Τῇ ΙΓ’ (13ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΙΩΑΝΝΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου.

ἀφ’ οὗ δὲ ἐσαρκώθη ἐκ τῆς ἁγίας Θεοτόκου καὶ ἐσταυρώθη καὶ ἐτάφη καὶ ἀνελήφθη, εἶναι τώρα εἰς τοὺς οὐρανοὺς μὲ τὴν ἁγίαν σάρκα ἐκείνην, εἷς καὶ ὁ αὐτὸς Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ, προσκυνούμιενος ὑπὸ πάστης κτίσεως ὁρατῆς καὶ ἀοράτου. Οὕτως ἔπρεπε νὰ τοὺς διδάσκῃ, νὰ εἶναι ἐν εἰρήνῃ ἀμφότερα τὰ μέρη· ἀλλ’ ἐκεῖνος, ὡς ὄφις σκολιόβουλος, ὁτὲ μὲν εἰς τὸ ἓν μέρος ὁτὲ δὲ εἰς τὸ ἄλλο μέρος ἐστρέφετο.

Ἀκούσατε δὲ καὶ ἄλλο συμβάν. Κατὰ τὰς ἡμέρας ἐκείνας τέσσαρες Μοναχοὶ καὶ ἀδελφοὶ κατὰ σάρκα, πρῶτοι καὶ εἰς τὴν μάθησιν καὶ εἰς τὴν ἀρετὴν πάντων τῶν κατὰ τὴν Αἴγυπτον Μοναχῶν, τοὺς ὁποίους ἀπεκάλουν διὰ τὸ ὑψηλὸν ἀνάστημά των Μακροὺς (ὠνομάζοντο δὲ Διόσκορος, Ἀμμώνιος, Εὐθύμιος καὶ Εὐσέβιος), οὗτοι οὐχὶ μόνον εἰς τὰ μέρη τῆς Ἀλεξανδρείας ἦσαν ἐπαινετοί, ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ὁ Θεόφιλος κατ’ ἀρχὰς τόσον τοὺς ἠγάπησεν, ὥστε δὲν ἐχωρίζετο ἀπ’ αὐτούς, συνομιλῶν καὶ ἀκροαζόμενος τοὺς γλυκεῖς των λόγους. Θέλων δὲ νὰ δείξῃ τὴν πολλὴν ἀγάπην τὴν ὁποίαν εἶχεν εἰς αὐτούς, τὸν μὲν Διόσκορον ἐχειροτόνησεν Ἐπίσκοπον Ἑρμουπόλεως τῆς Αἰγύπτου, τὸν δὲ Ἀμμώνιον καὶ Εὐθύμιον Ἱερεῖς καὶ οἰκονόμους τοῦ Πατριαρχείου. Οὗτοι μὲν ἐνόσῳ ἔβλεπον τὸν Θεόφιλον ὅτι εἶχεν ὀλίγην καλωσύνην, συγκατῴκουν μετ’ αὐτοῦ· βλέποντες δὲ ἡμέραν παρ’ ἡμέραν ὑποκριτήν, ἄδικον, πλεονέκτην καὶ φιλάργυρον μᾶλλον τὶ Φιλόθεον τὸν Θεόφιλον γινόμενον, ἔφευγον τὴν μετ’ αὐτοῦ συγκοινωνίαν, ἵνα μὴ φθείρωσι τὰ καλά των ἤθη· ἀνεχώρησαν δὲ ἐξ Ἀλεξανδρείας καὶ κατῴκησαν εἰς τὸ ὄρος τῆς Νιτρίας καὶ ἠσκήτευον ἐκεῖ. Ὁ δὲ Θεόφιλος, βλέπων ὅτι ἐγνώρισαν τὴν κακήν του διαγωγὴν καὶ θέλων νὰ τοὺς ἐκδικηθῇ, ἔστειλεν ἐπιστολὰς πρὸς τοὺς ἀνθρωπομορφιανοὺς διαβάλλων αὐτούς, ὅτι εἶναι ὠριγενισταὶ καὶ αἱρετικοὶ καὶ νὰ μὴ τοὺς ἔχωσι διὰ Χριστιανοὺς οὐδὲ εἰς τὴν Ἐκκλησίαν νὰ τοὺς ἐμβάζωσι.

Μετὰ ταῦτα καὶ πρὸς τοὺς ἄλλους ὁμόφρονάς του Ἐπισκόπους ἔγραψε, νὰ προσπαθήσωσι νὰ ἐκδιώξωσι τοὺς Μακροὺς ἀδελφοὺς ἀπὸ τὸ ὄρος. Ἐκεῖνοι δέ, βλέποντες τὴν τόσην μανίαν τοῦ Θεοφίλου, ἐπῆγον εἰς τὴν Ἀλεξάνδρειαν διὰ νὰ τὸν συναντήσωσι καὶ ἴδωσι τί εἶναι τὸ τοσοῦτον μῖσος πρὸς αὐτούς· ὁ δὲ Θεόφιλος, θυμοῦ πλησθείς, ἐν ᾧ ἐλειτούργει, λαμβάνει μὲ τὸ ὠμοφόριόν του καὶ τυλίσσει τὸν Ἀμμώνιον ἀπὸ τὸν λαιμόν, καὶ μὲ τὴν μιαράν του χεῖρα τοῦ ἔδιδε πολλὰ ραπίσματα, λέγων πρὸς αὐτόν· «Ἀναθεμάτισον τὸν Ὠριγένην».


