Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ τοῦ Θαυματουργοῦ, τοῦ ἐν τῇ ἐν Πάτμῳ Ἱερᾷ Μονῇ Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου ἀσκήσαντος, ἐν ᾗ καὶ τὸ τίμιον αὐτοῦ ἀπόκειται Λείψανον.

Οὔτε τὴν νύκτα ἐκοιμᾶτο, διὰ νὰ ἀναπαυθῇ ἀπὸ τὸν ἄμετρον κόπον, ἀλλὰ προσηύχετο ἕως τὴν αὐγὴν καὶ τότε ἐκοιμᾶτο ὀλίγον, διὰ νὰ μὴ ἐξασθενήσῃ ὁ νοῦς του ἀπὸ τὴν πολλὴν ἀγρυπνίαν καὶ ἀσθενήσῃ. Ὅταν δὲ ἐξημέρωνεν εἰργάζετο ἕως ὅτου συνεπληρώθη τὸ ἔργον μὲ τὴν θείαν βοήθειαν, ἡ ὁποία ὅλα τὰ ἐμπόδια ἐξωμάλυνε καὶ ἠφάνισε τὰ σκάνδαλα.

Ἔφθασε λοιπὸν ἡ φήμη τοῦ Ἁγίου πανταχοῦ καὶ ἤρχοντο οἱ ἄνθρωποι ἀπὸ διαφόρους τόπους διὰ νὰ βλέπουν τὸν Ἅγιον καὶ νὰ προσκυνοῦν τὸ Μοναστήριον. Μίαν δὲ φορὰν ἔγινε πεῖνα μεγάλη εἰς ὅλας τὰς νήσους αἱ ὁποῖαι ἦσαν πλησίον εἰς τὴν Πάτμον· ἀπὸ ταύτας δὲ συνήχθησαν πολλοί, ἐκεῖ εἰς τὸ Μοναστήριον, διὰ νὰ παρακαλέσουν τὸν Ὅσιον νὰ κάμῃ πρὸς Κύριον δέησιν, διὰ νὰ τοὺς στείλῃ βοήθειαν. Τούτους παρηγορήσας ὁ Ὅσιος, ἐπρόσταξε τὸν κελλάρην νὰ βάλῃ τράπεζαν, νὰ τοὺς φιλεύσῃ ἀπὸ ὅ,τι εὑρίσκετο. Ὁ δὲ κελλάρης ἀπεκρίθη· «Ἡμεῖς δὲν ἔχομεν τί νὰ φάγωμεν· πῶς νὰ φιλεύσωμεν τόσους ἀνθρώπους; Τί νὰ φέρω εἰς τὴν τράπεζαν;». Ὁ Ἅγιος τότε τοῦ λέγει· «Δὲν γνωρίζεις τὴν παντοδύναμον χεῖρα τοῦ Θεοῦ, πῶς ἔθρεψε μὲ πέντε ἄρτους λαὸν ἀναρίθμητον; Τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ τὰ τρέφει πλουσίως ὁ εὔσπλαγχνος καὶ ἡμᾶς φοβεῖσαι μήπως ἀφήσῃ νὰ πεινάσωμεν, ὀλιγόπιστε; Φέρε μὲ πίστιν ἐκεῖνα τὰ ὀλίγα φαγητὰ ὅπου ἔχεις, νὰ ἴδῃς πῶς τὰ αὐξάνει ὁ Κύριος».

