Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ἁγίου Νέου Ὁσιομάρτυρος ΕΥΘΥΜΙΟΥ, τοῦ ἐν Κωνσταντινουπόλει ἀθλήσαντος ἐν ἔτει ͵αωιδ’ (1814), ξίφει τελειωθέντος.

ὁ δὲ Γρηγόριος στενοχωρηθεὶς ἀπὸ τὰς πυκνὰς ἐρωτήσεις εἶπε πρὸς αὐτόν· «Κατὰ τὴν Κυριακὴν τῶν Βαΐων», ὅπερ καὶ πράγματι ἐγένετο κατόπιν, Θείᾳ εὐδοκίᾳ. Ἐκ τῆς Ἀρτάκης πλεύσαντες ἦλθον εἰς τὸν Γαλατᾶν τῆς Κωνσταντινουπόλεως κατὰ τὴν Πέμπτην τῆς ἕκτης ἑβδομάδος τῶν Ἁγίων Νηστειῶν, ἥτις ἦτο τὴν ιθ’ (19ην) τοῦ Μαρτίου καὶ ἔμειναν εἰς τὴν οἰκίαν εὐλογημένου τινὸς Χριστιανοῦ, Γρηγορίου καλουμένου, ὅστις τοὺς ὑπεδέχθη ὡς ἀνθρώπους Θεοῦ καὶ τοὺς ἔκαμε μεγάλην περιποίησιν.

Ἦτο δὲ θαῦμα παράδοξον, ἔλεγεν εἰς ἡμᾶς ὁ συνοδίτης του Γρηγόριος, νὰ βλέπῃ τις τότε τὸν Εὐθύμιον πότε μὲν νὰ φροντίζῃ, νὰ μεριμνᾷ νὰ στοχάζηται καὶ νὰ μελετᾷ πῶς καὶ μὲ ποῖον τρόπον νὰ παρουσιασθῇ εἰς τοὺς ἀθέους τυράννους, ἄλλοτε δὲ νὰ ἀφαρπάζεται ὡς νὰ ἦτο εἰς ἔκστασιν ἐκ τῆς σκέψεως τῶν ἀνεκλαλήτων ἀγαθῶν τῆς οὐρανίου μακαριότητος καὶ νὰ φαντάζεται τοὺς ἄθλους, τὰ μαρτυρικὰ βραβεῖα καὶ τοὺς μαρτυρικοὺς στεφάνους· ἔπειτα νὰ σκιρτᾷ καὶ νὰ ἀγάλλεται, διότι ἔφθασεν ἡ ὥρα νὰ παρουσιασθῇ εἰς τοὺς ἀνόμους προστάτας τῆς ἀσεβείας, πρὸ τῶν ὁποίων θὰ ὡμολόγει μὲ παρρησίαν τὸν μὲν Χριστὸν Θεὸν ἀληθινόν, ἑαυτὸν δὲ Χριστιανὸν καὶ δοῦλον Χριστοῦ διὰ τὴν ἀγάπην τοῦ ὁποίου θὰ ἀπέθνησκεν, ἄλλοτε δὲ πάλιν νὰ λέγῃ μὲ ἀγωνίαν εἰς τὸν ἴδιον Γρηγόριον· «Ἰδοὺ αἱ ἡμέραι παρέρχονται καὶ ἡ προφητεία σου, Πάτερ, δὲν λαμβάνει πέρας». Τὸ δὲ ἐπίσης παράδοξον, μετὰ ταῦτα νὰ δεικνύῃ βαθυτάτην συντριβὴν τῆς καρδίας καὶ ἄκραν ταπείνωσιν φρονήματος, ἀναλογιζόμενος τὸ μέγα παράπτωμα τῆς ἀρνήσεώς του καὶ τὸ ἀπέραντον τῆς αἰωνίου κολάσεως.

Ἄλλοτε πάλιν, φιλοσοφῶν ὁ ἀείμνηστος, ἔλεγε πρὸς τὸν Γρηγόριον· «Πῶς ἆρά γε διαχωρίζεται ἡ ψυχὴ ἐκ τοῦ σώματος καὶ ἀπέρχεται πρὸς τὰ οὐράνια, Πάτερ, καὶ πῶς βλέπει τὸν Κριτὴν τῶν ἁπάντων Θεὸν καὶ τὴν Παναγίαν Θεοτόκον μὲ ὅλην τὴν δόξαν της; Ἆρά γε, Πάτερ μου, μέλλει νὰ ἴδῃ, καὶ ἐμὲ ὁ Δεσπότης Χριστὸς καὶ ἡ πανάχραντος Μήτηρ αὐτοῦ μὲ ἱλαρὸν βλέμμα;». Ἂς παραδράμωμεν ὅμως τὰ πολλὰ διὰ τὸ σύντομον τοῦ λόγου καὶ ἂς εἴπωμεν μὲ ἕνα λόγον ὅτι ὁ Εὐθύμιος δὲν ἦτο πλέον διὰ τὸν παρόντα ψευδῆ καὶ πλάνον κόσμον, οὔτε ὁ κόσμος ἦτο ἄξιος νὰ ἔχῃ, τοιοῦτον θερμότατον ἐραστὴν τοῦ Χριστοῦ, ὅστις ἔσπευδεν ἤδη νὰ φθάσῃ τὸ συντομώτερον εἰς αὐτὸ τὸ τέλειον ἀγαθόν, τὸν Χριστόν, τὴν ἀληθῆ εὐδαιμονίαν καὶ μακαριότητα.


Ὑποσημειώσεις

[1] Βλέπε ἐν τῇ Γενέσει, κεφ. λεʹ, στ. 16-18.

