Τῇ ΙΓ’ (13ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΙΩΑΝΝΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου.

Τοῦτο ὡς εἶδον οἱ ἑκατόνταρχοι καὶ οἱ στρατιῶται ἐπέστρεψαν μετὰ φόβου καὶ τρόμου καὶ εἶπον εἰς τὴν βασίλισσαν τὸ μυστήριον ἐκείνη δὲ ἀκούσασα καὶ φοβηθεῖσα, τότε μὲν ἡσύχασε, τὴν δὲ ἐπαύριον ἐκάλεσεν ἄρχοντά τινα τῆς πόλεως, Φρουμέντιον ὀνόματι, φίλον τοῦ Ἁγίου καὶ τοῦ εἶπε· «Ὕπαγε καὶ εἰπὲ εἰς τὸν Δεσπότην μας, διατί εἶναι ἐναντίος τῆς βασιλείας; διατί παρέχει σκάνδαλα;». Τοιούτους καὶ ἄλλους περισσοτέρους λόγους τοῦ παρήγγειλε νὰ εἴπῃ. Ἐπῆγε λοιπὸν ὁ ἄρχων ἐκεῖνος καὶ τὰ εἶπε. Ἀκούσας δὲ ὁ Ἅγιος ἀπεκρίθη· «Ἐγώ, ὦ Φρουμέντιε, οὐδὲ φιλόνικος εἶμαι, οὐδὲ τὰ σκάνδαλα ἀγαπῶ· μόνον δὲν δύναμαι νὰ παραβλέπω τὰ δάκρυα τῆς πτωχῆς χήρας, διότι ἔχει ὀρφανὰ τέκνα καὶ ἀπέμεινεν ἔρημος· ἀγαπῶ δὲ καὶ τὴν ψυχὴν τῆς βασιλίσσης, ἵνα μὴ κολασθῇ ὡς ἄδικος».

Ταῦτα καὶ πλείονα τούτων εἰπόντος τοῦ Ἁγίου, ἐπέστρεψεν ὁ Φρουμέντιος, λέγων πρὸς τὴν βασίλισσαν· «Εὐκολώτερον θέλει μαλάξει τις τὸν σίδηρον, παρὰ τὴν γνώμην τοῦ Πατριάρχου». Τότε ὡς εἶδεν ὁ Παυλάκιος, ὅτι πλέον ἄλλην βοήθειαν δὲν ἔχει, παρήγγειλεν εἰς τὸν οἶκον του καὶ ἔφερον τὰ ἐλλείποντα φλωρία τῆς χήρας, καὶ δοὺς ταῦτα, ἀφέθη τῆς φυλακῆς. Ἡ δὲ βασίλισσα πάλιν διεμήνυσεν εἰς τὸν Ἅγιον μὲ ἀνθρώπους αὐτῆς τὰ ἑξῆς· «Εἴπετε εἰς τὸν Δεσπότην μας νὰ παύσῃ ἀπὸ τὸ πεῖσμα, ὅπερ ἔχει κατ’ ἐμοῦ καὶ νὰ μὴ μὲ κατακρίνῃ συχνάκις εἰς τὴν διδαχήν του καὶ ἂς λείπῃ ἀπὸ τὰ βασιλικὰ καὶ κοσμικὰ πράγματα, καθὼς λείπομεν καὶ ἡμεῖς ἀπὸ τὰ Ἐκκλησιαστικὰ καὶ ἂς ἔχῃ καὶ αὐτὸς ἐντροπὴν πρὸς ἡμᾶς, ὅπως τὸν τιμῶμεν καὶ ἡμεῖς καὶ τὸν ἔχομεν πατέρα μας, ἐὰν δὲ πράξῃ ἀλλέως, ἂς γνωρίζῃ, ὅτι δὲν θέλω πλέον ὑπομείνει». Ὡς δὲ ἤκουσεν ὁ Ἅγιος τοὺς λόγους ἐκ στόματος τῶν ἀνθρώπων ἐκείνων, στενάξας ἐκ βάθους καρδίας εἶπεν· «Ἐμὲ λέγει νὰ λείπω ἀπὸ τὰ βασιλικὰ καὶ καὶ κοσμικὰ πράγματα; τόσον ἀπέχω ἐγὼ ἀπ’ αὐτά, ὅσον ὁ οὐρανὸς ἀπὸ τὴν γῆν· ἢ τόσον ἐνδιαφέρει ἐμὲ διὰ τὰς βασιλικὰς ὑποθέσεις, ὅσον ἐνδιαφέρει τοὺς ἀποθαμένους διὰ τὰς ὑποθέσεις τοῦ κόσμου. Ἐπειδὴ ὅμως εἶμαι ἐπιτηρητὴς τῶν ψυχῶν, δὲν δύναμαι νὰ σιωπῶ, ὅταν βλέπω νὰ γίνηται παρανομία· τὸ δὲ ὄνομα τῆς βασιλίσσης ἐγὼ δὲν τὸ ἀναφέρω εἰς τὰς διδαχάς μου, οὐδὲ εἰς ἄλλον τινὰ εἶπόν τι, ἀλλ’ ὅστις εἶναι πταίστης, μόνος του ἐγγίζεται· καὶ τί τοῦ πταίω ἐγώ;».


