Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ἁγίου Νέου Ὁσιομάρτυρος ΕΥΘΥΜΙΟΥ, τοῦ ἐν Κωνσταντινουπόλει ἀθλήσαντος ἐν ἔτει ͵αωιδ’ (1814), ξίφει τελειωθέντος.

Ταῦτα εἰπὼν ὁ Μάρτυς καὶ ποιήσας τὸ σημεῖον τοῦ Σταυροῦ ἠσπάσθη τὸν Σταυρόν, τὸν ὁποῖον ἐκράτει εἰς τὰς χεῖράς του, γεμᾶτος ἀπὸ φαιδρότητα καὶ θεοχαρίτωτος, ἀφ’ ἑαυτοῦ, χωρὶς προσταγήν, ἐγονάτισε κλίνας μόνος τὴν κεφαλὴν καὶ εἶπε· «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, εἰς χεῖράς Σου παρατίθημι τὸ πνεῦμά μου». Ἐλθὼν δὲ ὁ δήμιος καὶ κτυπήσας ἅπαξ, δὲν ἀπέκοψε τὴν κεφαλήν. Ὁ δὲ Μάρτυς, ὦ τῆς θαυμασίας σου γενναιότητος λαμπρότατε τοῦ Χριστοῦ Ἀθλητὰ Εὐθύμιε, εἶπεν εἰς τὸν δήμιον· «Κτύπα καλά». Καὶ πάλιν ἐκτύπησεν ὁ δήμιος ἐκ δευτέρου, ὅμως μέρος μόνον τῆς σαρκὸς ἀπέκοψεν. Ἐκμανεὶς τότε ὁ ἀλιτήριος ἥρπασε τὸν Μάρτυρα ἀπὸ τὰς τρίχας τῆς κεφαλῆς καὶ ἔσφαξεν αὐτὸν ἀπὸ τὸν λαιμόν, ὡς πρόβατον, διὰ νὰ πληρωθῇ ἡ προφητεία τοῦ Μάρτυρος, εἰπόντος, ὅτι ὡς πρόβατον μέλλουν νὰ μὲ σφάξωσι». Καὶ οὕτως ὁ γενναῖος, ἀήττητος καὶ πανεύφημος Εὐθύμιος ἔτυχε τοῦ ποθουμένου Μαρτυρίου καὶ μακαρίου τέλους κατὰ τὴν κβ’ (22 αν) τοῦ μηνὸς Μαρτίου, Κυριακὴν τῶν Βαΐων καὶ ὥραν ἕκτην τῆς ἡμέρας.

Ὕμνησαν τότε Ἄγγελοι τὸν ἰσάγγελον, ἐκρότησαν Μάρτυρες τὸν συμμάρτυρα, εὐφήμησαν Ὅσιοι τὸν Ὅσιον· ὑπεδέξαντο οὐράνια σκηνώματα τὸν οὐρανόφρονα καὶ στέφη ἄφθαρτα κατέστεψαν τὴν παναοίδιμον καὶ ἱερὰν ἐκείνην κεφαλὴν τοῦ καλλινίκου Ὁσιομάρτυρος Ἁγίου Εὐθυμίου. Ἀλλὰ τίς δύναται νὰ διηγηθῇ πλήρως τὴν χαρὰν τοῦ φιλοχρίστου λαοῦ τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ τὴν εὐφροσύνην τὴν ὁποίαν ἔδειξαν, ὅτε εἶδον καὶ ἤκουσαν, ὅτι ὁ Ἀθλητὴς ἐσάλπισε τὰ νικητήρια; Πλήθη ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν ἐσκίρτησαν καὶ πάντες ὁμοφώνως ἐδόξασαν τὸν Θεόν. Τὸ δὲ ἀθλητικὸν σῶμα τοῦ Μάρτυρος ἵστατο εἰς τὰ γόνατα, χωρὶς νὰ πέσῃ κάτω, πρὸς θαυμασμὸν τῶν ὁρώντων. Ἵνα δὲ μὴ καταισχύνωνται περισσότερον οἱ ἐναντίοι, ὤθησαν αὐτὸ ρίψαντες χαμαί. Ὁ δὲ φιλόχριστος ἐκεῖνος Χριστιανός, τὸν ὁποῖον εἶχεν ἀποστείλει ὁ συνοδίτης τοῦ Μάρτυρος Γρηγόριος, ἐπιστρέψας ἀνήγγειλεν εἰς αὐτὸν ὅσα ἀνωτέρω διηγήθημεν, τὰ ὁποῖα ἀκούσας ἐκεῖνος ἠλλοιώθη ὅλος ὑπὸ χαρᾶς καὶ ὡς ὑπόπτερος ἔσπευσε νὰ ἴδη τὸν νικητήν, ὅστις γενναίως ἀθλήσας, ἔστησε τρόπαιον κατὰ τοῦ διαβόλου.

Δὲν ἔφυγε δὲ ἐκεῖθεν ὁ καλὸς Γρηγόριος ἕως τῆς ἑπομένης Τετάρτης τῆς αὐτῆς ἑβδομάδος, ἥτις ἦτο ἡ κε’ (25η) Μαρτίου, καθ’ ἣν ἑορτάζομεν τὸν Εὐαγγελισμὸν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου. Κατὰ τὸ διάστημα τοῦτο ἐπέτυχεν ὁ Γρηγόριος, μὲ κόπον πολὺν καὶ ἔξοδα μεγάλα, νὰ ἀγοράσῃ παρὰ τῶν δημίων τὸ ἀθλητικὸν τοῦ Μάρτυρος σῶμα.


Ὑποσημειώσεις

[1] Βλέπε ἐν τῇ Γενέσει, κεφ. λεʹ, στ. 16-18.

