Τῇ ΙΓ’ (13ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΙΩΑΝΝΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου.

Τοιαῦτα λόγια ἔγραφεν ἡ ἐπιστολὴ τῆς βασιλίσσης. Ὁ δὲ Ἅγιος, γνωρίζων τὸν ἑαυτόν του ἀναίτιον εἰς ὅσα τὸν διέβαλεν, ἡ βασίλισσα καὶ θέλων νὰ ἡμερώσῃ τὸν θυμόν της, ἀντέγραψε πρὸς αὐτὴν μὲ τοιαύτην ἔννοιαν· «Γίνωσκε, εὐσεβεστάτη βασίλισσα, τέκνον μου, ὅτι ἂν ἐγὼ ἠγάπων περιουσίαν, δὲν ἤθελον διαμοιράσει εἰς τοὺς πτωχοὺς τὴν πατρικήν μου κληρονομίαν, ἥτις ἦτο οὐχὶ ὀλίγη καὶ νὰ ζητῶ τώρα τὰ ξένα. Ἐπειδὴ ὅμως δὲν ἐνδιαφέρομαι διὰ πλοῦτον πρόσκαιρον καὶ τὴν πατρικήν μου κληρονομίαν κατεφρόνησα καὶ ἄλλους διδάσκω νὰ μὴ τὸν ἀγαπῶσι. Περὶ δὲ τοῦ Θεοδωρίχου γνώριζε, ὅτι ἐγὼ δὲν ἔλαβον τὸν πλοῦτόν του, οὐδὲ ἄλλος τις ἄνθρωπος, ἀλλὰ μόνος του τὸν ἐχάρισεν εἰς τοὺς πτωχοὺς ἀδελφοὺς τοῦ Χριστοῦ, καὶ ἂν θέλῃς νὰ τὸν λάβῃς, καθὼς βλέπω τὸν σκοπόν σου, ποίησον ὅπως θέλεις· ὁ δὲ Χριστὸς εἶναι δίκαιος μισθαποδότης ἑκάστου ἀνθρώπου». Αὐτὰ τὰ λόγια ἔγιναν δίστομος μάχαιρα εἰς τὴν καρδίαν τῆς βασιλίσσης καὶ παρώργισαν αὐτὴν περισσότερον εἰς ἔχθραν κατὰ τοῦ Ἁγίου. Συνέβη δὲ καὶ ἄλλη τις ὑπόθεσις μεταξὺ τοῦ Ἁγίου καὶ τῆς βασιλίσσης, ἡ ὁποία ηὔξησεν ἔτι περισσότερον τὴν ἔχθραν.

Εἰς τὴν Ἀλεξάνδρειαν ἦτο χήρα πλουσία, Καλλιτρόπη ὀνομαζομένη, ὁ δὲ ἔπαρχος τοῦ τόπου, Παυλάκιος ὀνόματι, θέλων νὰ ἀδικήσῃ αὐτὴν καὶ νὰ λάβῃ τὸν πλοῦτόν της, ἀδίκως τὴν εἰσήγαγεν εἰς δίκας καὶ τῆς ἀφῄρεσε φλωρία πεντακόσια. Ἐκείνη δέ, γυνὴ οὖσα χήρα καὶ ἔρημος, μὴ ἔχουσα τινὰ νὰ τὴν βοηθήσῃ, ἐζήτει καιρὸν ἐπιτήδειον διὰ νὰ λάβῃ ὀπίσω τὸ δίκαιόν της. Μετὰ δύο ἔτη ἔπαυσεν ὁ βασιλεὺς τὸν Παυλάκιον ἀπὸ τὴν ἐξουσίαν, τὴν ὁποίαν εἶχε καὶ τὸν προσεκάλεσε νὰ ὑπάγῃ εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν νὰ δώσῃ ἀπολογίαν διὰ τὰ εἰσοδήματα τόσων ἐτῶν. Τότε εὗρε καιρὸν ἡ χήρα ἐκείνη καὶ ἀνέβη καὶ αὐτὴ εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν νὰ ζητήσῃ τὸ δικαίωμά της. Ἀνέφερε δὲ τὴν ὑπόθεσίν της πρὸς τὸν βασιλέα· ὁ δὲ βασιλεὺς διέταξε τὸν Παυλάκιον νὰ ἐξετάσῃ περὶ τῆς ὑποθέσεως τῆς χήρας, μάλιστα δὲ παρήγγειλε καὶ εἰς τὸν ἔπαρχον τῆς πόλεως νὰ ἐπιβλέψῃ εἰς τὴν ὑπόθεσιν, ἕως οὗ ἀποδοθῶσι τὰ φλωρία. Ὁ ἔπαρχος ὅμως, ποιῶν φιλοπροσωπίαν, συμπεριεφέρθη ἐχθρικώτερον πρὸς τὴν γυναῖκα παρὰ εἰς τὸν Παυλάκιον καὶ ἐκινδύνευε νὰ ἀδικηθῇ ἡ χήρα ἐκείνη. Ταῦτα βλέπουσα αὐτὴ καὶ μὴ ἔχουσα καταφύγιον ἔβαλε κατὰ νοῦν, ὡς γυνή, νὰ δράμῃ εἰς τὴν βασίλισσαν, ἥτις ἴσως, ὡς γυνὴ καὶ ἐκείνη, ἤθελε λυπηθῆ τὴν ὁμοίαν της· καὶ δὲν ἐγνώριζεν ἡ πτωχή, ὅτι φεύγουσα τὸν λύκον, θέλει πέσει εἰς τὴν λέαιναν·


