ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ ὁ τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ θαυμαστὸς καὶ γνήσιος δοῦλος κατήγετο ἀπὸ τὰ περίχωρα τῆς ἐν Βιθυνίᾳ τῆς Μικρᾶς Ἀσίας λαμπρᾶς καὶ περιφανοῦς πόλεως Νικαίας, εἰς τὴν ὁποίαν ἐγεννήθη κατὰ τοὺς τελευταίους χρόνους τῆς βασιλείας τοῦ αὐτοκράτορος Βασιλείου Β’ τοῦ Βουλγαροκτόνου (976-1025) [1]. Οἱ γονεῖς αὐτοῦ ἦσαν εὐσεβεῖς καὶ Ὀρθόδοξοι καὶ ἐκαλοῦντο ὁ μὲν πατὴρ Θεόδωρος, ἡ δὲ μήτηρ Ἄννα, οἵτινες, ἀφοῦ τὸν ἐγέννησαν, ὠνόμασαν αὐτὸν κατὰ τὸ Ἅγιον Βάπτισμα, Ἰωάννην. Ὅταν ἐνηλικιώθη, τὸν ἐξεπαίδευσαν εἰς τὰ ἱερὰ γράμματα καὶ εἰς ὀλίγον καιρὸν ἀπέκτησε πολλὴν μάθησιν, ὡς γνωστικὸς φύσει καὶ ἀπὸ θείαν Χάριν φωτισθείς. Διότι, προβλέπων ὁ Κύριος τὴν μέλλουσαν ἀρετὴν τοῦ παιδός, τὸν ἐφώτισεν. Ὅθεν ἀναγινώσκων τὰς θείας Γραφὰς συχνάκις, κατεφρόνει τὰ παρόντα ἀγαθὰ ὡς φθαρτὰ καὶ μάταια καὶ ἐπεθύμει τὰ ἀληθινὰ καὶ αἰώνια.

Οἱ δὲ γονεῖς του, βλέποντες τὴν πολλὴν εὐλάβειαν τοῦ νέου καὶ ὅτι ἐπεθύμει νὰ γίνῃ Μοναχός, ἔσπευσαν καὶ μὴ θέλοντα νὰ τὸν ἀρραβωνίσουν μετά τινος νέας, διότι ἐπόθουν νὰ ἴδουν κληρονομίαν ἀπὸ αὐτόν. Ἀλλ’ ὁ καλὸς νεανίας πρὶν νὰ εὐλογηθῇ καὶ ὑπὸ Ἱερέως ὁ ἀρραβὼν ἔφυγεν, ὡς σοφώτατος κρυφὰ ἀπὸ τοὺς γονεῖς του καὶ καθὼς ἦτο κεκρυμμένος ἤκουσε φωνὴν ἄνωθεν λέγουσαν εἰς αὐτόν· «Φύγε ἀπὸ τοὺς συγγενεῖς σου καὶ ἐλθὲ εἰς τὸν τόπον τὸν ὁποῖον θὰ σοῦ δείξω, πρὸς σωτηρίαν σου». Ὑπακούσας λοιπὸν ὁ νέος τῷ καλέσαντι, ἔφυγεν ἀπὸ τὴν πατρίδα του, συναντήσας δὲ ἐνάρετόν τινα ἄνδρα, μετέβησαν ὁμοῦ εἰς τὸν Ὄλυμπον [2]. Τὸ ὄρος τοῦτο εἶναι πλησίον εἰς τὴν Προῦσαν, τόπος δι’ ἐρημίτας ἁρμόδιος καὶ ἔχει παλαιόθεν πολλὰ κελλία καὶ Μοναστήρια. Ἐκεῖ, εὑρὼν δοῦλον τινὰ τοῦ Θεοῦ γέροντα κατὰ τὴν ἡλικίαν, ἐπιτήδειον εἰς τὰ γράμματα, ἔμπειρον εἰς τὰ θεῖα βάθη τοῦ πνεύματος καὶ κατὰ πολὺ ἐνάρετον, ἔγινε μαθητής του. Οὗτος ὁ καλὸς ἄνθρωπος, κουρεύσας αὐτόν, ἐνέδυσε διὰ τοῦ Μοναχικοῦ Σχήματος, ὀνομάσας αὐτὸν Χριστόδουλον ὡς δοῦλον Θεοῦ γνησιώτατον καὶ τὸν ἐδίδασκεν ἀνὰ πᾶσαν ὥραν τὴν ἀκρίβειαν τῆς μοναδικῆς πολιτείας. Τοῦτον ἐμιμεῖτο ἐπίσης ὁ νέος, ὅσον ἠδύνατο, βασανίζων τὴν σάρκα μὲ νηστείας, ἀγρυπνίας, ὅλην τὴν νύκτα προσευχόμενος καὶ ὑμνολογῶν τὸν Θεόν. Μετὰ τρεῖς χρόνους ἐτελεύτησεν ὁ Γέροντάς του, ὁ δὲ νέος ἔμεινε μόνος, περίλυπος καὶ ὀδυρόμενος εἰς τὴν ἐρημίαν καὶ μόνωσιν. Φοβούμενος δὲ μήπως μάθουν τοῦτο οἱ γονεῖς του καὶ ὑπάγουν νὰ τὸν πάρουν μὲ κολακείας ἢ διὰ τῆς βίας, ὡς καὶ πρότερον, ὅτε τὸν ἠρραβώνισαν χωρὶς τὴν θέλησίν του, ἔφυγεν ἀπὸ ἐκεῖ καὶ μετέβη εἰς τὴν Ρώμην, ἵνα προσκυνήσῃ τὰ ἱερὰ Λείψανα τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων.