Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ἁγίου Νέου Ὁσιομάρτυρος ΕΥΘΥΜΙΟΥ, τοῦ ἐν Κωνσταντινουπόλει ἀθλήσαντος ἐν ἔτει ͵αωιδ’ (1814), ξίφει τελειωθέντος.

Καὶ ἐξώμοσε μὲν οὕτως ὁ Ἐλευθέριος, ἀλλ’ ἡ Χάρις δὲν ἀνεχώρησεν ἐντελῶς ἀπ’ αὐτοῦ. Ὅθεν καὶ εἰς αὐτοὺς ἀκόμη τοὺς ἀφορήτους πόνους τῆς περιτομῆς εὑρισκόμενος, ἐνεθυμεῖτο πάλιν τὴν πάτριον εὐσέβειαν, ἀναπολῶν κατὰ νοῦν τὸ ὄνομα τοῦ γλυκυτάτου Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ ἀναμιμνησκόμενος τοῦ οὐρανίου Πατρός, ὡς ὁ ἄσωτος υἱός. Καὶ ἤθελε μὲν νὰ ἐπικαλεσθῇ τὴν θείαν Αὐτοῦ βοήθειαν, ἀλλ’ ἠμποδίζετο, διότι ἔλαβε τὸ χάραγμα τῆς σφραγῖδος τοῦ ἀντιχρίστου εἰς τὴν δεξιὰν χεῖρα καὶ εἰς τὸ μέτωπον καὶ δὲν ἠδύνατο οὔτε χεῖρας ὁσίας νὰ ἄρῃ εἰς τὸν οὐρανόν, οὔτε τὸν ἡγεμόνα νοῦν νὰ διευθύνῃ πρὸς τὸ τρισήλιον σέλας τῆς Θεότητος. Ὅθεν κατέφυγεν εἰς μόνα τὰ δάκρυα, εὐθὺς δὲ ὅτε ἤκουσε τὸν ἀλέκτορα τῆς συνειδήσεως φωνοῦντα καὶ ἐλέγχοντα αὐτὸν διὰ τὸ τόλμημα τῆς ἐξωμοσίας, τότε ἐξῆλθε νεοερῶς ἔξω ἀπὸ τὴν αὐλὴν τῆς παρανόμου καὶ ἀθέου ἐκείνης θρησκείας, εἰς τὴν ὁποίαν κακῶς εἶχεν εἰσέλθει καὶ ἔκλαυσε πικρῶς ὡς ἄλλος Πέτρος. Τοσαῦτα δὲ ἦσαν ἐκεῖνα τὰ δάκρυα, ὥστε τολμῶ νὰ εἴπω, ὅτι τὰ ἐδέχθη ὁ φιλόψυχος Ἰησοῦς καὶ συνεχώρησε τὴν προηγηθεῖσαν ἄρνησιν τοῦ Ἐλευθερίου ὡς ἐδέχθη καὶ τοῦ Πρωτοκορυφαίου Ἀποστόλου Πέτρου.

