Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ τοῦ Θαυματουργοῦ, τοῦ ἐν τῇ ἐν Πάτμῳ Ἱερᾷ Μονῇ Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου ἀσκήσαντος, ἐν ᾗ καὶ τὸ τίμιον αὐτοῦ ἀπόκειται Λείψανον.

Ὁ Ὅσιος ὅμως, ἀγαπῶν τὴν ἡσυχίαν, δὲν ὑπήκουσεν. Ἦλθον τότε εἰς τὸν Πατριάρχην τῆς Κωνσταντινουπόλεως Νικόλαον [5] καὶ τοῦ ἀνέφεραν τὴν ὑπόθεσιν. Προσκαλέσας δὲ ὁ Πατριάρχης τὸν Ὅσιον τοῦ εἶπεν· «Ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς δὲν εἶπε τοῦ Πέτρου, ἐὰν τὸν ἀγαπᾷ νὰ ποιμαίνῃ τὰ πρόβατά Του; Λοιπόν, ἐὰν ποθῇς νὰ γίνῃς καὶ διὰ τοῦ ἔργου πραγματικὸς δοῦλος Χριστοῦ, καθὼς ἔχεις τὸ ὄνομα, πρέπον εἶναι νὰ κυβερνήσῃς τοὺς ἀδελφούς σου, διὰ νὰ σωθοῦν διὰ μέσου σοῦ, παρὰ νὰ σώσῃς μόνον τὸν ἑαυτόν σου». Ταῦτα καὶ ἄλλα πολλὰ ἀκούσας ὁ Ὅσιος ἠναγκάσθη νὰ δεχθῇ διὰ νὰ μὴ γίνῃ παρήκοος, ὁ δὲ ἁγιώτατος ἐκεῖνος Πατριάρχης τὸν ἐψήφισεν Ἀρχιμανδρίτην εἰς ὅλα τοῦ Λάτρου τὰ Μοναστήρια· οὕτως ἐτέθη ὁ λύχνος ἐπὶ τὴν λυχνίαν, ἵνα φωτίζῃ τοὺς αὐτὸν πλησιάζοντας. Ὅλοι λοιπὸν οἱ τοῦ ὄρους τοῦ Λάτρου μονάζοντες εἶχον τοὺς λόγους του ὡς λόγους Θεοῦ, ὅ,τι δὲ ἤθελε προστάξει τὸ ἐφύλαττον ὡς νόμον Θεοῦ.

Διὰ τῶν ἐνθέων λοιπὸν διδασκαλιῶν του, τῶν λογικῶν ναμάτων ἐπότιζε πάντα τόπον ξηρὸν καὶ ἄνυδρον, ὅστις ἀνθίζων ἔδιδε καρπὸν ἐπαινετόν. Ὅμως πάλιν ἐφθόνησεν ὁ πολέμιος, βλέπων ὅτι καὶ ἐκεῖ ἐσώζοντο οἱ πολεμοῦντες αὐτὸν ἀνδρικώτατα. Ὅθεν ἔστειλε καὶ ἐκεῖ τοὺς Ἀγαρηνούς, οἵτινες ἐφόνευσαν ἀπὸ τοὺς ἐκεῖ Μοναχοὺς ὅσους ἐπρόφθασαν. Ὁ δὲ Ὅσιος μαζὶ μὲ ἄλλους ἀδελφοὺς ἔφυγεν ἐκεῖθεν, ἔχων τὴν γνώμην νὰ ὑπάγῃ πάλιν εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα. Φθάσαντες δὲ εἰς τόπον τινὰ χαλούμενον Στρόβιλον [6], εὗρον Μοναχόν τινα ὀνομαζόμενον Ἀρσένιον, ὁ ὁποῖος εἶχεν ἐκεῖ μεγάλον καὶ λαμπρὸν Μοναστήριον, τὸ ὁποῖον ἀπέκτησεν ἀπὸ τοὺς προγόνους του. Τὸ Μοναστήριον τοῦτο εἶχεν εἰς τὰς νήσους Κῶ καὶ Λέρον πολλὰ εἰσοδήματα τὰ ὁποῖα ἤρχοντο εἰς αὐτό. Ὅταν λοιπὸν ὁ Ἡγούμενος τοῦ Μοναστηρίου ἐκείνου ἢκουσε τὰ συμβάντα καὶ ἐπληροφορήθη τὸν σκοπὸν τοῦ Ὁσίου, τὸν ἠμπόδισεν ἀπὸ τὴν ὁδοιπορίαν του καὶ τὸν παρεκάλεσε νὰ δεχθῇ τὴν προστασίαν τοῦ Μοναστηρίου, τὸ ὁποῖον, ἐπειδὴ εἶχε πολλὰ εἰσοδήματα, θὰ τὸν ἔφθαναν νὰ ἐξοικονομεῖται μὲ τὴν συνοδείαν του. Ὅθεν ἐδέχθη ὁ Ὅσιος καὶ τοῦ ἔγραψεν ὁ Ἀρσένιος τὴν Μονήν, νὰ εἶναι εἰς αὐτὴν κύριος καὶ ἐξουσιαστὴς πάντοτε. Ἀκολούθως ὁ μὲν Ἄρσένιος ἀνεχώρησεν εἰς τόπον ἥσυχον καὶ ἐκεῖ ἀνεπαύθη, ὁ δὲ Ὅσιος Χριστόδουλος ἔμεινεν εἰς ἐκεῖνο τὸ Μοναστήριον.

