Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ἁγίου Νέου Ὁσιομάρτυρος ΕΥΘΥΜΙΟΥ, τοῦ ἐν Κωνσταντινουπόλει ἀθλήσαντος ἐν ἔτει ͵αωιδ’ (1814), ξίφει τελειωθέντος.

Τότε ὁ βεζύρης εἶπε μὲ αὐστηρότητα· «Ἐὰν δὲν ἀρνηθῇς τὸν Χριστόν. θέλω δώσει εἰς σὲ μεγάλας τιμωρίας». Ἀλλ’ ὁ Μάρτυς ἐπανέλαβε μὲ ἐντονωτέραν φωνὴν· «Μὴ γένοιτο, Χριστὲ Βασιλεῦ, νὰ σὲ ἀρνηθῶ, οὔτε μὲ λόγον οὔτε μὲ ἔργον, ἔστω καὶ ἂν εἶναι ἀνάγκη νὰ ὑποστῶ τὰς σκληροτέρας βασάνους». Ἐπρόσταξε τότε ὁ βεζύρης νὰ θέσωσιν εἰς τὴν κεφαλὴν τοῦ Μάρτυρος τὸ σαρίκιον, τὸ ὁποῖον πρότερον εἶχε ρίψει εἰς τὴν γῆν καὶ τὸ εἶχε καταπατήσει. Ὁ δὲ Μάρτυς χωρὶς νὰ εἴπῃ τίποτε ἐστάθη καὶ τοῦ τὸ ἐφόρεσαν. Ἔπειτα λαβὼν αὐτὸ εὐθὺς τὸ ἔσχισεν εἰς δύο καὶ τὸ ἔρριψε πρὸ τοῦ βεζύρη λέγων· «Λάβε, ἄνθρωπε, τὸ ἰδικόν σου καὶ ἄφες ἐμὲ νὰ ἔχω τὸ ἰδικόν μου». Τότε ἐθυμώθη ὁ βεζύρης καὶ ἐπρόσταξε νὰ κλείσωσι πάλιν τὸν Μάρτυρα εἰς τὴν φυλακὴν καὶ νὰ τὸν δείρωσι σκληρότατα.

Ἥρπασαν λοιπὸν οἱ θηριώδεις ἐκεῖνοι ἄνθρωποι μὲ ὁρμὴν αὐτὸν καὶ δείραντες ἀνηλεῶς τὸν ἔρριψαν εἰς τὴν φυλακήν, συναχθέντες δὲ ἐκεῖ ὡς κόρακες εἰς πτῶμα, ἄλλοι μὲν τὸν ἠπείλουν, ἄλλοι δὲ τὸν ἐκολάκευον, ὑποσχόμενοι εἰς αὐτὸν ὅλα τὰ ἀγαθὰ τῆς παρούσης ματαίας ζωῆς. Καὶ αὐτὸς ὁ βεζύρης τοῦ ὑπέσχετο νὰ τοῦ δώσῃ ὅ,τι ἐπεθύμει, ἂν ἤθελεν ἀρνηθῆ τὸν Χριστόν. Ὁ δὲ γενναῖος τοῦ Χριστοῦ Ἀθλητὴς ἔδιδεν ἀναλόγους ἀποκρίσεις ἁρμοδίας εἰς ἕκαστον. Μετὰ τρεῖς ὥρας ὡδηγήθη καὶ πάλιν ὁ Μάρτυς εἰς ἐξέτασιν. Λέγει τότε πρὸς αὐτὸν ὁ κριτής· «Ἦλθες εἰς μεταμέλειαν, ἢ μένεις ἀκόμη εἰς τὸ πεῖσμά σου;». Ἀλλ’ ὁ Μάρτυς ἀπεκρίθη μὲ φωνὴν λαμπράν· «Μία εἶναι, ὦ ἡγεμών, ἡ ἀληθινὴ Πίστις, ἡ Πίστις τῶν Χριστιανῶν καὶ εἰς ὁ ἀληθὴς Θεός ὁ τρισυπόστατος Θεός, ὁ ὑπὸ πάσης τῆς κτίσεως, λατρευόμενος καὶ ὑμνούμενος, Πατήρ, Υἱὸς καὶ Ἅγιον Πνεῦμα, ἡ μία καὶ ἀδιαίρετος φύσις τῆς Θεότητος, εἰς τῆς ὁποίας τὸ ὄνομα ἐβαπτίσθην καὶ ἔγινα υἱὸς Θεοῦ κατὰ χάριν· πῶς λοιπὸν νὰ πιστεύσω εἰς αὐτὸν τὸν ψευδοπροφήτην σας Μωάμεθ, τὸν ἀντίχριστον;». Εὖγε τῆς ἐλευθεροστομίας σου, γενναῖε τοῦ Χριστοῦ ἀγωνιστά! Εὖγε τῆς σῆς μεγαλοψυχίας τῆς ἐπαξίου οὐρανίων ἐπαίνων! Πράγματι ἀδελφοί, κατὰ τὸν Σολομῶντα, «ὥσπερ λέων πέποιθε» (Παρ. κη’ 1).