Ὑποσημειώσεις

[1] Εἰς τὸν ἐν τῷ «Νέῳ Θησαυρῷ» Βίον τοῦ Ἁγίου, καθὼς καὶ ἐν τῷ Συναξαρίῳ τῶν Μηναίων, γράφεται ἐνταῦθα ὅτι οὗτος μετέβη καὶ συνεπλήρωσε τὰς σπουδάς του εἰς τὰς Ἀθήνας, ἡ περικοπὴ ὅμως αὕτη ἀπηλείφθη, διότι οὔτε ὁ Παλλάδιος, οὔτε ὁ Νικόδημος, οὔτε ἄλλος τις ἱστορικὸς ἀναφέρει ὅτι ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἦλθε χάριν σπουδῶν εἰς τὰς Ἀθήνας. (Τὸν ὑπὸ τοῦ Παλλαδίου συγγραφέντα Βίον τοῦ θείου Χρυσοστόμου βλέπε ἐν τῇ Patrologia Graeca τοῦ Ἀββᾶ Migne τόμ. 47 στ. 5, ὑπὸ τὸν τίτλον «Διάλογος ἱστορικὸς Παλλαδίου Ἐπισκόπου Ἑλενουπόλεως ... πρὸς Θεόδωρον Διάκονον Ρώμης – Περὶ βίου καὶ πολιτείας τοῦ μακαρίου Ἰωάννου Ἐπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου»).

[2] Περὶ τοῦ Ἁγίου Μελετίου βλέπε εἰς τὴν ιβʹ (12ην) Φεβρουαρίου (Τόμος Βʹ) τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[3] Ἀξίζει νὰ σημειωθῇ ἐνταῦθα ὅτι ὁ Μαρκίων οὗτος ἦτο υἱὸς τοῦ Ἐπισκόπου τῆς Σινώπης καὶ ἐγένετο πιθανὸν καὶ ὁ ἴδιος Ἐπίσκοπος. Ὅταν ὅμως ἔγινεν αἱρετικός, ἀφωρίσθη ἀπὸ τὸν ἴδιον τὸν Ἐπίσκοπον πατέρα του καὶ ἔφυγεν εἰς Ρώμην, ὅπου καὶ ἀπέθανε.

[4] Ἀντίφωνον λέγεται ἓν μέλος ἢ τροπάριον, τὸ ὁποῖον ψάλλει ὁ χορός, ἔπειτα τὸ αὐτὸ ἐκεῖνο ψάλλει καὶ ὁ ἕτερος χορὸς μὲ τὸν αὐτὸν ἦχον, ὅπως εἶναι πολλὰ τοιαῦτα εἰς τὴν Ἐκκλησίαν μας. Λέγουσι δὲ ὅτι ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος παρέδωκεν ἀπ’ ἀρχῆς εἰς τοὺς Χριστιανοὺς τῆς Ἀντιοχείας νὰ τὰ ψάλλωσιν, οὐχὶ κατ’ ἐπίνοιαν ἰδίαν, ἀλλὰ διότι εἶδεν ἀποκάλυψιν, εἰς τὴν ὁποίαν ἵσταντο οἱ Ἅγγελοι εἰς δύο χοροὺς καὶ ἔψαλλον ὕμνον εἰς τὴν Ἁγίαν Τριάδα καὶ ὅ,τι ἔλεγεν ὁ εἷς χορὸς τῶν Ἀγγέλων, αὐτὸ ἀπεκρίνετο καὶ ὁ ἄλλος· διατηρεῖται δὲ ἡ τοιαύτη συνήθεια, ἡ ἁγία καὶ ἐπαινετή, μέχρι τῆς σήμερον.

[5] Ἡ Οὐαλεντινούπολις ἦτο πόλις κειμένη ἐπὶ τῶν ὀρέων τῆς Γιλβέας.

[6] Περὶ τῆς Ἐφέσου βλέπε ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῶν σελ. 185-186.

[7] Οὗτος ἑορτάζεται κατὰ τὴν δʹ (4ην) Φεβρουαρίου (βλέπε Τόμον Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[8] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιόκ-Σούν.

[9] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Γιαρμπούζ.

[10] Ἡ Πιτυοῦς ἦτο πόλις μεγάλη ἄλλοτε, τότε δὲ κατερειπωμένη κειμένη εἰς τὸ βάθος τοῦ Εὐξείνου Πόντου παρὰ τοὺς πρόποδας τοῦ Καυκάσου, εἰς τὰ ἔσχατα δηλαδὴ ὅρια τοῦ Βυζαντινοῦ Κράτους περιστοιχιζομένη ἀπὸ ἀγρίους καὶ βαρβάρους εἰδωλολάτρας.

[11] Δύο ἀρχαιόταται πόλεις τῆς ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ Καππαδοκίας ἔφερον τὸ ὄνομα Κόμανα, ἡ μία τῆς ἄνω Καππαδοκίας καὶ ἡ ἑτέρα τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου ἡ δευτέρα ὑπῆρξε ἀποικία τῆς πρώτης. Ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἐτελεύτησεν εἰς τὰ Ποντικὰ Κόμανα, εἰς τὰ ὁποῖα σῴζεται ἄχρι τοῦ νῦν ὁ τάφος του. Ταῦτα μετωνομάσθησαν ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιουμενέκ, εὑρίσκονται δὲ πλησίον τῆς Τουρκικῆς πόλεως Τοκάτ.

[12] Βλέπε αὐτοὺς ὀνομαστὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 390.