε τὸν κόπον, Ἅγιε Ἀρχιεπίσκοπε Κύπρου, καὶ ἐλθὲ νὰ σὲ ἀπολαύσωμεν, διότι σὲ ἔχομεν εἰς ἐπιθυμίαν». Ἐκεῖνος δὲ τοῦ ἀπήντησεν, ὅτι ἐὰν δὲν διώξῃς ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολιν τὸν Διόσκορον καὶ τοὺς ἄλλους ἀκολούθους του καὶ ἐὰν δὲν βεβαιώσῃς ἐγγράφως τὰ βιβλία, ἅπερ ἔγραψα κατὰ Ὠριγένους καὶ εἴπῃς ὅτι εἶναι δεκτά, δὲν συγκοινωνῶ μετὰ σοῦ». Πάλιν τοῦ παρήγγειλεν ὁ Ἅγιος, ὅτι, «Ἐὰν δὲν ἴδω τὰ βιβλία σου καταλεπτῶς νὰ τὰ ἐρευνήσω, ἀπερισκέπτως δὲν ἀποφασίζω». Καὶ ὁ μὲν μακάριος Ἐπιφάνιος μετὰ τοῦ θείου Χρυσοστόμου ἀντήλλαξαν αὐτοὺς τοὺς λόγους.


Ὑποσημειώσεις

[1] Εἰς τὸν ἐν τῷ «Νέῳ Θησαυρῷ» Βίον τοῦ Ἁγίου, καθὼς καὶ ἐν τῷ Συναξαρίῳ τῶν Μηναίων, γράφεται ἐνταῦθα ὅτι οὗτος μετέβη καὶ συνεπλήρωσε τὰς σπουδάς του εἰς τὰς Ἀθήνας, ἡ περικοπὴ ὅμως αὕτη ἀπηλείφθη, διότι οὔτε ὁ Παλλάδιος, οὔτε ὁ Νικόδημος, οὔτε ἄλλος τις ἱστορικὸς ἀναφέρει ὅτι ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἦλθε χάριν σπουδῶν εἰς τὰς Ἀθήνας. (Τὸν ὑπὸ τοῦ Παλλαδίου συγγραφέντα Βίον τοῦ θείου Χρυσοστόμου βλέπε ἐν τῇ Patrologia Graeca τοῦ Ἀββᾶ Migne τόμ. 47 στ. 5, ὑπὸ τὸν τίτλον «Διάλογος ἱστορικὸς Παλλαδίου Ἐπισκόπου Ἑλενουπόλεως ... πρὸς Θεόδωρον Διάκονον Ρώμης – Περὶ βίου καὶ πολιτείας τοῦ μακαρίου Ἰωάννου Ἐπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου»).

[2] Περὶ τοῦ Ἁγίου Μελετίου βλέπε εἰς τὴν ιβʹ (12ην) Φεβρουαρίου (Τόμος Βʹ) τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[3] Ἀξίζει νὰ σημειωθῇ ἐνταῦθα ὅτι ὁ Μαρκίων οὗτος ἦτο υἱὸς τοῦ Ἐπισκόπου τῆς Σινώπης καὶ ἐγένετο πιθανὸν καὶ ὁ ἴδιος Ἐπίσκοπος. Ὅταν ὅμως ἔγινεν αἱρετικός, ἀφωρίσθη ἀπὸ τὸν ἴδιον τὸν Ἐπίσκοπον πατέρα του καὶ ἔφυγεν εἰς Ρώμην, ὅπου καὶ ἀπέθανε.

[4] Ἀντίφωνον λέγεται ἓν μέλος ἢ τροπάριον, τὸ ὁποῖον ψάλλει ὁ χορός, ἔπειτα τὸ αὐτὸ ἐκεῖνο ψάλλει καὶ ὁ ἕτερος χορὸς μὲ τὸν αὐτὸν ἦχον, ὅπως εἶναι πολλὰ τοιαῦτα εἰς τὴν Ἐκκλησίαν μας. Λέγουσι δὲ ὅτι ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος παρέδωκεν ἀπ’ ἀρχῆς εἰς τοὺς Χριστιανοὺς τῆς Ἀντιοχείας νὰ τὰ ψάλλωσιν, οὐχὶ κατ’ ἐπίνοιαν ἰδίαν, ἀλλὰ διότι εἶδεν ἀποκάλυψιν, εἰς τὴν ὁποίαν ἵσταντο οἱ Ἅγγελοι εἰς δύο χοροὺς καὶ ἔψαλλον ὕμνον εἰς τὴν Ἁγίαν Τριάδα καὶ ὅ,τι ἔλεγεν ὁ εἷς χορὸς τῶν Ἀγγέλων, αὐτὸ ἀπεκρίνετο καὶ ὁ ἄλλος· διατηρεῖται δὲ ἡ τοιαύτη συνήθεια, ἡ ἁγία καὶ ἐπαινετή, μέχρι τῆς σήμερον.

[5] Ἡ Οὐαλεντινούπολις ἦτο πόλις κειμένη ἐπὶ τῶν ὀρέων τῆς Γιλβέας.

[6] Περὶ τῆς Ἐφέσου βλέπε ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῶν σελ. 185-186.

[7] Οὗτος ἑορτάζεται κατὰ τὴν δʹ (4ην) Φεβρουαρίου (βλέπε Τόμον Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[8] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιόκ-Σούν.

[9] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Γιαρμπούζ.

[10] Ἡ Πιτυοῦς ἦτο πόλις μεγάλη ἄλλοτε, τότε δὲ κατερειπωμένη κειμένη εἰς τὸ βάθος τοῦ Εὐξείνου Πόντου παρὰ τοὺς πρόποδας τοῦ Καυκάσου, εἰς τὰ ἔσχατα δηλαδὴ ὅρια τοῦ Βυζαντινοῦ Κράτους περιστοιχιζομένη ἀπὸ ἀγρίους καὶ βαρβάρους εἰδωλολάτρας.

[11] Δύο ἀρχαιόταται πόλεις τῆς ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ Καππαδοκίας ἔφερον τὸ ὄνομα Κόμανα, ἡ μία τῆς ἄνω Καππαδοκίας καὶ ἡ ἑτέρα τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου ἡ δευτέρα ὑπῆρξε ἀποικία τῆς πρώτης. Ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἐτελεύτησεν εἰς τὰ Ποντικὰ Κόμανα, εἰς τὰ ὁποῖα σῴζεται ἄχρι τοῦ νῦν ὁ τάφος του. Ταῦτα μετωνομάσθησαν ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιουμενέκ, εὑρίσκονται δὲ πλησίον τῆς Τουρκικῆς πόλεως Τοκάτ.

[12] Βλέπε αὐτοὺς ὀνομαστὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 390.