Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ἁγίου Νέου Ὁσιομάρτυρος ΕΥΘΥΜΙΟΥ, τοῦ ἐν Κωνσταντινουπόλει ἀθλήσαντος ἐν ἔτει ͵αωιδ’ (1814), ξίφει τελειωθέντος.

Δός μοι χεῖρα βοηθείας, ὦ Δέσποινα, κειμένῳ χαμαὶ καὶ ἀνάγαγέ με ἐκ τοῦ βυθοῦ τῆς ἀπωλείας· λύτρωσαί με ἐκ τῆς τυραννίδος διαβόλου, ἡ λυτρώσασα τὸ ἀνθρώπινον γένος καὶ περιχαρῶς δεχομένη τὰ δάκρυα καὶ τὴν μετάνοιαν τῶν ἁμαρτωλῶν». Τοιαῦτα ἐν ᾧ συνεχῶς ἔλεγε νοερῶς πρὸς τὴν Θεοτόκον, ἦλθε πρὸς αὐτὸν ἐξ ὕψους βοήθεια καὶ ἔλαβε τοσαύτην τόλμην καὶ ἀνδρείαν παρὰ τῆς Θεομήτορος, ὥστε ἀπεφάσισεν ἤ, ἂν δυνηθῇ, νὰ ἀναχωρήσῃ ἀπὸ τὸν σατανικὸν ἐκεῖνον οἶκον, ἤ, τέλος πάντων, νὰ παρουσιάσῃ ἑαυτὸν Χριστιανὸν καὶ νὰ λάβῃ τὸν ὑπὲρ Χριστοῦ θάνατον. Μετὰ δέκα ἡμέρας ἀπὸ τῆς εἰς Κωνσταντινούπολιν ἀφίξεώς του, τὸ ἑσπέρας, οὕτως ἐμελέτησε καθ’ ἑαυτὸν καὶ ἀπεφάσισεν, ἐπικαλούμενος τὴν βοήθειαν τῆς Θεοτόκου.

Ἀλλ’ ὁ σατανᾶς ἔστησε νέαν παγίδα εἰς τὸν Ἅγιον, μικρὰν μὲν φαινομένην, μεγάλην ὅμως τοῖς πράγμασιν. Ἦτο δὲ αὕτη ἡ φιλοδοξία, διὰ τῆς ὁποίας ἐτεχνεύθη ὁ πονηρὸς νὰ ἀλλοιώσῃ καὶ ἐξασθενίσῃ τὸν τόνον καὶ τὴν ἀπόφασιν τοῦ Ἁγίου. Ἤλπιζε δὲ ὁ μιαρός, ὅτι δι’ αὐτῆς θέλει ὑποδουλωθεῖ τὸ ἐλεύθερον αὐτοῦ φρόνημα εἰς μάταια καὶ σητόβρωτα ἐνδύματα, διὰ τὰ ὁποῖα ὁ Ραῒς Ἐφένδης κατέβαλεν ἔξοδα ὑπὲρ τὰ τρεῖς χιλιάδας φλωρία καὶ τὰ ὁποῖα, κινούμενος ἀπὸ τὸν διάβολον, ἔστειλεν εἰς τὸν Ἐλευθέριον ὡς δῶρον διὰ τῶν γυναίων τοῦ γυναικωνίτου του, αἵτινες προσκληθεῖσαι παρέλαβον ταῦτα καὶ συνέχαιρον ὡς υἱόν των τάχα θετόν, ὑποσχόμεναι καὶ ἄλλα πολλὰ ἀγαθά, ἡδονάς, δόξας, ἀναπαύσεις καὶ ὅσα δύναταί τις νὰ νοήσῃ ὅτι εὑρίσκοντο εἰς τὸν οἶκον ἐκεῖνον τῆς ἀπωλείας.