Βλέπων ὅμως ὁ Ὅσιος ὅτι τὸ Μοναστήριον ἐκεῖνο ἐταράττετο ἀπὸ τοὺς κοσμικούς, οἱ ὁποῖοι ἤρχοντο συχνάκις καὶ τὸν ἐσύγχιζαν, ἔφυγεν ἐκεῖθεν καὶ ἐπῆγεν εἰς τὴν Κῶ. Εὑρὼν δὲ ἐκεῖ τόπον κατάλληλον, ἔκτισε Μοναστήριον εἰς τὸ ὄνομα τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου.


Ὑποσημειώσεις

[1] Εἰς τὰ σῳζόμενα κείμενα δὲν σημειοῦται ὁ χρόνος τῆς γεννήσεως τοῦ Ὁσίου. Ἐκ τῆς περιγραφῆς τοῦ Βίου καὶ τῶν σωζομένων στοιχείων προκύπτει ὅτι ἐγεννήθη περὶ τὸ ἔτος 1020.

[2] Περὶ τοῦ Ὀλύμπου τούτου βλέπε ὑποσημείωσιν ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ἁγίου Εὐθυμίου τοῦ Νέου, τῇ ιεʹ (15ῃ) τοῦ μηνὸς Οκτωβρίου.

[3] Περὶ τοῦ Λάτρου βλέπε ὑποσημείωσιν ἐν τόμῳ ΙΒʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ὁσίου Παύλου τοῦ Νέου, τῇ ιεʹ (15ῃ) τοῦ μηνὸς Δεκεμβρίου.

[4] Ἤτοι Μανιχαῖοι. Οἱ Μανιχαῖοι ἦσαν αἱρετικοὶ τοῦ 3ου μ.Χ. αἰῶνος, τὴν αἵρεσιν δὲ ταύτην ἵδρυσεν ὁ Πέρσης Μάνης ἢ Μανιχαῖος (ἐξ οὗ καὶ τὸ ὄνομα ἔφερον), ἀναμείξας εἰς τὴν χριστιανικὴν διδασκαλίαν στοιχεῖα ἐκ τοῦ Παρσισμοῦ (θρησκείας τῶν ἀπογόνων τῶν ἀρχαίων Περσῶν) καὶ τοῦ Βουδδισμοῦ.

[5] Νικόλαος Γʹ ὁ Κυρδινιάτης (1084-1111).

[6] Στρόβιλος· Βυζαντινὴ πόλις τῆς Λυκίας χρησιμοποιηθεῖσα ὡς ναυτικὴ βάσις τῆς Αὐτοκρατορίας εἰς τὰς κατὰ τὸν ΙΓʹ αἰῶνα ἐπιχειρήσεις κατὰ τῶν Τούρκων.

[7] Πάτμος· Ἑλληνικὴ νῆσος τοῦ Αἰγαίου Πελάγους ἀνήκουσα εἰς τὸ συγκρότημα τῆς Δωδεκανήσου, κειμένη νοτίως τῆς Σάμου, βορειοδυτικῶς τῆς Λέρου καὶ νοτιοανατολικῶς τῆς Ἰκαρίας, ἀπέχουσα δὲ τῆς πλησιεστέρας Μικρασιατικῆς ἀκτῆς περὶ τὰ 43 χ.λ.μ. Εἶναι μικρὰ σχετικῶς νῆσος, ἧς τὸ μέγιστον μῆκος εἶναι 15 περίπου χ.λ.μ. τὸ δὲ μέγιστον πλάτος 9 χ.λ.μ. Ἡ Πάτμος, κατέστη ὀνομαστὴ ἀπὸ τῆς ἐν αὐτῇ ἐξορίας τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου καὶ τῆς ἐκεῖσε συγγραφῆς τοῦ κατ’ αὐτὸν Ἱεροῦ Εὐαγγελίου.

