Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ τοῦ Θαυματουργοῦ, τοῦ ἐν τῇ ἐν Πάτμῳ Ἱερᾷ Μονῇ Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου ἀσκήσαντος, ἐν ᾗ καὶ τὸ τίμιον αὐτοῦ ἀπόκειται Λείψανον.

Ἐφάνησαν δὲ εἰς τὸν ὕπνον του οἱ Ἅγιοι καὶ τοῦ εἶπον ὅσα ἔμελλον νὰ τοῦ συμβοῦν εἰς τὴν ζωήν του, τὸν παρεκίνησαν δὲ εἰς τὸ νὰ ὑπομείνῃ ἀγογγύστως τοὺς πειρασμούς, οἵτινες θὰ τὸν προσβάλουν, διὰ νὰ λάβῃ τὸν στέφανον τὴν ἀνταποδόσεως.

Ἀκούσας ταῦτα ὁ νέος ἐχάρη καὶ ἀφοῦ προσεκύνησεν ὅλα τὰ ἅγια Λείψανα ἀνεχώρησεν ἀπὸ τὴν Ρώμην καὶ μετέβη εἰς τὰ Ἱεροσόλυμα. Προσκυνήσας δὲ καὶ ἐκεῖ ὅλους τοὺς Ἁγίους Τόπους, ἔφυγεν εἰς τὴν ἔρημον, ὅπου ἦσαν τὰ Ἀσκητήρια. Ἦτο δὲ τότε ἐτῶν εἴκοσι πέντε καὶ ἀφοῦ ἐστοχάσθη καλῶς ὅλα τὰ προβλήματα ἔμεινεν εἰς ἓν Μοναστήριον, ὑποτασσόμενος καὶ ὑπηρετῶν εἰς ὅλας τὰς ὑπηρεσίας τῶν ἀδελφῶν, ὡς ἔπρεπε, προκόπτων καθ’ ἑκάστην εἰς τὰ ἔνθεα κατορθώματα. Ἠγρύπνει ὅλην τὴν νύκτα, ἔκοπτεν ὅλα τῆς γαστρὸς τὰ θελήματα, οἶνον δὲν ἔπινεν, οὔτε ἔτρωγεν ἄρτυμα, ἀλλὰ μόνον ἂρτον καὶ ὕδωρ καί, ἁπλῶς εἰπεῖν, ἀπηρνήθη ὅλα τὰ σωματικὰ θελήματα ὁ τρισμακάριος. Ὅθεν, μὴ ὑποφέρων ὁ μισόκαλος δαίμων νὰ βλέπῃ τόσην ἀρετὴν εἰς ἕνα νέον, παρεκίνησε τοὺς Ἀγαρηνοὺς νὰ κάμουν ἐπιδρομὴν εἰς τὰ Μοναστήρια τῆς ἐρήμου. Τότε ἄλλους Μοναχοὺς ἐφόνευσαν, ἄλλους ἠχμαλώτισαν, ἄλλοι δὲ φυγόντες ἐσώθησαν. Μαζὶ μὲ αὐτοὺς ἦτο καὶ ὁ θεῖος Χριστόδουλος. Εὑρόντες δὲ πλοῖον ἔφυγον εἰς τὴν Ἀνατολήν, εἰς τὴν χώραν ἥτις ὠνομάζετο Παλάτια, πλησίον τῆς ὁποίας εἶναι ὄρος καλούμενον Λάτρος [3], εἰς τὸ ὁποῖον εἶναι πολλὰ νερὰ καὶ ὅπου ἠσκήτευαν Μοναχοὶ ἀναρίθμητοι. Εὑρόντες λοιπὸν ἐκεῖ πολλοὺς Ἐρημίτας ἐχάρησαν εὐχαριστοῦντες τὸν Κύριον.

