Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ τοῦ Θαυματουργοῦ, τοῦ ἐν τῇ ἐν Πάτμῳ Ἱερᾷ Μονῇ Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου ἀσκήσαντος, ἐν ᾗ καὶ τὸ τίμιον αὐτοῦ ἀπόκειται Λείψανον.

Ἀκούσατε, καὶ ἄλλο. Κατὰ τὸ ἔτος ͵ασιη’ (1218) ἀπὸ Χριστοῦ γεννήσεως ἐν μηνὶ Σεπτεμβρίῳ, διῆλθεν ἀπσ τὴν Πάτμον ὁ βασιλεὺς τῆς Πορτογαλίας, ὅστις ἤρχετο ἀπὸ τὰ Ἱεροσόλυμα καὶ ἐξελθὼν ἀπὸ τὰ πλοῖα ἀνέβη νὰ προσκυνήσῃ τὸν Ἅγιον, διότι ἤκουσεν ἀπὸ πολλοὺς τὰ θαύματά του. Ἀφοῦ δὲ ἔκαμε τὴν προσευχήν του, ἔδωσεν εἰς τὸν Ἡγούμενον ὡς δῶρον ἕνα δίσκον ἀργυροῦν, μὲ τριάκοντα Φλωρία καὶ τὸν παρεκάλεσε νὰ τοῦ δώσῃ μικρὸν μέρος ἀπὸ τὸ ἱερὸν Λείψανον τοῦ Ἁγίου, ἐκεῖνος δὲ νὰ τοῦ δώσῃ ὅσον χρυσίον χρειάζεται. Οἱ Μοναχοὶ τότε ἐπέστρεψαν καὶ τὸ δῶρον τὸ ὁποῖον τοὺς ἔδωσε λέγοντες, ὅτι ἐὰν τοὺς ἔδιδε καὶ ὅλα τὰ πλούτη του ἀκόμη, δὲν θὰ ἐτόλμων νὰ κόψουν οὐδὲ ἐλάχιστον μέρος ἀπὸ τοῦ Ἁγίου τὸ Λείψανον.

Ὅταν λοιπὸν ὁ βασιλεὺς ἐκεῖνος εἶδεν ὅτι δὲν ἦτο δυνατὸν νὰ ἐπιτύχῃ αὐτό, τὸ ὁποῖον ἐπεθύμει, διὰ χρημάτων, ἐμελέτησε νὰ τὸ πάρῃ μὲ πανουργίαν. Κατελθὼν λοιπὸν εἰς τὸν αἰγιαλόν, ἔστειλε τὴν συνοδείαν του νὰ προσκυνήσουν δῆθεν τὸν Ἅγιον ἀπὸ εὐλάβειαν καὶ παρήγγειλεν εἰς δοῦλον τινὰ νὰ ὑποκριθῇ ὅτι ἀσπάζεται τὸ ἅγιον Λείψανον καὶ τὴν στιγμὴν ἐκείνην νὰ δαγκάσῃ μὲ τοὺς ὀδόντας του κρυφὰ ἀπὸ τοὺς Μοναχοὺς ἕνα δάκτυλον καὶ νὰ τὸν πάρῃ. Ὁ δοῦλος ἔκαμε καθὼς τὸν ἐπρόσταξεν ὁ αὐθέντης του, ἐπιστρέψας δὲ χαίρων εἰς τὰ πλοῖα, ἔδωκεν εἰς τὸν βασιλέα τὸν ἀντίχειρα τῆς δεξιᾶς χειρὸς τοῦ Ἁγίου. Ἀλλὰ ἡ θεία Δίκη ἐτιμώρησε τὴν ἀδικίαν, διὰ νὰ ἀναγκασθῇ ὁ ἄδικος νὰ ἐπιστρέψῃ τὸ κλοπιμαῖον τίμιον μέλος. Τὴν δευτέραν φυλακὴν τῆς νυκτὸς ἔγινε τόση ταραχὴ ἐξ αἰτίας σφοδροῦ ἀνέμου, ὥστε παρ’ ὀλίγον νὰ κατεποντίζοντο τὰ πλοῖα. Ἰδὼν δὲ ὁ βασιλεὺς τὸν ἐξαφνικὸν καὶ βέβαιον κίνδυνον, ἠννόῃσε τὴν αἰτίαν τοῦ πράγματος καὶ παρευθὺς ἔδωκε τὸν δάκτυλον εἰς τὸν δοῦλον ὅστις τὸν ἔκλεψε, διὰ νὰ τὸν ἐπιστρέψῃ ἀμέσως εἰς τὴν θέσιν του κᾳὶ νὰ ὁμολογήσῃ παρρησίᾳ τὴν ἁμαρτίαν του, ζητῶν παρὰ τοῦ Ἁγίου συγχώρησιν, διότι τὸ ἔκαμεν ἀπὸ εὐλάβειαν. Ἔστειλε δὲ καὶ ἄλλους μετ’ αὐτοῦ. Ἐνῷ δὲ ἀνέβαινον εἰς τὸ Μοναστήριον, ἤρχισε νὰ ἡσυχάζῃ ἡ θάλασσα· καὶ τὴν στιγμὴν κατὰ τὴν ὁποίαν ἀπέθεσεν εἰς τὴν θέσιν του τὸν σεπτὸν δάκτυλον, ἔπαυσεν, ὢ τοῦ θαύματος! ἐντελῶς ἡ τρικυμία καὶ ἡπλώθη γαλήνη εἰς τὸν λιμένα ἐκεῖνον.

