Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ τοῦ Θαυματουργοῦ, τοῦ ἐν τῇ ἐν Πάτμῳ Ἱερᾷ Μονῇ Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου ἀσκήσαντος, ἐν ᾗ καὶ τὸ τίμιον αὐτοῦ ἀπόκειται Λείψανον.

Σᾶς δέ, τοὺς ὁποίους ἐγέννησα πνευματικῶς καὶ ἀνέθρεψα, σᾶς παρέδωκα εἰς τὸν Θεόν, τὸν Πατέρα τῶν ὀρφανῶν καὶ αὐτὸς ὅστις εἶναι εὐσπλαγχνικώτερος πάντων θέλει σᾶς σκέπει καὶ σᾶς φυλάττει, ἐὰν φυλάξητε ἀκριβῶς τὰ σωτήριά Του προστάγματα καὶ πρὸ πάντων τὴν ἀδελφικὴν ἀγάπην καὶ ὁμόνοιαν, διότι δι’ αὐτῶν γίνεσθε ὅμοιοι τῷ Δεσπότῃ καὶ δοῦλοι εὐγνώμονες. Στολισθῆτε δὲ καὶ μὲ τὴν ταπεινοφροσύνην καὶ τὴν πραότητα, διότι αὐτὸς ὅπου δὲν ἔχει τὰς δύο αὐτὰς ἀρετὰς κολάζεται, ἔστω καὶ ἂν ἔχῃ ἄλλας ὑψηλὰς ἀρετάς. Δεύτερον, πρέπει νὰ περιπατήσετε τὴν στενὴν καὶ τεθλιμμένην ὁδόν, ὅπου σᾶς φέρει εἰς ζωὴν αἰώνιον καὶ νὰ μισήσετε τὰ θελήματα τῆς σαρκός, διὰ νὰ μὴ ὑπάγετε εἰς ἀπώλειαν. Διὰ τοῦτο ἔχετε πάντοτε κατὰ νοῦν τοῦ κόσμου τὸ ἄστατον καὶ ἀβέβαιον καὶ ὅτι ὅλα τὰ πρόσκαιρα ἀφανίζονται».

«Λοιπόν, τέκνα μου ἀγαπητά, συνέχισε λέγων ὁ Ἅγιος, μὴ θησαυρίζετε ἐδῶ φθαρτὰ πράγματα, ἀλλὰ στείλετε αὐτὰ ἐκεῖ, ὅπου δὲν τὰ τρώγει ἡ σκωρία καὶ ἡ σῆψις, ὡς εἶπεν ὁ Κύριος (Ματθ. ϛ’ 19), οὔτε τὰ κλέπτουν οἱ λῃσταί, ἀλλὰ μένουν εἰς τὸν αἰῶνα καὶ τὰ ἀπολαμβάνετε πάντοτε. Μὴ ἐπιθυμήσετε ὡραῖα Μοναστήρια καὶ περιβόητα καὶ πόλεις ὡραίας καὶ πλουσίας, ἵνα κατοικήσητε, διὰ τὴν λαμπρότητα τῶν κτισμάτων, ἀλλὰ εὐχαριστηθῆτε εἰς τὸ ἐρημονήσι τῆς Πάτμου, ὅπου τοσοῦτον ἐκοπιάσαμεν· διότι ἐκεῖ ἔχετε τὴν δυνατότητα, προσευχόμενοι νὰ συνομιλῆτε μὲ τὸν Θεόν, ὅπερ δὲν ἠμπορεῖτε νὰ κατορθώσετε ἐκεῖ ὅπου εἶναι ταραχὴ καὶ σύγχυσις. Ἐπιστρέψατε λοιπὸν εἰς τὴν πνευματικήν σας μάνδραν, διότι ἡ ταραχὴ τῶν Ἀγαρηνῶν ἔπαυσε καὶ δὲν ἔχετε πλέον ἐνόχλησιν πάρετε δὲ καὶ τὸ ταπεινόν μου Λείψανον, νὰ τὸ ἔχετε μικρὰν παρηγορίαν, καὶ ἐὰν ἐπιτύχω ὀλίγην παρρησίαν πρὸς τὸν Κύριον, θέλει αὐξηθῆ ἡ Μονή, ὥστε νὰ ἀκουσθῇ ἡ φήμη της εἰς ὅλην τὴν οἰκουμένην».