Ἀλλ’ ὁ καλὸς καὶ γενναῖος δοῦλος τοῦ Χριστοῦ Ἐλευθέριος ὑπεκρίθη μὲν ὅτι ἐδέχθη αὐτὰ εὐχαρίστως καὶ πολλὰς εὐχαριστίας, ἀνταπέστειλε διὰ τῶν προσφερόντων δούλων. Ἔπειτα δὲ ἀνοίξας αὐτὰ καὶ ἰδὼν τὴν λαμπρότητα καὶ πολυτέλειαν τῶν ἐνδυμάτων ἐκείνων, ἐμειδίασε καὶ εἶπε· «Τέχνη καὶ παγίς σου εἶναι τοῦτο, διάβολε, ἵνα μὲ ὑποσκελίσῃς, δόλιε». Παριδὼν δὲ αὐτά, ἐδόθη εἰς προσευχὴν καθ’ ὅλην ἐκείνην τὴν νύκτα, ζητῶν μετὰ δακρύων νὰ εὐκολυνθῇ ἡ φυγή του ἀπὸ τοῦ οἴκου τοῦ στόματος τοῦ Ἅδου. Τὸ δὲ πρωΐ, ὅτε ἤρχισαν αἱ κροκοειδεῖς αὐγαὶ τοῦ ἡλίου νὰ ἐξαπλοῦνται ἐπὶ τῶν κορυφῶν τῶν ὀρέων, ὁ Ἐλευθέριος κατῆλθε τὴν κλίμακα καὶ ὑψώσας τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ τὸν νοῦν του εἰς τὸν νοητὸν ἥλιον τῆς δικαιοσύνης Χριστόν, εἶπε· «Γενοῦ μοι, ὦ Δέσποτα, φῶς καὶ ὁδηγία πρὸς ὁδὸν σωτηρίας, εἰς τοὺς ἐχθρούς σου δὲ τούτους δὸς σκότος ψηλαφητόν, ἵνα μὴ μὲ ἴδωσι καὶ ἐμποδίσωσι· διότι, ἰδοὺ ἐξέρχομαι εἰς ἀναζήτησίν Σου, ὡς ἡ ἄδουσα νύμφη· ἐπάκουσόν μου, Δέσποτα, διὰ τὸ πλῆθος τῶν οἰκτιρμῶν σου καὶ χάρισαί μοι εὐκολίαν τῆς ἐξόδου διὰ πρεσβειῶν τῆς παναχράντου σου Μητρὸς καὶ πάντων τῶν Ἁγίων. Ἀμήν».


Ὑποσημειώσεις

[1] Βλέπε ἐν τῇ Γενέσει, κεφ. λεʹ, στ. 16-18.

[2] Βλέπε περὶ τοῦ Ὁσίου τούτου Πατρὸς ἡμῶν Ἰωάννου τῆς Κλίμακος ἐν τῷ ἀνὰ χεῖρας τόμῳ εἰς τὴν λʹ (30ὴν) Μαρτίου, καθ’ ἣν ἐπιτελοῦμεν τὴν μνήμην αὐτοῦ.

[3] Σοῦμλα· πόλις νῦν τῆς Βουλγαρίας καλουμένη ὑπὸ τῶν Βουλγάρων Σοῦμεν, πρωτεύουσα ὁμωνύμου νομοῦ, κειμένη εἰς ἀπόστασιν 84 χ.λ.μ. δυτικῶς τῆς πόλεως Βάρνας, παρὰ τὸ βορειοανατολικὸν ἄκρον τοῦ Αἵμου. Ἀνέκαθεν ὑπῆρξεν ἰσχυρῶς ὠχυρωμένη πόλις περιβαλλομένη ἔτι καὶ σήμερον ὑπὸ παλαιῶν φρουρίων.