Τούτους λοιπὸν τοὺς λόγους, ὡς ἤκουσεν ὁ τῆς ἀσεβείας προστάτης, ἠλλοιώθη ὅλος ἀπὸ τὸν θυμόν, μὴ δυνάμενος δὲ νὰ ὑποφέρῃ τὴν τόσην παρρησίαν καὶ τόλμην τοῦ Μάρτυρος καὶ ἀπελπισθεὶς τελείως ἀπὸ τὸ ἀκατάπειστον καὶ ἀμετάβλητον τῆς γνώμης του, ὥρισεν ἵνα λάβῃ τὸν διὰ ξίφους θάνατον.


Ὑποσημειώσεις

[1] Βλέπε ἐν τῇ Γενέσει, κεφ. λεʹ, στ. 16-18.

[2] Βλέπε περὶ τοῦ Ὁσίου τούτου Πατρὸς ἡμῶν Ἰωάννου τῆς Κλίμακος ἐν τῷ ἀνὰ χεῖρας τόμῳ εἰς τὴν λʹ (30ὴν) Μαρτίου, καθ’ ἣν ἐπιτελοῦμεν τὴν μνήμην αὐτοῦ.

[3] Σοῦμλα· πόλις νῦν τῆς Βουλγαρίας καλουμένη ὑπὸ τῶν Βουλγάρων Σοῦμεν, πρωτεύουσα ὁμωνύμου νομοῦ, κειμένη εἰς ἀπόστασιν 84 χ.λ.μ. δυτικῶς τῆς πόλεως Βάρνας, παρὰ τὸ βορειοανατολικὸν ἄκρον τοῦ Αἵμου. Ἀνέκαθεν ὑπῆρξεν ἰσχυρῶς ὠχυρωμένη πόλις περιβαλλομένη ἔτι καὶ σήμερον ὑπὸ παλαιῶν φρουρίων.