Ὑποσημειώσεις

[1] Εἰς τὸν ἐν τῷ «Νέῳ Θησαυρῷ» Βίον τοῦ Ἁγίου, καθὼς καὶ ἐν τῷ Συναξαρίῳ τῶν Μηναίων, γράφεται ἐνταῦθα ὅτι οὗτος μετέβη καὶ συνεπλήρωσε τὰς σπουδάς του εἰς τὰς Ἀθήνας, ἡ περικοπὴ ὅμως αὕτη ἀπηλείφθη, διότι οὔτε ὁ Παλλάδιος, οὔτε ὁ Νικόδημος, οὔτε ἄλλος τις ἱστορικὸς ἀναφέρει ὅτι ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἦλθε χάριν σπουδῶν εἰς τὰς Ἀθήνας. (Τὸν ὑπὸ τοῦ Παλλαδίου συγγραφέντα Βίον τοῦ θείου Χρυσοστόμου βλέπε ἐν τῇ Patrologia Graeca τοῦ Ἀββᾶ Migne τόμ. 47 στ. 5, ὑπὸ τὸν τίτλον «Διάλογος ἱστορικὸς Παλλαδίου Ἐπισκόπου Ἑλενουπόλεως ... πρὸς Θεόδωρον Διάκονον Ρώμης – Περὶ βίου καὶ πολιτείας τοῦ μακαρίου Ἰωάννου Ἐπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου»).

[2] Περὶ τοῦ Ἁγίου Μελετίου βλέπε εἰς τὴν ιβʹ (12ην) Φεβρουαρίου (Τόμος Βʹ) τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[3] Ἀξίζει νὰ σημειωθῇ ἐνταῦθα ὅτι ὁ Μαρκίων οὗτος ἦτο υἱὸς τοῦ Ἐπισκόπου τῆς Σινώπης καὶ ἐγένετο πιθανὸν καὶ ὁ ἴδιος Ἐπίσκοπος. Ὅταν ὅμως ἔγινεν αἱρετικός, ἀφωρίσθη ἀπὸ τὸν ἴδιον τὸν Ἐπίσκοπον πατέρα του καὶ ἔφυγεν εἰς Ρώμην, ὅπου καὶ ἀπέθανε.

[4] Ἀντίφωνον λέγεται ἓν μέλος ἢ τροπάριον, τὸ ὁποῖον ψάλλει ὁ χορός, ἔπειτα τὸ αὐτὸ ἐκεῖνο ψάλλει καὶ ὁ ἕτερος χορὸς μὲ τὸν αὐτὸν ἦχον, ὅπως εἶναι πολλὰ τοιαῦτα εἰς τὴν Ἐκκλησίαν μας. Λέγουσι δὲ ὅτι ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος παρέδωκεν ἀπ’ ἀρχῆς εἰς τοὺς Χριστιανοὺς τῆς Ἀντιοχείας νὰ τὰ ψάλλωσιν, οὐχὶ κατ’ ἐπίνοιαν ἰδίαν, ἀλλὰ διότι εἶδεν ἀποκάλυψιν, εἰς τὴν ὁποίαν ἵσταντο οἱ Ἅγγελοι εἰς δύο χοροὺς καὶ ἔψαλλον ὕμνον εἰς τὴν Ἁγίαν Τριάδα καὶ ὅ,τι ἔλεγεν ὁ εἷς χορὸς τῶν Ἀγγέλων, αὐτὸ ἀπεκρίνετο καὶ ὁ ἄλλος· διατηρεῖται δὲ ἡ τοιαύτη συνήθεια, ἡ ἁγία καὶ ἐπαινετή, μέχρι τῆς σήμερον.

[5] Ἡ Οὐαλεντινούπολις ἦτο πόλις κειμένη ἐπὶ τῶν ὀρέων τῆς Γιλβέας.

[6] Περὶ τῆς Ἐφέσου βλέπε ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῶν σελ. 185-186.

[7] Οὗτος ἑορτάζεται κατὰ τὴν δʹ (4ην) Φεβρουαρίου (βλέπε Τόμον Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[8] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιόκ-Σούν.

[9] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Γιαρμπούζ.

[10] Ἡ Πιτυοῦς ἦτο πόλις μεγάλη ἄλλοτε, τότε δὲ κατερειπωμένη κειμένη εἰς τὸ βάθος τοῦ Εὐξείνου Πόντου παρὰ τοὺς πρόποδας τοῦ Καυκάσου, εἰς τὰ ἔσχατα δηλαδὴ ὅρια τοῦ Βυζαντινοῦ Κράτους περιστοιχιζομένη ἀπὸ ἀγρίους καὶ βαρβάρους εἰδωλολάτρας.

[11] Δύο ἀρχαιόταται πόλεις τῆς ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ Καππαδοκίας ἔφερον τὸ ὄνομα Κόμανα, ἡ μία τῆς ἄνω Καππαδοκίας καὶ ἡ ἑτέρα τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου ἡ δευτέρα ὑπῆρξε ἀποικία τῆς πρώτης. Ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἐτελεύτησεν εἰς τὰ Ποντικὰ Κόμανα, εἰς τὰ ὁποῖα σῴζεται ἄχρι τοῦ νῦν ὁ τάφος του. Ταῦτα μετωνομάσθησαν ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιουμενέκ, εὑρίσκονται δὲ πλησίον τῆς Τουρκικῆς πόλεως Τοκάτ.

[12] Βλέπε αὐτοὺς ὀνομαστὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 390.