[2] Βλέπε περὶ τοῦ Ὁσίου τούτου Πατρὸς ἡμῶν Ἰωάννου τῆς Κλίμακος ἐν τῷ ἀνὰ χεῖρας τόμῳ εἰς τὴν λʹ (30ὴν) Μαρτίου, καθ’ ἣν ἐπιτελοῦμεν τὴν μνήμην αὐτοῦ.

[3] Σοῦμλα· πόλις νῦν τῆς Βουλγαρίας καλουμένη ὑπὸ τῶν Βουλγάρων Σοῦμεν, πρωτεύουσα ὁμωνύμου νομοῦ, κειμένη εἰς ἀπόστασιν 84 χ.λ.μ. δυτικῶς τῆς πόλεως Βάρνας, παρὰ τὸ βορειοανατολικὸν ἄκρον τοῦ Αἵμου. Ἀνέκαθεν ὑπῆρξεν ἰσχυρῶς ὠχυρωμένη πόλις περιβαλλομένη ἔτι καὶ σήμερον ὑπὸ παλαιῶν φρουρίων.

[4] Κύριλλος Ϛʹ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (1813-1818), πρότερον Μητροπολίτης Ἰκονίου (1803-1810) καὶ εἶτα Ἀδριανουπόλεως (1810-1813). Ὑπῆρξεν ἐκ τῶν ἀρίστων Πατριαρχῶν τῆς προεπαναστατικῆς περιόδου. Παραιτηθεὶς τοῦ θρόνου κατὰ τὸ ἔτος 1818, ἡσύχαζεν εἰς τὴν ἰδιαιτέραν του πατρίδα Ἀδριανούπολιν, ὅτε ἐκραγείσης τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως ἐδέξατο τὸ μακάριον τέλος ἀπαγχονισθείς, κατόπιν διαταγῆς τοῦ Σουλτάνου, τὴν 18ην Ἀπριλίου 1821. Αἱ συνθῆκαι τοῦ Μαρτυρίου του ὑπῆρξαν ἰδιαιτέρως συγκλονιστικαί. Τὴν 17ην Ἀπριλίου 1821 ὁ σατράπης τῆς Ἀδριανουπόλεως ἐθανάτωσεν 23 προύχοντας τῆς πόλεως. Τὴν ἑπομένην διέταξεν ὅπως καὶ ὁ σεβάσμιος ἐκεῖνος Ἀρχιερεύς, ὅστις ἐτύγχανε καὶ προσωπικός του φίλος, ὁδηγηθῆ ἐνώπιόν του μετὰ μεγάλων τιμῶν, ἐπὶ χρυσοστολίστου ἵππου, συνοδευόμενος ὑπὸ τιμητικῆς φρουρᾶς. Ἐκεῖθεν, ἀφοῦ τοῦ προσεφέρθησαν ἀρκεταὶ φιλοφρονήσεις, ὡδηγήθη, πάντοτε ἔφιππος καὶ ὑπὸ τιμητικὴν φρουράν, εἰς τὴν τουρκικὴν ἀγορὰν τῆς πόλεως καὶ ἐν συνεχείᾳ εἰς τὸν Μητροπολιτικὸν Ναόν, ὅπου ἐπί τινος θύρας εἶχε στηθῆ ἡ ἀγχόνη. Κατὰ τὴν ἐκτέλεσιν τοῦ ἀπαγχονισμοῦ του ὁ βρόχος ἀπεκόπη τρὶς καὶ τὸ ταλαιπωρημένον σῶμα κατέπεσεν ἰσάκις ἐπὶ τοῦ ἐδάφους δεινοπαθοῦν. Εἶτα, ἀφοῦ παρέμεινε κρεμάμενον ἐπὶ τρεῖς ἡμέρας, ἐρρίφθη εἰς τὸν ποταμόν, παρασυρθὲν ὑπὸ τῶν ὑδάτων μέχρι Διδυμοτείχου. Ἐκεῖ ἀναγνωρισθὲν ἐτάφη μυστικὰ εἴς τινα οἰκίαν. Βραδύτερον, γενομένης μετακομιδῆς, ἐτέθη εἰς τὸν νάρθηκα τῆς Μητροπόλεως, ὅπου καὶ μέχρι σήμερον εὑρίσκεται.

[5] Βλέπε περὶ αὐτῆς ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῶν σελίδων 384-385.

[6] Οὗτος εἶναι ὁ ἐν Ἁγίοις καὶ Μάρτυσι Πατὴρ ἡμῶν Γρηγόριος ὁ Εʹ ὁ ἀπαγχονισθεὶς ὑπὸ τῶν Τούρκων ὑπὲρ Πίστεως καὶ Πατρίδος ἐν Κωνσταντινουπόλει ἐν ἔτει 1821, Ἀπριλίου ιʹ (10ην), καθ’ ἣν καὶ τὴν σεβάσμιον αὐτοῦ μνήμην ἐπιτελοῦμεν (βλέπε ἐν τόμῳ Δʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»). Τούτου τὸ σεπτὸν καὶ σεβάσμιον Λείψανον ὑπάρχει τεθησαυρισμένον ἐν τῷ Ἱερῷ Ναῷ τῆς Μητροπόλεως Ἀθηνῶν.

[7] Βλέπε ὑποσημείωσιν σελ. 393.

[8] Τὰ περὶ τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Αὐγουστίνου βλέπε ἐν τόμῳ Ϛʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὴν ιεʹ (15ην) Ἰουνίου ὅτε ἐπιτελοῦμεν τὴν μνήμην αὐτοῦ.

[9] Βλέπε ὑποσημείωσιν σελ. 385.

[10] Βλέπε περὶ τούτου ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ ηʹ (8ῃ) τοῦ μηνὸς Ὀκτωβρίου.