[4] Κύριλλος Ϛʹ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (1813-1818), πρότερον Μητροπολίτης Ἰκονίου (1803-1810) καὶ εἶτα Ἀδριανουπόλεως (1810-1813). Ὑπῆρξεν ἐκ τῶν ἀρίστων Πατριαρχῶν τῆς προεπαναστατικῆς περιόδου. Παραιτηθεὶς τοῦ θρόνου κατὰ τὸ ἔτος 1818, ἡσύχαζεν εἰς τὴν ἰδιαιτέραν του πατρίδα Ἀδριανούπολιν, ὅτε ἐκραγείσης τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως ἐδέξατο τὸ μακάριον τέλος ἀπαγχονισθείς, κατόπιν διαταγῆς τοῦ Σουλτάνου, τὴν 18ην Ἀπριλίου 1821. Αἱ συνθῆκαι τοῦ Μαρτυρίου του ὑπῆρξαν ἰδιαιτέρως συγκλονιστικαί. Τὴν 17ην Ἀπριλίου 1821 ὁ σατράπης τῆς Ἀδριανουπόλεως ἐθανάτωσεν 23 προύχοντας τῆς πόλεως. Τὴν ἑπομένην διέταξεν ὅπως καὶ ὁ σεβάσμιος ἐκεῖνος Ἀρχιερεύς, ὅστις ἐτύγχανε καὶ προσωπικός του φίλος, ὁδηγηθῆ ἐνώπιόν του μετὰ μεγάλων τιμῶν, ἐπὶ χρυσοστολίστου ἵππου, συνοδευόμενος ὑπὸ τιμητικῆς φρουρᾶς. Ἐκεῖθεν, ἀφοῦ τοῦ προσεφέρθησαν ἀρκεταὶ φιλοφρονήσεις, ὡδηγήθη, πάντοτε ἔφιππος καὶ ὑπὸ τιμητικὴν φρουράν, εἰς τὴν τουρκικὴν ἀγορὰν τῆς πόλεως καὶ ἐν συνεχείᾳ εἰς τὸν Μητροπολιτικὸν Ναόν, ὅπου ἐπί τινος θύρας εἶχε στηθῆ ἡ ἀγχόνη. Κατὰ τὴν ἐκτέλεσιν τοῦ ἀπαγχονισμοῦ του ὁ βρόχος ἀπεκόπη τρὶς καὶ τὸ ταλαιπωρημένον σῶμα κατέπεσεν ἰσάκις ἐπὶ τοῦ ἐδάφους δεινοπαθοῦν. Εἶτα, ἀφοῦ παρέμεινε κρεμάμενον ἐπὶ τρεῖς ἡμέρας, ἐρρίφθη εἰς τὸν ποταμόν, παρασυρθὲν ὑπὸ τῶν ὑδάτων μέχρι Διδυμοτείχου. Ἐκεῖ ἀναγνωρισθὲν ἐτάφη μυστικὰ εἴς τινα οἰκίαν. Βραδύτερον, γενομένης μετακομιδῆς, ἐτέθη εἰς τὸν νάρθηκα τῆς Μητροπόλεως, ὅπου καὶ μέχρι σήμερον εὑρίσκεται.

[5] Βλέπε περὶ αὐτῆς ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῶν σελίδων 384-385.

[6] Οὗτος εἶναι ὁ ἐν Ἁγίοις καὶ Μάρτυσι Πατὴρ ἡμῶν Γρηγόριος ὁ Εʹ ὁ ἀπαγχονισθεὶς ὑπὸ τῶν Τούρκων ὑπὲρ Πίστεως καὶ Πατρίδος ἐν Κωνσταντινουπόλει ἐν ἔτει 1821, Ἀπριλίου ιʹ (10ην), καθ’ ἣν καὶ τὴν σεβάσμιον αὐτοῦ μνήμην ἐπιτελοῦμεν (βλέπε ἐν τόμῳ Δʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»). Τούτου τὸ σεπτὸν καὶ σεβάσμιον Λείψανον ὑπάρχει τεθησαυρισμένον ἐν τῷ Ἱερῷ Ναῷ τῆς Μητροπόλεως Ἀθηνῶν.

[7] Βλέπε ὑποσημείωσιν σελ. 393.

[8] Τὰ περὶ τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Αὐγουστίνου βλέπε ἐν τόμῳ Ϛʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὴν ιεʹ (15ην) Ἰουνίου ὅτε ἐπιτελοῦμεν τὴν μνήμην αὐτοῦ.

[9] Βλέπε ὑποσημείωσιν σελ. 385.

[10] Βλέπε περὶ τούτου ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ ηʹ (8ῃ) τοῦ μηνὸς Ὀκτωβρίου.