Ταῦτα εἰπὼν ὁ Ὅσιος καὶ ποιήσας εὐχὴν εὐλόγησεν αὐτοὺς καὶ οὕτω παρέδωκε τὴν μακαρίαν ψυχήν του εἰς χεῖρας Θεοῦ, τῇ ιϛ’ (16) τοῦ μηνὸς Μαρτίου [15]. Οἱ δὲ μαθηταὶ αὐτοῦ ἐκήδευσαν τὸ ἅγιον αὐτοῦ Λείψανον καὶ εἰς ὀλίγον καιρὸν ἔμαθον, ὅτι ἔπαυσεν ὁ διωγμὸς τῶν Ἀγαρηνῶν, κατὰ τὴν προφητείαν τοῦ Ἁγίου, καὶ ὅτι ὅλοι κατεποντίσθησαν μὲ τὴν βοήθειαν τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν ἐπιμέλειαν τοῦ εὐσεβοῦς βασιλέως. Τότε, ἐνθυμούμενοι οἱ Μοναχοὶ τὴν παραγγελίαν τοῦ Ἁγίου, ἡτοιμάζοντο νὰ πάρουν τὸ ἅγιον αὐτοῦ Λείψανον καὶ νὰ φύγουν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Εἰς τὰ σῳζόμενα κείμενα δὲν σημειοῦται ὁ χρόνος τῆς γεννήσεως τοῦ Ὁσίου. Ἐκ τῆς περιγραφῆς τοῦ Βίου καὶ τῶν σωζομένων στοιχείων προκύπτει ὅτι ἐγεννήθη περὶ τὸ ἔτος 1020.

[2] Περὶ τοῦ Ὀλύμπου τούτου βλέπε ὑποσημείωσιν ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ἁγίου Εὐθυμίου τοῦ Νέου, τῇ ιεʹ (15ῃ) τοῦ μηνὸς Οκτωβρίου.

[3] Περὶ τοῦ Λάτρου βλέπε ὑποσημείωσιν ἐν τόμῳ ΙΒʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ὁσίου Παύλου τοῦ Νέου, τῇ ιεʹ (15ῃ) τοῦ μηνὸς Δεκεμβρίου.

[4] Ἤτοι Μανιχαῖοι. Οἱ Μανιχαῖοι ἦσαν αἱρετικοὶ τοῦ 3ου μ.Χ. αἰῶνος, τὴν αἵρεσιν δὲ ταύτην ἵδρυσεν ὁ Πέρσης Μάνης ἢ Μανιχαῖος (ἐξ οὗ καὶ τὸ ὄνομα ἔφερον), ἀναμείξας εἰς τὴν χριστιανικὴν διδασκαλίαν στοιχεῖα ἐκ τοῦ Παρσισμοῦ (θρησκείας τῶν ἀπογόνων τῶν ἀρχαίων Περσῶν) καὶ τοῦ Βουδδισμοῦ.

[5] Νικόλαος Γʹ ὁ Κυρδινιάτης (1084-1111).

[6] Στρόβιλος· Βυζαντινὴ πόλις τῆς Λυκίας χρησιμοποιηθεῖσα ὡς ναυτικὴ βάσις τῆς Αὐτοκρατορίας εἰς τὰς κατὰ τὸν ΙΓʹ αἰῶνα ἐπιχειρήσεις κατὰ τῶν Τούρκων.

[7] Πάτμος· Ἑλληνικὴ νῆσος τοῦ Αἰγαίου Πελάγους ἀνήκουσα εἰς τὸ συγκρότημα τῆς Δωδεκανήσου, κειμένη νοτίως τῆς Σάμου, βορειοδυτικῶς τῆς Λέρου καὶ νοτιοανατολικῶς τῆς Ἰκαρίας, ἀπέχουσα δὲ τῆς πλησιεστέρας Μικρασιατικῆς ἀκτῆς περὶ τὰ 43 χ.λ.μ. Εἶναι μικρὰ σχετικῶς νῆσος, ἧς τὸ μέγιστον μῆκος εἶναι 15 περίπου χ.λ.μ. τὸ δὲ μέγιστον πλάτος 9 χ.λ.μ. Ἡ Πάτμος, κατέστη ὀνομαστὴ ἀπὸ τῆς ἐν αὐτῇ ἐξορίας τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου καὶ τῆς ἐκεῖσε συγγραφῆς τοῦ κατ’ αὐτὸν Ἱεροῦ Εὐαγγελίου.