Οὕτω λοιπὸν ὁ κελλάρης ἔκαμεν ὑπακοὴν καὶ ὁ Δεσπότης Χριστὸς τὰ ηὐλόγησεν ἄνωθεν διὰ νὰ δοξάσῃ τὸν δοῦλόν του. Καί, ὢ τοῦ θαύματος! ἐχόρτασαν ὅλοι καὶ ἔμειναν εἰς τὴν τράπεζαν ἑκατονταπλασίως περισσότερα, ἀπὸ ὅσα ἐναπετέθησαν πρότερον εἰς τὴν τράπεζαν. Τότε ὁ κελλάρης, ἰδὼν τοιοῦτον θαῦμα, ἔφριξε καὶ προσκυνήσας τὸν Ἅγιον ἐζήτει συγχώρησιν καὶ οὐδέποτε πλέον εἶχεν ἀμφιβολίαν, ἀλλ’ ὅσα τὸν ἐπρόσταζεν, ἔκαμνε, χωρὶς κανένα δισταγμόν. Ἔμεινε λοιπὸν ὁ Ὅσιος πέντε χρόνους, εἰς τὴν Πάτμον ἀτάραχος μὲ πολλὴν ἡσυχίαν καὶ ἐνουθέτει τοὺς Μοναχούς του πως νὰ πορεύωνται τὴν πολιτείαν των. Βλέπων δὲ ὅτι ηὔξανεν ἡ Μονὴ μὲ τὰ δωρήματα τῶν Χριστιανῶν, ηὐχαρίστει τὸν Κύριον, διότι ἐμερίμνα δι’ αὐτούς. Ἀλλὰ πάλιν ἐφθόνησεν ὁ μισόκαλος τὴν εἰρήνην τοῦ Ἁγίου καὶ ἐξήγειρε τοὺς βαρβάρους, οἵτινες ἐλεηλάτουν ὅλας τὰς νήσους. Διότι τὸν καιρὸν ἐκεῖνον ἐσηκώθη ἀπὸ τὴν Δύσιν ἄρχων τις [12] μὲ στράτευμα πολὺ καὶ πολεμήσας τὸ Δυρράχιον τὸ κατέλαβεν, ἔφθασε δὲ καὶ ἕως τὴν Θεσσαλονίκην λεηλατῶν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Εἰς τὰ σῳζόμενα κείμενα δὲν σημειοῦται ὁ χρόνος τῆς γεννήσεως τοῦ Ὁσίου. Ἐκ τῆς περιγραφῆς τοῦ Βίου καὶ τῶν σωζομένων στοιχείων προκύπτει ὅτι ἐγεννήθη περὶ τὸ ἔτος 1020.

[2] Περὶ τοῦ Ὀλύμπου τούτου βλέπε ὑποσημείωσιν ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ἁγίου Εὐθυμίου τοῦ Νέου, τῇ ιεʹ (15ῃ) τοῦ μηνὸς Οκτωβρίου.

[3] Περὶ τοῦ Λάτρου βλέπε ὑποσημείωσιν ἐν τόμῳ ΙΒʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ὁσίου Παύλου τοῦ Νέου, τῇ ιεʹ (15ῃ) τοῦ μηνὸς Δεκεμβρίου.

[4] Ἤτοι Μανιχαῖοι. Οἱ Μανιχαῖοι ἦσαν αἱρετικοὶ τοῦ 3ου μ.Χ. αἰῶνος, τὴν αἵρεσιν δὲ ταύτην ἵδρυσεν ὁ Πέρσης Μάνης ἢ Μανιχαῖος (ἐξ οὗ καὶ τὸ ὄνομα ἔφερον), ἀναμείξας εἰς τὴν χριστιανικὴν διδασκαλίαν στοιχεῖα ἐκ τοῦ Παρσισμοῦ (θρησκείας τῶν ἀπογόνων τῶν ἀρχαίων Περσῶν) καὶ τοῦ Βουδδισμοῦ.

[5] Νικόλαος Γʹ ὁ Κυρδινιάτης (1084-1111).

[6] Στρόβιλος· Βυζαντινὴ πόλις τῆς Λυκίας χρησιμοποιηθεῖσα ὡς ναυτικὴ βάσις τῆς Αὐτοκρατορίας εἰς τὰς κατὰ τὸν ΙΓʹ αἰῶνα ἐπιχειρήσεις κατὰ τῶν Τούρκων.

[7] Πάτμος· Ἑλληνικὴ νῆσος τοῦ Αἰγαίου Πελάγους ἀνήκουσα εἰς τὸ συγκρότημα τῆς Δωδεκανήσου, κειμένη νοτίως τῆς Σάμου, βορειοδυτικῶς τῆς Λέρου καὶ νοτιοανατολικῶς τῆς Ἰκαρίας, ἀπέχουσα δὲ τῆς πλησιεστέρας Μικρασιατικῆς ἀκτῆς περὶ τὰ 43 χ.λ.μ. Εἶναι μικρὰ σχετικῶς νῆσος, ἧς τὸ μέγιστον μῆκος εἶναι 15 περίπου χ.λ.μ. τὸ δὲ μέγιστον πλάτος 9 χ.λ.μ. Ἡ Πάτμος, κατέστη ὀνομαστὴ ἀπὸ τῆς ἐν αὐτῇ ἐξορίας τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου καὶ τῆς ἐκεῖσε συγγραφῆς τοῦ κατ’ αὐτὸν Ἱεροῦ Εὐαγγελίου.