Ἐκεῖ ἔμεινεν ὁ Ὅσιος μετὰ τῶν ἄλλων καὶ ἠγωνίζετο, ὡς πρότερον. Βλέποντες δὲ οἱ Μοναχοὶ τὸν Ὅσιον νὰ κάμνῃ τόσην ἐγκράτειαν ἐθαύμαζον, διότι δὲν ἔτρωγε τίποτε ἄλλο εἰ μὴ μόνον ὀλίγον κέχρινον ἄρτον, ἢ κρίθινον καὶ ὀλίγον νερόν, διὰ τὴν ἀνάγκην τῆς φύσεως. Ἐπειδὴ ὅμως εἰς τὰ μέρη ἐκεῖνα ἦσαν πολλοὶ ἀπὸ τὴν αἵρεσιν τοῦ Μάνεντος [4], οἱ ὁποῖοι εἶχον τὴν γνώμην, ὅτι τὰ φαγητὰ ἦσαν μιαρὰ καὶ ἐβδελυγμένα καὶ ὅσους ἔτρωγαν τυρὶ ἢ αὐγὰ τοὺς ἐμίσουν οἱ ἀνόητοι, διὰ τοῦτο ὁ δόκιμος τῶν ψυχῶν ἰατρός, ὄντως δοῦλος τοῦ Χριστοῦ Χριστόδουλος, ἔτρωγεν ἀπὸ ταῦτα κατὰ τὰς μεγάλας ἑορτάς ἤτοι τὴν Λαμπράν, τὴν Πεντηκοστὴν καὶ τὰ Χριστούγεννα, καὶ τότε μόνον, διὰ νὰ κόψῃ τὴν ὑποψίαν τῆς αἱρέσεως, ὡς φρόνιμος, ὕστερον δὲ πάλιν ἐνήστευεν ὡς καὶ πρότερον. Ὅθεν ὅλοι οἱ Μοναχοὶ τοῦ Λάτρου, ἀντιληφθέντες αὐτὸν ὡς πρακτικὸν τῆς ἀγωγῆς τῆς ἀσκήσεως καὶ ἰατρὸν ἔμπειρον, συνήχθησαν ἅπαντες καὶ προσελθόντες εἰς αὐτὸν τὰν παρεκάλουν νὰ γίνῃ Προεστώς των καὶ διδάσκαλος καὶ χωρὶς τὸ θέλημά του νὰ μὴ κάμνουν τίποτε.


Ὑποσημειώσεις

[1] Εἰς τὰ σῳζόμενα κείμενα δὲν σημειοῦται ὁ χρόνος τῆς γεννήσεως τοῦ Ὁσίου. Ἐκ τῆς περιγραφῆς τοῦ Βίου καὶ τῶν σωζομένων στοιχείων προκύπτει ὅτι ἐγεννήθη περὶ τὸ ἔτος 1020.

[2] Περὶ τοῦ Ὀλύμπου τούτου βλέπε ὑποσημείωσιν ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ἁγίου Εὐθυμίου τοῦ Νέου, τῇ ιεʹ (15ῃ) τοῦ μηνὸς Οκτωβρίου.

[3] Περὶ τοῦ Λάτρου βλέπε ὑποσημείωσιν ἐν τόμῳ ΙΒʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ὁσίου Παύλου τοῦ Νέου, τῇ ιεʹ (15ῃ) τοῦ μηνὸς Δεκεμβρίου.

[4] Ἤτοι Μανιχαῖοι. Οἱ Μανιχαῖοι ἦσαν αἱρετικοὶ τοῦ 3ου μ.Χ. αἰῶνος, τὴν αἵρεσιν δὲ ταύτην ἵδρυσεν ὁ Πέρσης Μάνης ἢ Μανιχαῖος (ἐξ οὗ καὶ τὸ ὄνομα ἔφερον), ἀναμείξας εἰς τὴν χριστιανικὴν διδασκαλίαν στοιχεῖα ἐκ τοῦ Παρσισμοῦ (θρησκείας τῶν ἀπογόνων τῶν ἀρχαίων Περσῶν) καὶ τοῦ Βουδδισμοῦ.

[5] Νικόλαος Γʹ ὁ Κυρδινιάτης (1084-1111).

[6] Στρόβιλος· Βυζαντινὴ πόλις τῆς Λυκίας χρησιμοποιηθεῖσα ὡς ναυτικὴ βάσις τῆς Αὐτοκρατορίας εἰς τὰς κατὰ τὸν ΙΓʹ αἰῶνα ἐπιχειρήσεις κατὰ τῶν Τούρκων.

[7] Πάτμος· Ἑλληνικὴ νῆσος τοῦ Αἰγαίου Πελάγους ἀνήκουσα εἰς τὸ συγκρότημα τῆς Δωδεκανήσου, κειμένη νοτίως τῆς Σάμου, βορειοδυτικῶς τῆς Λέρου καὶ νοτιοανατολικῶς τῆς Ἰκαρίας, ἀπέχουσα δὲ τῆς πλησιεστέρας Μικρασιατικῆς ἀκτῆς περὶ τὰ 43 χ.λ.μ. Εἶναι μικρὰ σχετικῶς νῆσος, ἧς τὸ μέγιστον μῆκος εἶναι 15 περίπου χ.λ.μ. τὸ δὲ μέγιστον πλάτος 9 χ.λ.μ. Ἡ Πάτμος, κατέστη ὀνομαστὴ ἀπὸ τῆς ἐν αὐτῇ ἐξορίας τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου καὶ τῆς ἐκεῖσε συγγραφῆς τοῦ κατ’ αὐτὸν Ἱεροῦ Εὐαγγελίου.

