Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ τοῦ Θαυματουργοῦ, τοῦ ἐν τῇ ἐν Πάτμῳ Ἱερᾷ Μονῇ Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου ἀσκήσαντος, ἐν ᾗ καὶ τὸ τίμιον αὐτοῦ ἀπόκειται Λείψανον.

Ἀκούσατε τώρα καὶ ἄλλο θαυμασιώτερον, διὰ νὰ γνωρίσετε πόσην παρρησίαν ἔχει πρὸς τὸν Κύριον ὁ Ἅγιος. Ὁ βασιλεὺς τῆς Σικελίας ἔστειλέ ποτε στόλον πολεμικὸν εἰς τὴν Κύπρον, διά τινα ταραχὴν καὶ πόλεμον ὅπου εἶχον, καὶ παρήγγειλεν εἰς τὸν ἀρχηγὸν τοῦ στόλου, Μεγαρίτην ὀνόματι, καὶ εἰς τὸν μεγάλον Δοῦκα, νὰ τοῦ φέρουν ἐκεῖ τὸ Λείψανον τοῦ Ἁγίου Χριστοδούλου, ἐξ ἀποφάσεως. Ὅταν λοιπὸν ἐπέστρεφον ἀπὸ τὴν Κύπρον, ἠγκυροβόλησαν εἰς τὴν Πάτμον τῇ ια’ (11) τοῦ Ὀκτωβρίου καὶ ἐξελθόντες ἀπὸ τὰ πλοῖα ἐμήνυσαν οἱ ἄρχοντες εἰς τὸ Μοναστήριον νὰ τοὺς στείλουν ζῷα, διὰ νὰ ἀνέβουν εἰς τὸ Μοναστήριον νὰ προσκυνήσουν τὸν Ἅγιον· οἱ δὲ Μοναχοὶ ὑπήκουσαν. Ὁ Μεγαρίτης λοιπόν, ὁ Δοὺξ καὶ οἱ λοιποὶ ἄρχοντες ἀνέβησαν ἔφιπποι ἀπὸ τὴν κανονικὴν ὁδόν, εἰς τοὺς στρατιώτας ὅμως παρήγγειλαν νὰ ἔλθουν κατόπιν ἀπὸ ἄλλην ὁδὸν καὶ νὰ κρατοῦν ὅπλα. Μὴ γνωρίζων δὲ ταῦτα ὁ Ἡγούμενος, ἐξελθών, προϋπήντησε τοὺς ἄρχοντας, αὐτοὶ δὲ εἰσῆλθον είς τὸ Μοναστήριον μὲ τοὺς ἱερεῖς των καὶ προσκυνήσαντες ἔψαλαν τὸν Ἑσπερινὸν γονυπετεῖς, κατὰ τὴν τάξιν των.