Ταῦτα τὰ ὀλίγα θαύματα τοῦ Ἁγίου ἔγραψα ὡς παράδειγμα τῶν πολλῶν ἄλλων θαυμάτων του, διὰ νὰ ἐννοήσῃ καθεὶς πόσην παρρησίαν ἔχει πρὸς τὸν Χριστὸν ὁ θεῖος Χριστόδουλος. Τὰ δὲ ἄλλα θαύματα ἀφήνω, ὡς ἀναρίθμητα, ἐπειδὴ ἀπὸ αὐτὰ ποὺ διηγήθημεν ἠμπορεῖ καθεὶς νὰ ἐννοήσῃ καὶ τὰ παραλειπόμενα.


Ὑποσημειώσεις

[1] Εἰς τὰ σῳζόμενα κείμενα δὲν σημειοῦται ὁ χρόνος τῆς γεννήσεως τοῦ Ὁσίου. Ἐκ τῆς περιγραφῆς τοῦ Βίου καὶ τῶν σωζομένων στοιχείων προκύπτει ὅτι ἐγεννήθη περὶ τὸ ἔτος 1020.

[2] Περὶ τοῦ Ὀλύμπου τούτου βλέπε ὑποσημείωσιν ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ἁγίου Εὐθυμίου τοῦ Νέου, τῇ ιεʹ (15ῃ) τοῦ μηνὸς Οκτωβρίου.

[3] Περὶ τοῦ Λάτρου βλέπε ὑποσημείωσιν ἐν τόμῳ ΙΒʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ὁσίου Παύλου τοῦ Νέου, τῇ ιεʹ (15ῃ) τοῦ μηνὸς Δεκεμβρίου.

[4] Ἤτοι Μανιχαῖοι. Οἱ Μανιχαῖοι ἦσαν αἱρετικοὶ τοῦ 3ου μ.Χ. αἰῶνος, τὴν αἵρεσιν δὲ ταύτην ἵδρυσεν ὁ Πέρσης Μάνης ἢ Μανιχαῖος (ἐξ οὗ καὶ τὸ ὄνομα ἔφερον), ἀναμείξας εἰς τὴν χριστιανικὴν διδασκαλίαν στοιχεῖα ἐκ τοῦ Παρσισμοῦ (θρησκείας τῶν ἀπογόνων τῶν ἀρχαίων Περσῶν) καὶ τοῦ Βουδδισμοῦ.

[5] Νικόλαος Γʹ ὁ Κυρδινιάτης (1084-1111).

[6] Στρόβιλος· Βυζαντινὴ πόλις τῆς Λυκίας χρησιμοποιηθεῖσα ὡς ναυτικὴ βάσις τῆς Αὐτοκρατορίας εἰς τὰς κατὰ τὸν ΙΓʹ αἰῶνα ἐπιχειρήσεις κατὰ τῶν Τούρκων.

[7] Πάτμος· Ἑλληνικὴ νῆσος τοῦ Αἰγαίου Πελάγους ἀνήκουσα εἰς τὸ συγκρότημα τῆς Δωδεκανήσου, κειμένη νοτίως τῆς Σάμου, βορειοδυτικῶς τῆς Λέρου καὶ νοτιοανατολικῶς τῆς Ἰκαρίας, ἀπέχουσα δὲ τῆς πλησιεστέρας Μικρασιατικῆς ἀκτῆς περὶ τὰ 43 χ.λ.μ. Εἶναι μικρὰ σχετικῶς νῆσος, ἧς τὸ μέγιστον μῆκος εἶναι 15 περίπου χ.λ.μ. τὸ δὲ μέγιστον πλάτος 9 χ.λ.μ. Ἡ Πάτμος, κατέστη ὀνομαστὴ ἀπὸ τῆς ἐν αὐτῇ ἐξορίας τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου καὶ τῆς ἐκεῖσε συγγραφῆς τοῦ κατ’ αὐτὸν Ἱεροῦ Εὐαγγελίου.