Ὑποσημειώσεις

[1] Εἰς τὸν ἐν τῷ «Νέῳ Θησαυρῷ» Βίον τοῦ Ἁγίου, καθὼς καὶ ἐν τῷ Συναξαρίῳ τῶν Μηναίων, γράφεται ἐνταῦθα ὅτι οὗτος μετέβη καὶ συνεπλήρωσε τὰς σπουδάς του εἰς τὰς Ἀθήνας, ἡ περικοπὴ ὅμως αὕτη ἀπηλείφθη, διότι οὔτε ὁ Παλλάδιος, οὔτε ὁ Νικόδημος, οὔτε ἄλλος τις ἱστορικὸς ἀναφέρει ὅτι ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἦλθε χάριν σπουδῶν εἰς τὰς Ἀθήνας. (Τὸν ὑπὸ τοῦ Παλλαδίου συγγραφέντα Βίον τοῦ θείου Χρυσοστόμου βλέπε ἐν τῇ Patrologia Graeca τοῦ Ἀββᾶ Migne τόμ. 47 στ. 5, ὑπὸ τὸν τίτλον «Διάλογος ἱστορικὸς Παλλαδίου Ἐπισκόπου Ἑλενουπόλεως ... πρὸς Θεόδωρον Διάκονον Ρώμης – Περὶ βίου καὶ πολιτείας τοῦ μακαρίου Ἰωάννου Ἐπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου»).

[2] Περὶ τοῦ Ἁγίου Μελετίου βλέπε εἰς τὴν ιβʹ (12ην) Φεβρουαρίου (Τόμος Βʹ) τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[3] Ἀξίζει νὰ σημειωθῇ ἐνταῦθα ὅτι ὁ Μαρκίων οὗτος ἦτο υἱὸς τοῦ Ἐπισκόπου τῆς Σινώπης καὶ ἐγένετο πιθανὸν καὶ ὁ ἴδιος Ἐπίσκοπος. Ὅταν ὅμως ἔγινεν αἱρετικός, ἀφωρίσθη ἀπὸ τὸν ἴδιον τὸν Ἐπίσκοπον πατέρα του καὶ ἔφυγεν εἰς Ρώμην, ὅπου καὶ ἀπέθανε.

[4] Ἀντίφωνον λέγεται ἓν μέλος ἢ τροπάριον, τὸ ὁποῖον ψάλλει ὁ χορός, ἔπειτα τὸ αὐτὸ ἐκεῖνο ψάλλει καὶ ὁ ἕτερος χορὸς μὲ τὸν αὐτὸν ἦχον, ὅπως εἶναι πολλὰ τοιαῦτα εἰς τὴν Ἐκκλησίαν μας. Λέγουσι δὲ ὅτι ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος παρέδωκεν ἀπ’ ἀρχῆς εἰς τοὺς Χριστιανοὺς τῆς Ἀντιοχείας νὰ τὰ ψάλλωσιν, οὐχὶ κατ’ ἐπίνοιαν ἰδίαν, ἀλλὰ διότι εἶδεν ἀποκάλυψιν, εἰς τὴν ὁποίαν ἵσταντο οἱ Ἅγγελοι εἰς δύο χοροὺς καὶ ἔψαλλον ὕμνον εἰς τὴν Ἁγίαν Τριάδα καὶ ὅ,τι ἔλεγεν ὁ εἷς χορὸς τῶν Ἀγγέλων, αὐτὸ ἀπεκρίνετο καὶ ὁ ἄλλος· διατηρεῖται δὲ ἡ τοιαύτη συνήθεια, ἡ ἁγία καὶ ἐπαινετή, μέχρι τῆς σήμερον.

[5] Ἡ Οὐαλεντινούπολις ἦτο πόλις κειμένη ἐπὶ τῶν ὀρέων τῆς Γιλβέας.

[6] Περὶ τῆς Ἐφέσου βλέπε ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῶν σελ. 185-186.

[7] Οὗτος ἑορτάζεται κατὰ τὴν δʹ (4ην) Φεβρουαρίου (βλέπε Τόμον Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).

[8] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιόκ-Σούν.

[9] Αὕτη νῦν καλεῖται ὑπὸ τῶν Τούρκων Γιαρμπούζ.

[10] Ἡ Πιτυοῦς ἦτο πόλις μεγάλη ἄλλοτε, τότε δὲ κατερειπωμένη κειμένη εἰς τὸ βάθος τοῦ Εὐξείνου Πόντου παρὰ τοὺς πρόποδας τοῦ Καυκάσου, εἰς τὰ ἔσχατα δηλαδὴ ὅρια τοῦ Βυζαντινοῦ Κράτους περιστοιχιζομένη ἀπὸ ἀγρίους καὶ βαρβάρους εἰδωλολάτρας.

[11] Δύο ἀρχαιόταται πόλεις τῆς ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ Καππαδοκίας ἔφερον τὸ ὄνομα Κόμανα, ἡ μία τῆς ἄνω Καππαδοκίας καὶ ἡ ἑτέρα τῆς Καππαδοκίας τοῦ Πόντου ἡ δευτέρα ὑπῆρξε ἀποικία τῆς πρώτης. Ὁ θεῖος Χρυσόστομος ἐτελεύτησεν εἰς τὰ Ποντικὰ Κόμανα, εἰς τὰ ὁποῖα σῴζεται ἄχρι τοῦ νῦν ὁ τάφος του. Ταῦτα μετωνομάσθησαν ὑπὸ τῶν Τούρκων Κιουμενέκ, εὑρίσκονται δὲ πλησίον τῆς Τουρκικῆς πόλεως Τοκάτ.

[12] Βλέπε αὐτοὺς ὀνομαστὶ ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 390.