Τῇ ΙΓ’ (13ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΙΩΑΝΝΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου.

ΕΙΚΟΝΑ
Βυ­ζα­ντι­νὸν ψη­φι­δω­τὸν ἐκ τῆς Ἁ­γί­ας Σο­φί­ας ἐν
Κων­στα­ντι­νου­πό­λει. Ἔρ­γον Θʹ αἰ­ῶ­νος.

διότι ὡς εὗρεν ἀφορμὴν μὲ τὴν ἀδικίαν τῆς χήρας νὰ χορτάσῃ χρυσίου, συλλαμβάνει τὸν κακότυχον Παυλάκιον καὶ τοῦ ἀφαιρεῖ ἑκατὸν λίτρας χρυσίου, τὸ ὁποῖον συμποσοῦται εἰς ὀκτὼ χιλιάδας καὶ ὀκτακόσια φλωρία, διότι ἡ λίτρα τοῦ χρυσίου ἀντιστοιχεῖ πρὸς ὀγδοήκοντα ὀκτὼ φλωρία. Τοσοῦτον χρῆμα ἔλαβεν ἡ ἀχόρταστος βασίλισσα, ἔπειτα ἔδωκεν εἰς τὴν Καλλιτρόπην μόνον τριάκοντα ἓξ φλωρία λέγουσα ἀναισχύντως εἰς αὐτήν· «Σὲ φθάνουσιν αὐτά, ὕπαγε καὶ εἰρήνευε».

Ταῦτα ὡς εἶδεν ἡ πολύδακρυς χήρα, ἥτις ἤλπιζεν ἀπὸ τὴν βασίλισσαν, ὡς ὁμόφυλον, νὰ λάβῃ τὸ δικαίωμά της, ἔκλαυσε καὶ ἐδάρθη. Τέλος ἐσυλλογίσθη τὸν Ἅγιον καὶ τρέχει εἰς τοὺς πόδας του, κλαίει, ὀδύρεται, παραπονεῖται, λέγει τὸ ἄδικόν της. Ἤκουσεν ὁ συμπαθέστατος ποιμήν, ὁ κριτὴς τῶν ὀρφανῶν, ὁ ἐκδικητὴς τῶν χηρῶν καὶ κατεμήνυσε τὸν Παυλάκιον τὸν ὀνειδίζει ὡς ἄδικον, ὡς ἅρπαγα, ὡς πλεονέκτην· τοῦ λέγει νὰ δώσῃ τὰ πεντακόσια φλωρία τῆς χήρας, ἐκεῖνος δὲ ἐδικαιολογήθη, ὅτι τὰ ἔλαβεν ἡ βασίλισσα. Τοῦ λέγει ὁ Ἅγιος· «Ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα ἐκ σοῦ ἔλαβεν ἡ βασίλισσα, ὦ Παυλάκιε, εἶναι διὰ τὰ αὐθεντικὰ δικαιώματα, ἀλλὰ σύ, ἂν δὲν πληρώσῃς τὰ πεντακόσια φλωρία τῆς χήρας, ἀπὸ ἐδῶ δὲν ἐξέρχεσαι». Παρευθὺς διέταξε καὶ τὸν ἔβαλαν εἰς τὴν φυλακὴν τοῦ Πατριαρχείου, κατὰ τὴν τότε συνήθειαν τῶν Χριστιανῶν βασιλέων. Ἡ δὲ βασίλισσα, ὡς τὸ ἔμαθε, παρήγγειλεν εἰς τὸν Ἅγιον νὰ ἀφήσῃ τὸν Παυλάκιον, διότι πολὺ ἐτιμωρήθη. Ἀνταπήντησε δὲ πρὸς αὐτὴν ὁ Ἅγιος· «Ἐὰν θέλῃς νὰ ἀφήσω τὸν Παυλάκιον καὶ τὸν λυπεῖται ἡ Μεγαλειότης σου, δὸς τὰ πεντακόσια φλωρία τῆς χήρας, ἀπ’ ἐκεῖνα τὰ πολλὰ ὅπου ἔλαβες ἐξ αἰτίας αὐτῆς· εἰ δὲ καὶ δὲν τὰ δώσῃς, οὐδὲ ἐγὼ τὸν ἀφήνω, διότι δὲν δύναμαι νὰ παραβλέπω τὰ δάκρυα τῆς χήρας· κάλλιον νὰ παιδεύηται ὁ ἄδικος».

Οἱ λόγοι οὗτοι τοῦ Ἁγίου ἐδαιμόνισαν τὴν βασίλισσαν καὶ παρευθὺς στέλλει δύο ἑκατοντάρχους μὲ διακοσίους στρατιώτας, νὰ ὑπάγωσιν εἰς τὸ Πατριαρχεῖον καὶ θέλοντος καὶ μὴ θέλοντος τοῦ Ἁγίου νὰ θραύσωσι τὴν θύραν τῆς φυλακῆς καὶ νὰ ἐκβάλωσι τὸν Παυλάκιον. Ἀλλὰ τίς διηγήσεται τοῦ Θεοῦ τὰ μεγαλεῖα ἢ ποῖος λόγος ἐξαρκέσει πρὸς ὕμνον τῶν θαυμασίων αὐτοῦ; Διότι εὐθὺς ὡς ἐπλησίασαν οἱ στρατιῶται πρὸς τὴν θύραν τῆς φυλακῆς, εἶδον θέαμα φρικτὸν καὶ παράδοξον, Ἄγγελος Κυρίου ἵστατο, ὡς ἀστραπὴ φοβερός, κρατῶν δίστομον ρομφαίαν εἰς τὴν χεῖρά του καὶ τοὺς ἀπεδίωξε.