[2] Βλέπε περὶ τοῦ Ὁσίου τούτου Πατρὸς ἡμῶν Ἰωάννου τῆς Κλίμακος ἐν τῷ ἀνὰ χεῖρας τόμῳ εἰς τὴν λʹ (30ὴν) Μαρτίου, καθ’ ἣν ἐπιτελοῦμεν τὴν μνήμην αὐτοῦ.

[3] Σοῦμλα· πόλις νῦν τῆς Βουλγαρίας καλουμένη ὑπὸ τῶν Βουλγάρων Σοῦμεν, πρωτεύουσα ὁμωνύμου νομοῦ, κειμένη εἰς ἀπόστασιν 84 χ.λ.μ. δυτικῶς τῆς πόλεως Βάρνας, παρὰ τὸ βορειοανατολικὸν ἄκρον τοῦ Αἵμου. Ἀνέκαθεν ὑπῆρξεν ἰσχυρῶς ὠχυρωμένη πόλις περιβαλλομένη ἔτι καὶ σήμερον ὑπὸ παλαιῶν φρουρίων.

[4] Κύριλλος Ϛʹ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (1813-1818), πρότερον Μητροπολίτης Ἰκονίου (1803-1810) καὶ εἶτα Ἀδριανουπόλεως (1810-1813). Ὑπῆρξεν ἐκ τῶν ἀρίστων Πατριαρχῶν τῆς προεπαναστατικῆς περιόδου. Παραιτηθεὶς τοῦ θρόνου κατὰ τὸ ἔτος 1818, ἡσύχαζεν εἰς τὴν ἰδιαιτέραν του πατρίδα Ἀδριανούπολιν, ὅτε ἐκραγείσης τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως ἐδέξατο τὸ μακάριον τέλος ἀπαγχονισθείς, κατόπιν διαταγῆς τοῦ Σουλτάνου, τὴν 18ην Ἀπριλίου 1821. Αἱ συνθῆκαι τοῦ Μαρτυρίου του ὑπῆρξαν ἰδιαιτέρως συγκλονιστικαί. Τὴν 17ην Ἀπριλίου 1821 ὁ σατράπης τῆς Ἀδριανουπόλεως ἐθανάτωσεν 23 προύχοντας τῆς πόλεως. Τὴν ἑπομένην διέταξεν ὅπως καὶ ὁ σεβάσμιος ἐκεῖνος Ἀρχιερεύς, ὅστις ἐτύγχανε καὶ προσωπικός του φίλος, ὁδηγηθῆ ἐνώπιόν του μετὰ μεγάλων τιμῶν, ἐπὶ χρυσοστολίστου ἵππου, συνοδευόμενος ὑπὸ τιμητικῆς φρουρᾶς. Ἐκεῖθεν, ἀφοῦ τοῦ προσεφέρθησαν ἀρκεταὶ φιλοφρονήσεις, ὡδηγήθη, πάντοτε ἔφιππος καὶ ὑπὸ τιμητικὴν φρουράν, εἰς τὴν τουρκικὴν ἀγορὰν τῆς πόλεως καὶ ἐν συνεχείᾳ εἰς τὸν Μητροπολιτικὸν Ναόν, ὅπου ἐπί τινος θύρας εἶχε στηθῆ ἡ ἀγχόνη. Κατὰ τὴν ἐκτέλεσιν τοῦ ἀπαγχονισμοῦ του ὁ βρόχος ἀπεκόπη τρὶς καὶ τὸ ταλαιπωρημένον σῶμα κατέπεσεν ἰσάκις ἐπὶ τοῦ ἐδάφους δεινοπαθοῦν. Εἶτα, ἀφοῦ παρέμεινε κρεμάμενον ἐπὶ τρεῖς ἡμέρας, ἐρρίφθη εἰς τὸν ποταμόν, παρασυρθὲν ὑπὸ τῶν ὑδάτων μέχρι Διδυμοτείχου. Ἐκεῖ ἀναγνωρισθὲν ἐτάφη μυστικὰ εἴς τινα οἰκίαν. Βραδύτερον, γενομένης μετακομιδῆς, ἐτέθη εἰς τὸν νάρθηκα τῆς Μητροπόλεως, ὅπου καὶ μέχρι σήμερον εὑρίσκεται.

[5] Βλέπε περὶ αὐτῆς ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῶν σελίδων 384-385.

[6] Οὗτος εἶναι ὁ ἐν Ἁγίοις καὶ Μάρτυσι Πατὴρ ἡμῶν Γρηγόριος ὁ Εʹ ὁ ἀπαγχονισθεὶς ὑπὸ τῶν Τούρκων ὑπὲρ Πίστεως καὶ Πατρίδος ἐν Κωνσταντινουπόλει ἐν ἔτει 1821, Ἀπριλίου ιʹ (10ην), καθ’ ἣν καὶ τὴν σεβάσμιον αὐτοῦ μνήμην ἐπιτελοῦμεν (βλέπε ἐν τόμῳ Δʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»). Τούτου τὸ σεπτὸν καὶ σεβάσμιον Λείψανον ὑπάρχει τεθησαυρισμένον ἐν τῷ Ἱερῷ Ναῷ τῆς Μητροπόλεως Ἀθηνῶν.

[7] Βλέπε ὑποσημείωσιν σελ. 393.

[8] Τὰ περὶ τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Αὐγουστίνου βλέπε ἐν τόμῳ Ϛʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὴν ιεʹ (15ην) Ἰουνίου ὅτε ἐπιτελοῦμεν τὴν μνήμην αὐτοῦ.

[9] Βλέπε ὑποσημείωσιν σελ. 385.

[10] Βλέπε περὶ τούτου ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ ηʹ (8ῃ) τοῦ μηνὸς Ὀκτωβρίου.