[8] Τὰ περὶ τῆς ἐν Πάτμῳ συγγραφῆς τοῦ θείου καὶ Ἱεροῦ Εὐαγγελίου ὑπὸ τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου καὶ Εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου βλέπε εἰς τὴν μνήμην του τῇ κϛʹ (26ῃ) τοῦ μηνὸς Σεπτεμβρίου ἐν τόμῳ Θʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», ἐν Κεφαλαίῳ ΚΑʹ τῶν «Περιόδων» καὶ ταῖς ἐκεῖ ὑποσημειώσεσιν.

[9] Ζαγορά· ὡραιοτάτη κωμόπολις τῆς ἐπαρχίας Βόλου, ἐπὶ τῆς ἀνατολικῆς πλευρᾶς τοῦ ὄρους Πηλίου, πρὸς τὴν θάλασσαν τοῦ Αἰγαίου. Ὄρος δὲ τῆς Ζαγορᾶς ὀνομάζει ἐνταῦθα ὁ συγγραφεὺς τὸ ὄρος Πήλιον, ὀνομαστὸν διὰ τὰς φυσικὰς καλλονάς του, μάλιστα τὰς τοιαύτας τῆς δυτικῆς πλευρᾶς, πρὸς τὸν Παγασητικὸν κόλπον. Ἐπὶ τοῦ Πηλίου ἤκμαζεν ἐπί τῆς Βυζαντινῆς ἐποχῆς ὁ Μοναχισμός.

[10] Βλέπε Λουκ. ιʹ 33-35.

[11] Ἴκτερος, κοινῶς χρυσή, ἀσθένεια τοῦ ἥπατος, ἐξ ἧς ὁ πάσχων ἐμφανίζει κιτρίνην χρῶσιν τοῦ δέρματος συνεπείᾳ ἀναμίξεως στοιχείων τῆς χολῆς ἐντὸς τοῦ κυκλοφοροῦντος πλάσματος τοῦ αἵματος.

[12] Πρόκειται περὶ τοῦ ἡγεμόνος τῶν Νορμανδῶν Ροβέρτου Γυϊσκάρδου, ὅστις ὁρμηθεὶς ἐκ τῆς Κάτω Ἰταλίας πολλὰ κακὰ ἐπροξένησεν εἰς τὴν Αὐτοκρατορίαν, πολλοὶ δὲ καὶ σκληροὶ ἀγῶνες ἀπῃτήθησαν, ἵνα δυνηθῇ τελικῶς νὰ καταβάλῃ αὐτὸν ὁ Ἀλέξιος.

[13] Εὕριπος ὠνομάζετο κατ’ ἐκείνους τοὺς χρόνους ἡ νῆσος Εὔβοια φέρουσα τὸ ὄνομα ἀπὸ τοῦ περιωνύμου πορθμοῦ τοῦ Εὐρίπου, τοῦ παγκοσμίως γνωστοῦ διὰ τὸ ἐν αὐτῷ παλλιρροϊκὸν φαινόμενον, ἐτυμολογεῖται δὲ ἡ λέξις ἐκ τοῦ «Εὖ» καὶ τοῦ «ριπή».

[14] Ἔκειντο δὲ αὗται ἐκεῖ ὅπου ἡ σημερινὴ κωμόπολις Λίμνη, τῆς ἐπαρχίας Χαλκίδος τῆς Εὐβοίας, ἐπὶ τοῦ βορείου Εὐβοϊκοῦ.

[15] Τὸ ἔτος τῆς κοιμήσεως τοῦ Ὁσίου δὲν σημειοῦται ἐνταῦθα. Οἱ περὶ τὸ θέμα τοῦτο ἀσχοληθέντες ἁγιολόγοι τοποθετοῦν ταύτην μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1093-1100. Τοῦτο δὲ διότι ἡ μὲν διαθήκη τοῦ Ὁσίου φέρει χρονολογίαν 1093, ὁ δὲ Βιογράφος αὐτοῦ Μητροπολίτης Ρόδου Ἰωάννης ἀπῆλθε πρὸς Κύριον ἐν ἔτει 1100. Συνεπῶς κατὰ τὸ διάστημα τοῦτο ἐκοιμήθη ὁ Ὅσιος. Πιθανώτερον δὲ ἐκ τῶν ἐτῶν τούτων ἡμεῖς νομίζομεν τὸ ἔτος 1094, ἤτοι ὀλίγους μῆνας μετὰ τὴν σύνταξιν τῆς διαθήκης.