[8] Τὰ περὶ τῆς ἐν Πάτμῳ συγγραφῆς τοῦ θείου καὶ Ἱεροῦ Εὐαγγελίου ὑπὸ τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου καὶ Εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου βλέπε εἰς τὴν μνήμην του τῇ κϛʹ (26ῃ) τοῦ μηνὸς Σεπτεμβρίου ἐν τόμῳ Θʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», ἐν Κεφαλαίῳ ΚΑʹ τῶν «Περιόδων» καὶ ταῖς ἐκεῖ ὑποσημειώσεσιν.

[9] Ζαγορά· ὡραιοτάτη κωμόπολις τῆς ἐπαρχίας Βόλου, ἐπὶ τῆς ἀνατολικῆς πλευρᾶς τοῦ ὄρους Πηλίου, πρὸς τὴν θάλασσαν τοῦ Αἰγαίου. Ὄρος δὲ τῆς Ζαγορᾶς ὀνομάζει ἐνταῦθα ὁ συγγραφεὺς τὸ ὄρος Πήλιον, ὀνομαστὸν διὰ τὰς φυσικὰς καλλονάς του, μάλιστα τὰς τοιαύτας τῆς δυτικῆς πλευρᾶς, πρὸς τὸν Παγασητικὸν κόλπον. Ἐπὶ τοῦ Πηλίου ἤκμαζεν ἐπί τῆς Βυζαντινῆς ἐποχῆς ὁ Μοναχισμός.

[10] Βλέπε Λουκ. ιʹ 33-35.

[11] Ἴκτερος, κοινῶς χρυσή, ἀσθένεια τοῦ ἥπατος, ἐξ ἧς ὁ πάσχων ἐμφανίζει κιτρίνην χρῶσιν τοῦ δέρματος συνεπείᾳ ἀναμίξεως στοιχείων τῆς χολῆς ἐντὸς τοῦ κυκλοφοροῦντος πλάσματος τοῦ αἵματος.

[12] Πρόκειται περὶ τοῦ ἡγεμόνος τῶν Νορμανδῶν Ροβέρτου Γυϊσκάρδου, ὅστις ὁρμηθεὶς ἐκ τῆς Κάτω Ἰταλίας πολλὰ κακὰ ἐπροξένησεν εἰς τὴν Αὐτοκρατορίαν, πολλοὶ δὲ καὶ σκληροὶ ἀγῶνες ἀπῃτήθησαν, ἵνα δυνηθῇ τελικῶς νὰ καταβάλῃ αὐτὸν ὁ Ἀλέξιος.

[13] Εὕριπος ὠνομάζετο κατ’ ἐκείνους τοὺς χρόνους ἡ νῆσος Εὔβοια φέρουσα τὸ ὄνομα ἀπὸ τοῦ περιωνύμου πορθμοῦ τοῦ Εὐρίπου, τοῦ παγκοσμίως γνωστοῦ διὰ τὸ ἐν αὐτῷ παλλιρροϊκὸν φαινόμενον, ἐτυμολογεῖται δὲ ἡ λέξις ἐκ τοῦ «Εὖ» καὶ τοῦ «ριπή».

[14] Ἔκειντο δὲ αὗται ἐκεῖ ὅπου ἡ σημερινὴ κωμόπολις Λίμνη, τῆς ἐπαρχίας Χαλκίδος τῆς Εὐβοίας, ἐπὶ τοῦ βορείου Εὐβοϊκοῦ.

[15] Τὸ ἔτος τῆς κοιμήσεως τοῦ Ὁσίου δὲν σημειοῦται ἐνταῦθα. Οἱ περὶ τὸ θέμα τοῦτο ἀσχοληθέντες ἁγιολόγοι τοποθετοῦν ταύτην μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1093-1100. Τοῦτο δὲ διότι ἡ μὲν διαθήκη τοῦ Ὁσίου φέρει χρονολογίαν 1093, ὁ δὲ Βιογράφος αὐτοῦ Μητροπολίτης Ρόδου Ἰωάννης ἀπῆλθε πρὸς Κύριον ἐν ἔτει 1100. Συνεπῶς κατὰ τὸ διάστημα τοῦτο ἐκοιμήθη ὁ Ὅσιος. Πιθανώτερον δὲ ἐκ τῶν ἐτῶν τούτων ἡμεῖς νομίζομεν τὸ ἔτος 1094, ἤτοι ὀλίγους μῆνας μετὰ τὴν σύνταξιν τῆς διαθήκης.