Ὑποσημειώσεις

[1] Εἰς τὸν ἐν τῷ «Νέῳ Θησαυρῷ» Βίον τοῦ Ἁγίου, καθὼς καὶ ἐν τῷ Συναξαρίῳ τῶν Μηναίων, γράφεται ἐνταῦθα ὅτι οὗτος μετέβη καὶ συνεπλήρωσε τὰς σπουδάς του εἰς τὰς Ἀθήνας, ἡ περικοπὴ ὅμως αὕτη ἀπηλείφθη, διότι οὔτε ὁ Παλλάδιος, οὔτε ὁ Νικόδημος, οὔτε ἄλλος τις ἱστορικὸς ἀναφέρει ὅτι ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἦλθε χάριν σπουδῶν εἰς τὰς Ἀθήνας. (Τὸν ὑπὸ τοῦ Παλλαδίου συγγραφέντα Βίον τοῦ θείου Χρυσοστόμου βλέπε ἐν τῇ Patrologia Graeca τοῦ Ἀββᾶ Migne τόμ. 47 στ. 5, ὑπὸ τὸν τίτλον «Διάλογος ἱστορικὸς Παλλαδίου Ἐπισκόπου Ἑλενουπόλεως ... πρὸς Θεόδωρον Διάκονον Ρώμης – Περὶ βίου καὶ πολιτείας τοῦ μακαρίου Ἰωάννου Ἐπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου»).

[2] Περὶ τοῦ Ἁγίου Μελετίου βλέπε εἰς τὴν ιβʹ (12ην) Φεβρουαρίου (Τόμος Βʹ) τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[3] Ἀξίζει νὰ σημειωθῇ ἐνταῦθα ὅτι ὁ Μαρκίων οὗτος ἦτο υἱὸς τοῦ Ἐπισκόπου τῆς Σινώπης καὶ ἐγένετο πιθανὸν καὶ ὁ ἴδιος Ἐπίσκοπος. Ὅταν ὅμως ἔγινεν αἱρετικός, ἀφωρίσθη ἀπὸ τὸν ἴδιον τὸν Ἐπίσκοπον πατέρα του καὶ ἔφυγεν εἰς Ρώμην, ὅπου καὶ ἀπέθανε.

[4] Ἀντίφωνον λέγεται ἓν μέλος ἢ τροπάριον, τὸ ὁποῖον ψάλλει ὁ χορός, ἔπειτα τὸ αὐτὸ ἐκεῖνο ψάλλει καὶ ὁ ἕτερος χορὸς μὲ τὸν αὐτὸν ἦχον, ὅπως εἶναι πολλὰ τοιαῦτα εἰς τὴν Ἐκκλησίαν μας. Λέγουσι δὲ ὅτι ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος παρέδωκεν ἀπ’ ἀρχῆς εἰς τοὺς Χριστιανοὺς τῆς Ἀντιοχείας νὰ τὰ ψάλλωσιν, οὐχὶ κατ’ ἐπίνοιαν ἰδίαν, ἀλλὰ διότι εἶδεν ἀποκάλυψιν, εἰς τὴν ὁποίαν ἵσταντο οἱ Ἅγγελοι εἰς δύο χοροὺς καὶ ἔψαλλον ὕμνον εἰς τὴν Ἁγίαν Τριάδα καὶ ὅ,τι ἔλεγεν ὁ εἷς χορὸς τῶν Ἀγγέλων, αὐτὸ ἀπεκρίνετο καὶ ὁ ἄλλος· διατηρεῖται δὲ ἡ τοιαύτη συνήθεια, ἡ ἁγία καὶ ἐπαινετή, μέχρι τῆς σήμερον.

[5] Ἡ Οὐαλεντινούπολις ἦτο πόλις κειμένη ἐπὶ τῶν ὀρέων τῆς Γιλβέας.

[6] Περὶ τῆς Ἐφέσου βλέπε ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῶν σελ. 185-186.

[7] Οὗτος ἑορτάζεται κατὰ τὴν δʹ (4ην) Φεβρουαρίου (βλέπε Τόμον Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[8] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιόκ-Σούν.

[9] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Γιαρμπούζ.

[10] Ἡ Πιτυοῦς ἦτο πόλις μεγάλη ἄλλοτε, τότε δὲ κατερειπωμένη κειμένη εἰς τὸ βάθος τοῦ Εὐξείνου Πόντου παρὰ τοὺς πρόποδας τοῦ Καυκάσου, εἰς τὰ ἔσχατα δηλαδὴ ὅρια τοῦ Βυζαντινοῦ Κράτους περιστοιχιζομένη ἀπὸ ἀγρίους καὶ βαρβάρους εἰδωλολάτρας.

[11] Δύο ἀρχαιόταται πόλεις τῆς ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ Καππαδοκίας ἔφερον τὸ ὄνομα Κόμανα, ἡ μία τῆς ἄνω Καππαδοκίας καὶ ἡ ἑτέρα τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου ἡ δευτέρα ὑπῆρξε ἀποικία τῆς πρώτης. Ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἐτελεύτησεν εἰς τὰ Ποντικὰ Κόμανα, εἰς τὰ ὁποῖα σῴζεται ἄχρι τοῦ νῦν ὁ τάφος του. Ταῦτα μετωνομάσθησαν ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιουμενέκ, εὑρίσκονται δὲ πλησίον τῆς Τουρκικῆς πόλεως Τοκάτ.

[12] Βλέπε αὐτοὺς ὀνομαστὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 390.