[8] Τὰ περὶ τῆς ἐν Πάτμῳ συγγραφῆς τοῦ θείου καὶ Ἱεροῦ Εὐαγγελίου ὑπὸ τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου καὶ Εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου βλέπε εἰς τὴν μνήμην του τῇ κϛʹ (26ῃ) τοῦ μηνὸς Σεπτεμβρίου ἐν τόμῳ Θʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», ἐν Κεφαλαίῳ ΚΑʹ τῶν «Περιόδων» καὶ ταῖς ἐκεῖ ὑποσημειώσεσιν.

[9] Ζαγορά· ὡραιοτάτη κωμόπολις τῆς ἐπαρχίας Βόλου, ἐπὶ τῆς ἀνατολικῆς πλευρᾶς τοῦ ὄρους Πηλίου, πρὸς τὴν θάλασσαν τοῦ Αἰγαίου. Ὄρος δὲ τῆς Ζαγορᾶς ὀνομάζει ἐνταῦθα ὁ συγγραφεὺς τὸ ὄρος Πήλιον, ὀνομαστὸν διὰ τὰς φυσικὰς καλλονάς του, μάλιστα τὰς τοιαύτας τῆς δυτικῆς πλευρᾶς, πρὸς τὸν Παγασητικὸν κόλπον. Ἐπὶ τοῦ Πηλίου ἤκμαζεν ἐπί τῆς Βυζαντινῆς ἐποχῆς ὁ Μοναχισμός.

[10] Βλέπε Λουκ. ιʹ 33-35.

[11] Ἴκτερος, κοινῶς χρυσή, ἀσθένεια τοῦ ἥπατος, ἐξ ἧς ὁ πάσχων ἐμφανίζει κιτρίνην χρῶσιν τοῦ δέρματος συνεπείᾳ ἀναμίξεως στοιχείων τῆς χολῆς ἐντὸς τοῦ κυκλοφοροῦντος πλάσματος τοῦ αἵματος.

[12] Πρόκειται περὶ τοῦ ἡγεμόνος τῶν Νορμανδῶν Ροβέρτου Γυϊσκάρδου, ὅστις ὁρμηθεὶς ἐκ τῆς Κάτω Ἰταλίας πολλὰ κακὰ ἐπροξένησεν εἰς τὴν Αὐτοκρατορίαν, πολλοὶ δὲ καὶ σκληροὶ ἀγῶνες ἀπῃτήθησαν, ἵνα δυνηθῇ τελικῶς νὰ καταβάλῃ αὐτὸν ὁ Ἀλέξιος.

[13] Εὕριπος ὠνομάζετο κατ’ ἐκείνους τοὺς χρόνους ἡ νῆσος Εὔβοια φέρουσα τὸ ὄνομα ἀπὸ τοῦ περιωνύμου πορθμοῦ τοῦ Εὐρίπου, τοῦ παγκοσμίως γνωστοῦ διὰ τὸ ἐν αὐτῷ παλλιρροϊκὸν φαινόμενον, ἐτυμολογεῖται δὲ ἡ λέξις ἐκ τοῦ «Εὖ» καὶ τοῦ «ριπή».

[14] Ἔκειντο δὲ αὗται ἐκεῖ ὅπου ἡ σημερινὴ κωμόπολις Λίμνη, τῆς ἐπαρχίας Χαλκίδος τῆς Εὐβοίας, ἐπὶ τοῦ βορείου Εὐβοϊκοῦ.

[15] Τὸ ἔτος τῆς κοιμήσεως τοῦ Ὁσίου δὲν σημειοῦται ἐνταῦθα. Οἱ περὶ τὸ θέμα τοῦτο ἀσχοληθέντες ἁγιολόγοι τοποθετοῦν ταύτην μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1093-1100. Τοῦτο δὲ διότι ἡ μὲν διαθήκη τοῦ Ὁσίου φέρει χρονολογίαν 1093, ὁ δὲ Βιογράφος αὐτοῦ Μητροπολίτης Ρόδου Ἰωάννης ἀπῆλθε πρὸς Κύριον ἐν ἔτει 1100. Συνεπῶς κατὰ τὸ διάστημα τοῦτο ἐκοιμήθη ὁ Ὅσιος. Πιθανώτερον δὲ ἐκ τῶν ἐτῶν τούτων ἡμεῖς νομίζομεν τὸ ἔτος 1094, ἤτοι ὀλίγους μῆνας μετὰ τὴν σύνταξιν τῆς διαθήκης.