Ἔμεινε λοιπὸν μετὰ τῶν ἀσεβῶν ἐκείνων ὁ φαινόμενος Ἐλευθέριος, οὐχὶ δὲ καὶ ὁ νοούμενος. Διότι ἔχων ὅλον τὸν νοῦν του πρὸς τὴν πρᾶξιν τῆς ἀρνήσεως, ἀλλέως πῶς συμπεριεφέρετο καὶ ὄχι ὅπως θὰ ἔπρεπε. Διό, ὑποπτευόμενοι τὴν φυγήν του οἱ ἀσεβεῖς Ἀγαρηνοὶ ὄχι μόνον δὲν τοῦ ἔδιδαν ἄδειαν νὰ ἐξέρχεται ἀπὸ τὸν σατανικὸν ἐκεῖνον οἶκον, ἀλλὰ καὶ τὸν παρηκολούθουν, προσέχοντες τοὺς λόγους καὶ τὰς κινήσεις του. Ὅθεν, ἡμέραν τινά, ἰδόντες ἐπάνω του μικρὸν σταυρόν, τὸν ὁποῖον εἶχε πρὸ τῆς ἐξωμοσίας καὶ τὸν ἐφύλαττεν, ὡς σημεῖον τῆς προτέρας του εὐσεβείας, ἤ, μᾶλλον εἰπεῖν, ὡς μάχαιραν κεκρυμμένην, ἵνα συντρίψῃ ὕστερον δι’ αὐτοῦ τὰς παγίδας τοῦ διαβόλου καὶ ἐλευθερωθῇ ἀπὸ τὰς χεῖρας τῶν ἀθέων, ὡς τὸ στρουθίον ἐκ τῆς παγίδος τῶν θηρευόντων, ἔσπευσαν εὐθὺς οἱ ἀσεβεῖς ἐκεῖνοι σύνδουλοί του καὶ τὸν παρουσίασαν εἰς τὸν Ραῒς Ἐφένδην, ἐγκαλοῦντες τὸν Ἐλευθέριον, ὅτι ἐφρόνει ἀκόμη τὰ τῶν Χριστιανῶν. Ὁ δὲ ἀξιογέλαστος ἐκεῖνος Ἐφένδης τοὺς ἔπεισε μὲ λόγους σοφούς, ὅτι δὲν ἦτο διὰ τοῦτο ἀξιοκατάκριτος ὁ Ρεσίτης (οὕτω τὸν ὠνόμασαν), ἂν ἀκόμη κρατῇ τὰ χριστιανικὰ σημεῖα· διότι πῶς θὰ ἠδύνατο αὐτὸς εἰς διάστημα ὀλίγων ἡμερῶν νὰ αἰσθανθῇ τὴν γλυκύτητα τῆς πίστεώς των; Εἶπε δὲ εἰς τοὺς συνοδοὺς νὰ ἀφήσωσιν αὐτόν, ἕως ὅτου μὲ τὸν καιρὸν ἔλθῃ εἰς θεογνωσίαν, ὢ τῆς μωρίας των! ἀντὶ νὰ εἴπῃ εἰς μισοθεΐαν. Μὲ αὐτοὺς τοὺς λόγους καθησύχασεν ὁ μάταιος ἡγεμὼν τοὺς ἀσεβεῖς ἐκείνους.


Ὑποσημειώσεις

[1] Βλέπε ἐν τῇ Γενέσει, κεφ. λεʹ, στ. 16-18.

[2] Βλέπε περὶ τοῦ Ὁσίου τούτου Πατρὸς ἡμῶν Ἰωάννου τῆς Κλίμακος ἐν τῷ ἀνὰ χεῖρας τόμῳ εἰς τὴν λʹ (30ὴν) Μαρτίου, καθ’ ἣν ἐπιτελοῦμεν τὴν μνήμην αὐτοῦ.

[3] Σοῦμλα· πόλις νῦν τῆς Βουλγαρίας καλουμένη ὑπὸ τῶν Βουλγάρων Σοῦμεν, πρωτεύουσα ὁμωνύμου νομοῦ, κειμένη εἰς ἀπόστασιν 84 χ.λ.μ. δυτικῶς τῆς πόλεως Βάρνας, παρὰ τὸ βορειοανατολικὸν ἄκρον τοῦ Αἵμου. Ἀνέκαθεν ὑπῆρξεν ἰσχυρῶς ὠχυρωμένη πόλις περιβαλλομένη ἔτι καὶ σήμερον ὑπὸ παλαιῶν φρουρίων.

