ΕΥΘΥΜΙΟΣ ὁ νέος τοῦ Χριστοῦ Ὁσιομάρτυς καλεῖ ἡμᾶς πρὸς πανήγυριν, εὐλαβεῖς πανηγυρισταί· ὅθεν καὶ ἡμεῖς, ὡς θερμοὶ αὐτοῦ ἐρασταί, ἂς εἰσέλθωμεν εἰς τὸ στάδιον τῆς διηγήσεως τῶν ἐνδόξων κατορθωμάτων καὶ τῆς λαμπρᾶς αὐτοῦ ἀθλήσεως ἵνα καὶ τὰς ἐπιταγὰς τὰς ὁποίας ἐλάβομεν περὶ τούτου ἐκπληρώσωμεν, καὶ τοὺς συνελθόντας ἀδελφοὺς ἐν Χριστῷ καὶ Πατέρας πνευματικῶς δεξιωθῶμεν καὶ τὴν ἰδιαιτέραν ἡμῶν ὀφειλήν, ἐν μέρει, ἀποδώσωμεν διηγούμενοι καὶ φέροντες εἰς τὸ μέσον τὰ κατ’ αὐτόν, εἰς δοξολογίαν τοῦ πάντας ἀνθρώπους θέλοντος σωθῆναι καὶ εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ ἡμῶν.

Πατρίδα μὲν εἰχεν οὗτος ὁ νέος ἀριστεὺς τοῦ Χριστοῦ τὴν Πελοπόννησον, καταγόμενος ἐκ τῆς πόλεως Δημητσάνης, γονεῖς δὲ εὐσεβεῖς ὀνομαζομένους Παναγιώτην καὶ Μαρίαν. Εἶχε δὲ καὶ τρεῖς μεγαλυτέρους ἀδελφούς, Γεώργιον, Χρῆστον καὶ Ἰωάννην καὶ μίαν ἀδελφὴν Αἰκατερῖναν, ἐκ τῶν ὁποίων ὁ Ἅγιος ἦτο ὁ μικρότερος. Καθ’ ὃν δὲ καιρὸν ἡ μήτηρ αὐτοῦ ἔμελλε νὰ γεννήσῃ τοῦτον, τόσους δριμυτάτους πόνους ὑπέφερεν, ὥστε δὲν ἠλπίζετο ἡ εἰς τοῦτον τὸν κόσμον πρόοδός του, εἰ μὴ μόνον ἂν ἀπέθνησκεν ἡ μήτηρ του, ὥς ποτε τοῦ Βενιαμίν [1]. Πάσχουσα δὲ τοιουτοτρόπως καὶ σχεδὸν ἀπελπισθεῖσα ἀπὸ ἀνθρωπίνην βοήθειαν, ἐνεθυμήθη τὴν Θείαν ἀντίληψιν καὶ εἰποῦσα· «Δέσποτα Χριστέ, διὰ τῶν πρεσβειῶν τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος Ἐλευθερίου, ἐλευθέρωσόν με τὴν δούλην σου καὶ τὸ γεννηθὲν παιδίον νὰ τὸ ὀνομάσω Ἐλευθέριον», εὐθὺς μὲ τὴν εὐχὴν γεννᾷ τὸν θαυμάσιον τοῦτον, ὅστις δέχεται τὴν ὀνομασίαν παρὰ τῆς μητρός του, κατὰ τὴν εὐχήν, Ἐλευθέριος.

Ἀνατρέφεται λοιπὸν καὶ αὐξάνει χαριέστατα καὶ ὅτε ἔφθασεν εἰς ἡλικίαν δεκτικὴν μαθήσεως, ἔστελλε τοῦτον ἡ μήτηρ του εἰς τὸ σχολεῖον ἵνα μανθάνῃ τὰ ἱερὰ γράμματα. Ὁ δὲ πατήρ του μετὰ τῶν δύο μεγαλυτέρων ἀδελφῶν μετέβη εἰς τὸ Ἰάσιον τῆς Μολδαυΐας καὶ ἐκεῖ ἐμπορεύετο μετ’ αὐτῶν. Τυχὼν λοιπὸν φύσεως ἀγαθῆς ὁ Ἐλευθέριος, ἔμαθεν εἰς ὀλίγον διάστημα τὰ κοινὰ λεγόμενα γράμματα καὶ εἶτα ἀνέβη εἰς τὸ μεγάλον σχολεῖον τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης μετὰ τοῦ αὐταδέλφου του Ἰωάννου, ὅπου ἐδιδάσκετο τὴν γραμματικήν.

Ἀφοῦ λοιπὸν ἤκουσεν ὀλίγα ἀπὸ τὰ ἱερὰ ἐκεῖνα μαθήματα, ἔφυγε μετὰ τοῦ ἀδελφοῦ του εἰς Κωνσταντινούπολιν καὶ μικρὸν μαθητεύσαντες ἀμφότεροι εἰς τὴν τῆς Ξηρᾶς Κρήνης λεγομένην σχολήν, ἀνεχώρησαν εἰς τὸ Ἰάσιον πρὸς τὸν πατέρα των. Μετὰ δύο ὅμως χρόνους ἔκαμε σκέψιν ἀγαθήν, νὰ ἔλθῃ εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος διὰ νὰ γίνῃ Μοναχός.