Τῇ ΙΓ’ (13ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΙΩΑΝΝΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου.

Ἡ βασίλισσα ὅμως, συνηθισμένη εἰς ἀδικίας καὶ πλεονεξίας, δὲν ἠγάπα τὴν δικαιοσύνην τοῦ Θεοῦ· μᾶλλον ἐθυμώθη κατὰ τοῦ Ἁγίου καὶ μὲ λόγους ὑβριστικοὺς τοῦ ἀπήντησε λέγουσα· «Ἀγράμματε, δὲν γνωρίζεις τοὺς βασιλικοὺς νόμους, οἱ ὁποῖοι λέγουσιν, ὅτι τὸ ἀμπέλιον ἢ τὸ περιβόλιον, ἐκ τοῦ ὁποίου θὰ φάγῃ ὁ βασιλεὺς καρπόν, γίνεται βασιλικόν;». Ἀλλὰ καὶ πολύλογον τὸν ὠνόμαζε καὶ ὑβριστὴν καὶ ἀπαίδευτον εἰς τὴν γλῶσσαν καὶ πολλὰ ἄλλα τοιαῦτα. Ἦτο δὲ τότε ἡ εἰκοστὴ ἐνάτη τοῦ Αὐγούστου, κατὰ τὴν ὁποίαν ἐπιτελοῦμεν τὴν μνήμην τῆς Ἀποτομῆς τῆς Τιμίας Κεφαλῆς τοῦ Προδρόμου καὶ τότε ὡμίλησεν ὁ Ἅγιος τὸν περίφημον λόγον ἐπ’ Ἐκκλησίας κατὰ τῶν γυναικῶν, οὗ ἡ ἀρχὴ λέγει: «Πάλιν Ἡρωδιὰς μαίνεται, πάλιν ταράττεται, πάλιν τὴν κεφαλὴν Ἰωάννου ζητεῖ». Αὐτὸς ὁ λόγος ἦτο ξίφος δίστομον εἰς τὴν σκληρὰν καρδίαν τῆς βασιλίσσης, ἀλλ’ εἰς μάτην, διότι δὲν ἠθέλησε νὰ δώσῃ τὴν ἄμπελον τῆς χήρας· τότε ὁ Ἅγιος ἐπῆγε καὶ μόνος του εἰς τὴν βασίλισσαν καὶ τῆς λέγει· «Διατί, εὐγενεστάτη, προστάζουσα τὸν κόσμον νὰ μὴ ἀδικῇ ὁ εἷς τὸν ἄλλον, σὺ μόνη σου ἀδικεῖς τὴν πτωχὴν χήραν;». Ἐκείνη δὲ ἀπήντησεν· «Οὕτω προστάζουσιν οἱ βασιλικοὶ νόμοι». Τῆς λέγει ὁ Ἅγιος· «Ἄδικος νόμος εἶναι αὐτός ἀλλὰ κάμε καλὸν καὶ δὸς τὴν ἄμπελον τῆς πτωχῆς χήρας, διὰ νὰ μὴ ὁμοιάσῃς μὲ τὴν Ἰεζάβελ τὴν γυναῖκα τοῦ Ἀχαάβ, ἥτις ἔλαβεν ἀδίκως τὸν ἀμπελῶνα καὶ τὸν ἀγρὸν τοῦ Ναβουθαί».

Ἀκούσασα ταῦτα ἡ βασίλισσα ἐθυμώθη πολὺ καὶ λέγει· «Ἐγὼ θὰ σὲ μάθω νὰ ὁμιλῇς καλῶς πρὸς τοὺς βασιλεῖς καὶ οὐδὲ εἰς τὴν χήραν θὰ δώσω τίποτε διὰ τὸ ἀμπέλιον, ἀλλὰ δίχως ἀγορᾶς θὰ τὸ λάβωμεν εἰς πεῖσμά σου». Ὕβριζε δὲ καὶ μὲ φωνὰς ἀγρίας ἠπείλησε τὸν Ἅγιον· ἐκεῖνος δέ, ἀντ’ οὐδενὸς ἔχων τὰς ἀπειλάς της, μᾶλλον τὸν φόβον τοῦ Θεοῦ ἔχων πρὸ ὀφθαλμῶν, ἐξῆλθεν ἐκεῖθεν χαίρων ὅτι ὑβρίσθη ὑπὲρ δικαιοσύνης. Δὲν παρῆλθον πολλαὶ ἡμέραι καὶ ἦλθεν ἡ ἑορτὴ τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, εἰς τὰς δέκα τέσσαρας τοῦ Σεπτεμβρίου· τότε παραγγέλλει ὁ Ἅγιος εἰς τοὺς θυρωροὺς τῆς Ἐκκλησίας, ὅταν ὑπάγῃ ἡ βασίλισσα, νὰ τὴν κλείσωσιν ἔξω, νὰ μὴ τὴν ἀφήσωσι νὰ ἔμβῃ εἰς τὴν Ἐκκλησίαν. Οἱ μὲν ἄλλοι ἔτρεχον εἰς τὴν Ἐκκλησίαν, οὐχὶ μόνον χάριν τῆς ἑορτῆς, ἀλλὰ περισσότερον διὰ νὰ ἀκούσωσι τοὺς γλυκεῖς λόγους τοῦ Ἁγίου· ἡ δὲ Εὐδοξία ἠθέλησε νὰ ὑπάγῃ καὶ αὐτὴ καὶ ὅταν ἐπλησίασεν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν μὲ δορυφορίαν καὶ τάξιν βασιλικήν, παρευθὺς οἱ θυρωροὶ ἔκλεισαν τὰς θύρας τῆς Ἐκκλησίας.