[4] Κύριλλος Ϛʹ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (1813-1818), πρότερον Μητροπολίτης Ἰκονίου (1803-1810) καὶ εἶτα Ἀδριανουπόλεως (1810-1813). Ὑπῆρξεν ἐκ τῶν ἀρίστων Πατριαρχῶν τῆς προεπαναστατικῆς περιόδου. Παραιτηθεὶς τοῦ θρόνου κατὰ τὸ ἔτος 1818, ἡσύχαζεν εἰς τὴν ἰδιαιτέραν του πατρίδα Ἀδριανούπολιν, ὅτε ἐκραγείσης τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως ἐδέξατο τὸ μακάριον τέλος ἀπαγχονισθείς, κατόπιν διαταγῆς τοῦ Σουλτάνου, τὴν 18ην Ἀπριλίου 1821. Αἱ συνθῆκαι τοῦ Μαρτυρίου του ὑπῆρξαν ἰδιαιτέρως συγκλονιστικαί. Τὴν 17ην Ἀπριλίου 1821 ὁ σατράπης τῆς Ἀδριανουπόλεως ἐθανάτωσεν 23 προύχοντας τῆς πόλεως. Τὴν ἑπομένην διέταξεν ὅπως καὶ ὁ σεβάσμιος ἐκεῖνος Ἀρχιερεύς, ὅστις ἐτύγχανε καὶ προσωπικός του φίλος, ὁδηγηθῆ ἐνώπιόν του μετὰ μεγάλων τιμῶν, ἐπὶ χρυσοστολίστου ἵππου, συνοδευόμενος ὑπὸ τιμητικῆς φρουρᾶς. Ἐκεῖθεν, ἀφοῦ τοῦ προσεφέρθησαν ἀρκεταὶ φιλοφρονήσεις, ὡδηγήθη, πάντοτε ἔφιππος καὶ ὑπὸ τιμητικὴν φρουράν, εἰς τὴν τουρκικὴν ἀγορὰν τῆς πόλεως καὶ ἐν συνεχείᾳ εἰς τὸν Μητροπολιτικὸν Ναόν, ὅπου ἐπί τινος θύρας εἶχε στηθῆ ἡ ἀγχόνη. Κατὰ τὴν ἐκτέλεσιν τοῦ ἀπαγχονισμοῦ του ὁ βρόχος ἀπεκόπη τρὶς καὶ τὸ ταλαιπωρημένον σῶμα κατέπεσεν ἰσάκις ἐπὶ τοῦ ἐδάφους δεινοπαθοῦν. Εἶτα, ἀφοῦ παρέμεινε κρεμάμενον ἐπὶ τρεῖς ἡμέρας, ἐρρίφθη εἰς τὸν ποταμόν, παρασυρθὲν ὑπὸ τῶν ὑδάτων μέχρι Διδυμοτείχου. Ἐκεῖ ἀναγνωρισθὲν ἐτάφη μυστικὰ εἴς τινα οἰκίαν. Βραδύτερον, γενομένης μετακομιδῆς, ἐτέθη εἰς τὸν νάρθηκα τῆς Μητροπόλεως, ὅπου καὶ μέχρι σήμερον εὑρίσκεται.

[5] Βλέπε περὶ αὐτῆς ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῶν σελίδων 384-385.

[6] Οὗτος εἶναι ὁ ἐν Ἁγίοις καὶ Μάρτυσι Πατὴρ ἡμῶν Γρηγόριος ὁ Εʹ ὁ ἀπαγχονισθεὶς ὑπὸ τῶν Τούρκων ὑπὲρ Πίστεως καὶ Πατρίδος ἐν Κωνσταντινουπόλει ἐν ἔτει 1821, Ἀπριλίου ιʹ (10ην), καθ’ ἣν καὶ τὴν σεβάσμιον αὐτοῦ μνήμην ἐπιτελοῦμεν (βλέπε ἐν τόμῳ Δʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»). Τούτου τὸ σεπτὸν καὶ σεβάσμιον Λείψανον ὑπάρχει τεθησαυρισμένον ἐν τῷ Ἱερῷ Ναῷ τῆς Μητροπόλεως Ἀθηνῶν.

[7] Βλέπε ὑποσημείωσιν σελ. 393.

[8] Τὰ περὶ τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Αὐγουστίνου βλέπε ἐν τόμῳ Ϛʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὴν ιεʹ (15ην) Ἰουνίου ὅτε ἐπιτελοῦμεν τὴν μνήμην αὐτοῦ.

[9] Βλέπε ὑποσημείωσιν σελ. 385.

[10] Βλέπε περὶ τούτου ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ ηʹ (8ῃ) τοῦ μηνὸς Ὀκτωβρίου.