[8] Τὰ περὶ τῆς ἐν Πάτμῳ συγγραφῆς τοῦ θείου καὶ Ἱεροῦ Εὐαγγελίου ὑπὸ τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου καὶ Εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου βλέπε εἰς τὴν μνήμην του τῇ κϛʹ (26ῃ) τοῦ μηνὸς Σεπτεμβρίου ἐν τόμῳ Θʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», ἐν Κεφαλαίῳ ΚΑʹ τῶν «Περιόδων» καὶ ταῖς ἐκεῖ ὑποσημειώσεσιν.

[9] Ζαγορά· ὡραιοτάτη κωμόπολις τῆς ἐπαρχίας Βόλου, ἐπὶ τῆς ἀνατολικῆς πλευρᾶς τοῦ ὄρους Πηλίου, πρὸς τὴν θάλασσαν τοῦ Αἰγαίου. Ὄρος δὲ τῆς Ζαγορᾶς ὀνομάζει ἐνταῦθα ὁ συγγραφεὺς τὸ ὄρος Πήλιον, ὀνομαστὸν διὰ τὰς φυσικὰς καλλονάς του, μάλιστα τὰς τοιαύτας τῆς δυτικῆς πλευρᾶς, πρὸς τὸν Παγασητικὸν κόλπον. Ἐπὶ τοῦ Πηλίου ἤκμαζεν ἐπί τῆς Βυζαντινῆς ἐποχῆς ὁ Μοναχισμός.

[10] Βλέπε Λουκ. ιʹ 33-35.

[11] Ἴκτερος, κοινῶς χρυσή, ἀσθένεια τοῦ ἥπατος, ἐξ ἧς ὁ πάσχων ἐμφανίζει κιτρίνην χρῶσιν τοῦ δέρματος συνεπείᾳ ἀναμίξεως στοιχείων τῆς χολῆς ἐντὸς τοῦ κυκλοφοροῦντος πλάσματος τοῦ αἵματος.

[12] Πρόκειται περὶ τοῦ ἡγεμόνος τῶν Νορμανδῶν Ροβέρτου Γυϊσκάρδου, ὅστις ὁρμηθεὶς ἐκ τῆς Κάτω Ἰταλίας πολλὰ κακὰ ἐπροξένησεν εἰς τὴν Αὐτοκρατορίαν, πολλοὶ δὲ καὶ σκληροὶ ἀγῶνες ἀπῃτήθησαν, ἵνα δυνηθῇ τελικῶς νὰ καταβάλῃ αὐτὸν ὁ Ἀλέξιος.

[13] Εὕριπος ὠνομάζετο κατ’ ἐκείνους τοὺς χρόνους ἡ νῆσος Εὔβοια φέρουσα τὸ ὄνομα ἀπὸ τοῦ περιωνύμου πορθμοῦ τοῦ Εὐρίπου, τοῦ παγκοσμίως γνωστοῦ διὰ τὸ ἐν αὐτῷ παλλιρροϊκὸν φαινόμενον, ἐτυμολογεῖται δὲ ἡ λέξις ἐκ τοῦ «Εὖ» καὶ τοῦ «ριπή».

[14] Ἔκειντο δὲ αὗται ἐκεῖ ὅπου ἡ σημερινὴ κωμόπολις Λίμνη, τῆς ἐπαρχίας Χαλκίδος τῆς Εὐβοίας, ἐπὶ τοῦ βορείου Εὐβοϊκοῦ.

[15] Τὸ ἔτος τῆς κοιμήσεως τοῦ Ὁσίου δὲν σημειοῦται ἐνταῦθα. Οἱ περὶ τὸ θέμα τοῦτο ἀσχοληθέντες ἁγιολόγοι τοποθετοῦν ταύτην μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1093-1100. Τοῦτο δὲ διότι ἡ μὲν διαθήκη τοῦ Ὁσίου φέρει χρονολογίαν 1093, ὁ δὲ Βιογράφος αὐτοῦ Μητροπολίτης Ρόδου Ἰωάννης ἀπῆλθε πρὸς Κύριον ἐν ἔτει 1100. Συνεπῶς κατὰ τὸ διάστημα τοῦτο ἐκοιμήθη ὁ Ὅσιος. Πιθανώτερον δὲ ἐκ τῶν ἐτῶν τούτων ἡμεῖς νομίζομεν τὸ ἔτος 1094, ἤτοι ὀλίγους μῆνας μετὰ τὴν σύνταξιν τῆς διαθήκης.