[8] Τὰ περὶ τῆς ἐν Πάτμῳ συγγραφῆς τοῦ θείου καὶ Ἱεροῦ Εὐαγγελίου ὑπὸ τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου καὶ Εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου βλέπε εἰς τὴν μνήμην του τῇ κϛʹ (26ῃ) τοῦ μηνὸς Σεπτεμβρίου ἐν τόμῳ Θʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», ἐν Κεφαλαίῳ ΚΑʹ τῶν «Περιόδων» καὶ ταῖς ἐκεῖ ὑποσημειώσεσιν.

[9] Ζαγορά· ὡραιοτάτη κωμόπολις τῆς ἐπαρχίας Βόλου, ἐπὶ τῆς ἀνατολικῆς πλευρᾶς τοῦ ὄρους Πηλίου, πρὸς τὴν θάλασσαν τοῦ Αἰγαίου. Ὄρος δὲ τῆς Ζαγορᾶς ὀνομάζει ἐνταῦθα ὁ συγγραφεὺς τὸ ὄρος Πήλιον, ὀνομαστὸν διὰ τὰς φυσικὰς καλλονάς του, μάλιστα τὰς τοιαύτας τῆς δυτικῆς πλευρᾶς, πρὸς τὸν Παγασητικὸν κόλπον. Ἐπὶ τοῦ Πηλίου ἤκμαζεν ἐπί τῆς Βυζαντινῆς ἐποχῆς ὁ Μοναχισμός.

[10] Βλέπε Λουκ. ιʹ 33-35.

[11] Ἴκτερος, κοινῶς χρυσή, ἀσθένεια τοῦ ἥπατος, ἐξ ἧς ὁ πάσχων ἐμφανίζει κιτρίνην χρῶσιν τοῦ δέρματος συνεπείᾳ ἀναμίξεως στοιχείων τῆς χολῆς ἐντὸς τοῦ κυκλοφοροῦντος πλάσματος τοῦ αἵματος.

[12] Πρόκειται περὶ τοῦ ἡγεμόνος τῶν Νορμανδῶν Ροβέρτου Γυϊσκάρδου, ὅστις ὁρμηθεὶς ἐκ τῆς Κάτω Ἰταλίας πολλὰ κακὰ ἐπροξένησεν εἰς τὴν Αὐτοκρατορίαν, πολλοὶ δὲ καὶ σκληροὶ ἀγῶνες ἀπῃτήθησαν, ἵνα δυνηθῇ τελικῶς νὰ καταβάλῃ αὐτὸν ὁ Ἀλέξιος.

[13] Εὕριπος ὠνομάζετο κατ’ ἐκείνους τοὺς χρόνους ἡ νῆσος Εὔβοια φέρουσα τὸ ὄνομα ἀπὸ τοῦ περιωνύμου πορθμοῦ τοῦ Εὐρίπου, τοῦ παγκοσμίως γνωστοῦ διὰ τὸ ἐν αὐτῷ παλλιρροϊκὸν φαινόμενον, ἐτυμολογεῖται δὲ ἡ λέξις ἐκ τοῦ «Εὖ» καὶ τοῦ «ριπή».

[14] Ἔκειντο δὲ αὗται ἐκεῖ ὅπου ἡ σημερινὴ κωμόπολις Λίμνη, τῆς ἐπαρχίας Χαλκίδος τῆς Εὐβοίας, ἐπὶ τοῦ βορείου Εὐβοϊκοῦ.

[15] Τὸ ἔτος τῆς κοιμήσεως τοῦ Ὁσίου δὲν σημειοῦται ἐνταῦθα. Οἱ περὶ τὸ θέμα τοῦτο ἀσχοληθέντες ἁγιολόγοι τοποθετοῦν ταύτην μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1093-1100. Τοῦτο δὲ διότι ἡ μὲν διαθήκη τοῦ Ὁσίου φέρει χρονολογίαν 1093, ὁ δὲ Βιογράφος αὐτοῦ Μητροπολίτης Ρόδου Ἰωάννης ἀπῆλθε πρὸς Κύριον ἐν ἔτει 1100. Συνεπῶς κατὰ τὸ διάστημα τοῦτο ἐκοιμήθη ὁ Ὅσιος. Πιθανώτερον δὲ ἐκ τῶν ἐτῶν τούτων ἡμεῖς νομίζομεν τὸ ἔτος 1094, ἤτοι ὀλίγους μῆνας μετὰ τὴν σύνταξιν τῆς διαθήκης.