Ὑποσημειώσεις

[1] Εἰς τὸν ἐν τῷ «Νέῳ Θησαυρῷ» Βίον τοῦ Ἁγίου, καθὼς καὶ ἐν τῷ Συναξαρίῳ τῶν Μηναίων, γράφεται ἐνταῦθα ὅτι οὗτος μετέβη καὶ συνεπλήρωσε τὰς σπουδάς του εἰς τὰς Ἀθήνας, ἡ περικοπὴ ὅμως αὕτη ἀπηλείφθη, διότι οὔτε ὁ Παλλάδιος, οὔτε ὁ Νικόδημος, οὔτε ἄλλος τις ἱστορικὸς ἀναφέρει ὅτι ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἦλθε χάριν σπουδῶν εἰς τὰς Ἀθήνας. (Τὸν ὑπὸ τοῦ Παλλαδίου συγγραφέντα Βίον τοῦ θείου Χρυσοστόμου βλέπε ἐν τῇ Patrologia Graeca τοῦ Ἀββᾶ Migne τόμ. 47 στ. 5, ὑπὸ τὸν τίτλον «Διάλογος ἱστορικὸς Παλλαδίου Ἐπισκόπου Ἑλενουπόλεως ... πρὸς Θεόδωρον Διάκονον Ρώμης – Περὶ βίου καὶ πολιτείας τοῦ μακαρίου Ἰωάννου Ἐπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου»).

[2] Περὶ τοῦ Ἁγίου Μελετίου βλέπε εἰς τὴν ιβʹ (12ην) Φεβρουαρίου (Τόμος Βʹ) τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[3] Ἀξίζει νὰ σημειωθῇ ἐνταῦθα ὅτι ὁ Μαρκίων οὗτος ἦτο υἱὸς τοῦ Ἐπισκόπου τῆς Σινώπης καὶ ἐγένετο πιθανὸν καὶ ὁ ἴδιος Ἐπίσκοπος. Ὅταν ὅμως ἔγινεν αἱρετικός, ἀφωρίσθη ἀπὸ τὸν ἴδιον τὸν Ἐπίσκοπον πατέρα του καὶ ἔφυγεν εἰς Ρώμην, ὅπου καὶ ἀπέθανε.

[4] Ἀντίφωνον λέγεται ἓν μέλος ἢ τροπάριον, τὸ ὁποῖον ψάλλει ὁ χορός, ἔπειτα τὸ αὐτὸ ἐκεῖνο ψάλλει καὶ ὁ ἕτερος χορὸς μὲ τὸν αὐτὸν ἦχον, ὅπως εἶναι πολλὰ τοιαῦτα εἰς τὴν Ἐκκλησίαν μας. Λέγουσι δὲ ὅτι ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος παρέδωκεν ἀπ’ ἀρχῆς εἰς τοὺς Χριστιανοὺς τῆς Ἀντιοχείας νὰ τὰ ψάλλωσιν, οὐχὶ κατ’ ἐπίνοιαν ἰδίαν, ἀλλὰ διότι εἶδεν ἀποκάλυψιν, εἰς τὴν ὁποίαν ἵσταντο οἱ Ἅγγελοι εἰς δύο χοροὺς καὶ ἔψαλλον ὕμνον εἰς τὴν Ἁγίαν Τριάδα καὶ ὅ,τι ἔλεγεν ὁ εἷς χορὸς τῶν Ἀγγέλων, αὐτὸ ἀπεκρίνετο καὶ ὁ ἄλλος· διατηρεῖται δὲ ἡ τοιαύτη συνήθεια, ἡ ἁγία καὶ ἐπαινετή, μέχρι τῆς σήμερον.

[5] Ἡ Οὐαλεντινούπολις ἦτο πόλις κειμένη ἐπὶ τῶν ὀρέων τῆς Γιλβέας.

[6] Περὶ τῆς Ἐφέσου βλέπε ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῶν σελ. 185-186.

[7] Οὗτος ἑορτάζεται κατὰ τὴν δʹ (4ην) Φεβρουαρίου (βλέπε Τόμον Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[8] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιόκ-Σούν.

[9] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Γιαρμπούζ.

[10] Ἡ Πιτυοῦς ἦτο πόλις μεγάλη ἄλλοτε, τότε δὲ κατερειπωμένη κειμένη εἰς τὸ βάθος τοῦ Εὐξείνου Πόντου παρὰ τοὺς πρόποδας τοῦ Καυκάσου, εἰς τὰ ἔσχατα δηλαδὴ ὅρια τοῦ Βυζαντινοῦ Κράτους περιστοιχιζομένη ἀπὸ ἀγρίους καὶ βαρβάρους εἰδωλολάτρας.

[11] Δύο ἀρχαιόταται πόλεις τῆς ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ Καππαδοκίας ἔφερον τὸ ὄνομα Κόμανα, ἡ μία τῆς ἄνω Καππαδοκίας καὶ ἡ ἑτέρα τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου ἡ δευτέρα ὑπῆρξε ἀποικία τῆς πρώτης. Ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἐτελεύτησεν εἰς τὰ Ποντικὰ Κόμανα, εἰς τὰ ὁποῖα σῴζεται ἄχρι τοῦ νῦν ὁ τάφος του. Ταῦτα μετωνομάσθησαν ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιουμενέκ, εὑρίσκονται δὲ πλησίον τῆς Τουρκικῆς πόλεως Τοκάτ.

[12] Βλέπε αὐτοὺς ὀνομαστὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 390.