[4] Κύριλλος Ϛʹ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (1813-1818), πρότερον Μητροπολίτης Ἰκονίου (1803-1810) καὶ εἶτα Ἀδριανουπόλεως (1810-1813). Ὑπῆρξεν ἐκ τῶν ἀρίστων Πατριαρχῶν τῆς προεπαναστατικῆς περιόδου. Παραιτηθεὶς τοῦ θρόνου κατὰ τὸ ἔτος 1818, ἡσύχαζεν εἰς τὴν ἰδιαιτέραν του πατρίδα Ἀδριανούπολιν, ὅτε ἐκραγείσης τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως ἐδέξατο τὸ μακάριον τέλος ἀπαγχονισθείς, κατόπιν διαταγῆς τοῦ Σουλτάνου, τὴν 18ην Ἀπριλίου 1821. Αἱ συνθῆκαι τοῦ Μαρτυρίου του ὑπῆρξαν ἰδιαιτέρως συγκλονιστικαί. Τὴν 17ην Ἀπριλίου 1821 ὁ σατράπης τῆς Ἀδριανουπόλεως ἐθανάτωσεν 23 προύχοντας τῆς πόλεως. Τὴν ἑπομένην διέταξεν ὅπως καὶ ὁ σεβάσμιος ἐκεῖνος Ἀρχιερεύς, ὅστις ἐτύγχανε καὶ προσωπικός του φίλος, ὁδηγηθῆ ἐνώπιόν του μετὰ μεγάλων τιμῶν, ἐπὶ χρυσοστολίστου ἵππου, συνοδευόμενος ὑπὸ τιμητικῆς φρουρᾶς. Ἐκεῖθεν, ἀφοῦ τοῦ προσεφέρθησαν ἀρκεταὶ φιλοφρονήσεις, ὡδηγήθη, πάντοτε ἔφιππος καὶ ὑπὸ τιμητικὴν φρουράν, εἰς τὴν τουρκικὴν ἀγορὰν τῆς πόλεως καὶ ἐν συνεχείᾳ εἰς τὸν Μητροπολιτικὸν Ναόν, ὅπου ἐπί τινος θύρας εἶχε στηθῆ ἡ ἀγχόνη. Κατὰ τὴν ἐκτέλεσιν τοῦ ἀπαγχονισμοῦ του ὁ βρόχος ἀπεκόπη τρὶς καὶ τὸ ταλαιπωρημένον σῶμα κατέπεσεν ἰσάκις ἐπὶ τοῦ ἐδάφους δεινοπαθοῦν. Εἶτα, ἀφοῦ παρέμεινε κρεμάμενον ἐπὶ τρεῖς ἡμέρας, ἐρρίφθη εἰς τὸν ποταμόν, παρασυρθὲν ὑπὸ τῶν ὑδάτων μέχρι Διδυμοτείχου. Ἐκεῖ ἀναγνωρισθὲν ἐτάφη μυστικὰ εἴς τινα οἰκίαν. Βραδύτερον, γενομένης μετακομιδῆς, ἐτέθη εἰς τὸν νάρθηκα τῆς Μητροπόλεως, ὅπου καὶ μέχρι σήμερον εὑρίσκεται.

[5] Βλέπε περὶ αὐτῆς ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῶν σελίδων 384-385.

[6] Οὗτος εἶναι ὁ ἐν Ἁγίοις καὶ Μάρτυσι Πατὴρ ἡμῶν Γρηγόριος ὁ Εʹ ὁ ἀπαγχονισθεὶς ὑπὸ τῶν Τούρκων ὑπὲρ Πίστεως καὶ Πατρίδος ἐν Κωνσταντινουπόλει ἐν ἔτει 1821, Ἀπριλίου ιʹ (10ην), καθ’ ἣν καὶ τὴν σεβάσμιον αὐτοῦ μνήμην ἐπιτελοῦμεν (βλέπε ἐν τόμῳ Δʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»). Τούτου τὸ σεπτὸν καὶ σεβάσμιον Λείψανον ὑπάρχει τεθησαυρισμένον ἐν τῷ Ἱερῷ Ναῷ τῆς Μητροπόλεως Ἀθηνῶν.

[7] Βλέπε ὑποσημείωσιν σελ. 393.

[8] Τὰ περὶ τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Αὐγουστίνου βλέπε ἐν τόμῳ Ϛʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὴν ιεʹ (15ην) Ἰουνίου ὅτε ἐπιτελοῦμεν τὴν μνήμην αὐτοῦ.

[9] Βλέπε ὑποσημείωσιν σελ. 385.

[10] Βλέπε περὶ τούτου ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ ηʹ (8ῃ) τοῦ μηνὸς Ὀκτωβρίου.