Ἀφοῦ λοιπὸν ἔφθασεν ὅλον τὸ πλῆθος τῶν ἀνθρώπων, ὡπλισμένον, εἶπεν ὁ ἀρχηγὸς πρὸς τὸν Ἡγούμενον· «Ὁ βασιλεὺς μᾶς ἀπέστειλε μὲ τὴν ἐντολὴν νὰ μᾶς δώσετε τὸ ἱερὸν Λείψανον τοῦ Ἁγίου, διότι τὸ ἔχει εἰς μεγάλην εὐλάβειαν, ὅσα δὲ ἀργύρια ζητήσετε, νὰ σᾶς δώσωμεν καὶ νὰ σᾶς εἴπωμεν ὅτι καὶ ἄλλας πολλὰς εὐεργεσίας θέλει σᾶς κάμει, εἰς ὅ,τι χρειάζεσθε. Ἐὰν ὅμως δὲν συγκατατεθῆτε νὰ μᾶς τὸ δώσητε μὲ τὴν θέλησίν σας, ἔχομεν ἐντολὴν νὰ τὸ πάρωμεν διὰ τῆς βίας. Κάμετε λοιπόν, ὡς φρόνιμοι, ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον σᾶς συμφέρει». Ταῦτα ἀκούσαντες οἱ Μοναχοί, ὅλοι ἀπὸ κοινοῦ, μετὰ δακρύων ἀπεκρίθησαν μεγαλοφώνως· «Προτιμῶμεν νὰ παραδώσωμεν τὴν ζωήν μας εἰς τὸν θάνατον, παρὰ νὰ δώσωμεν τὸν Πατέρα καὶ προστάτην μας. Διότι ἐὰν αὐτὸς λείψῃ, ἐρημώνεται τὸ Μοναστήριον· μόνον μὴ ἀργοπορῆτε, ἀλλὰ θανατώσατε πρῶτον ὅλους ἡμᾶς, διὰ νὰ μὴ ἴδωμεν τοιαύτην ζημίαν καὶ τότε κάμετε ὅ,τι θέλετε. Ἀλλοίμονον εἰς ἡμᾶς τοὺς ταλαιπώρους, κατὰ ποῖον τρόπον θέλουν νὰ μᾶς πάρουν τὸν προμηθέα καὶ κυβερνήτην μας, τὸν Πατέρα μας καὶ διδάσκαλον! Φρῖξον ἥλιε! στέναξον ἡ γῆ! καὶ ζήτησον ἀπὸ τὸν δίκαιον Κριτὴν ἐκδίκησιν εἰς τὴν ἀδικίαν ταύτην ὅπου θέλουν νὰ μᾶς κάμουν». Αὐτὰ καὶ ἄλλα τοιαῦτα ἔλεγον οἱ πτωχοὶ Πατέρες· ὅμως ἐκεῖνοι δὲν τὰ ἐλάμβανον οὐδόλως ὑπ’ ὄψιν, ἀλλὰ βιαίως ἔθραυσαν τὸ μάρμαρον καὶ ἀφοῦ ἐξήγαγον τὴν θήκην, ἥτις περιέκλειε τὸ ἱερὸν τοῦ Ἁγίου Λεψανον, τὴν ἐσήκωσαν οἱ ἱερεῖς των καὶ οἱ ἄρχοντες καὶ κατῆλθον μετὰ σπουδῆς εἰς τὰ πλοῖα, οἱ δὲ Μοναχοὶ ἔμειναν κλαίοντες.


Ὑποσημειώσεις

[1] Εἰς τὰ σῳζόμενα κείμενα δὲν σημειοῦται ὁ χρόνος τῆς γεννήσεως τοῦ Ὁσίου. Ἐκ τῆς περιγραφῆς τοῦ Βίου καὶ τῶν σωζομένων στοιχείων προκύπτει ὅτι ἐγεννήθη περὶ τὸ ἔτος 1020.

[2] Περὶ τοῦ Ὀλύμπου τούτου βλέπε ὑποσημείωσιν ἐν τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ἁγίου Εὐθυμίου τοῦ Νέου, τῇ ιεʹ (15ῃ) τοῦ μηνὸς Οκτωβρίου.

[3] Περὶ τοῦ Λάτρου βλέπε ὑποσημείωσιν ἐν τόμῳ ΙΒʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ὁσίου Παύλου τοῦ Νέου, τῇ ιεʹ (15ῃ) τοῦ μηνὸς Δεκεμβρίου.

[4] Ἤτοι Μανιχαῖοι. Οἱ Μανιχαῖοι ἦσαν αἱρετικοὶ τοῦ 3ου μ.Χ. αἰῶνος, τὴν αἵρεσιν δὲ ταύτην ἵδρυσεν ὁ Πέρσης Μάνης ἢ Μανιχαῖος (ἐξ οὗ καὶ τὸ ὄνομα ἔφερον), ἀναμείξας εἰς τὴν χριστιανικὴν διδασκαλίαν στοιχεῖα ἐκ τοῦ Παρσισμοῦ (θρησκείας τῶν ἀπογόνων τῶν ἀρχαίων Περσῶν) καὶ τοῦ Βουδδισμοῦ.

[5] Νικόλαος Γʹ ὁ Κυρδινιάτης (1084-1111).

[6] Στρόβιλος· Βυζαντινὴ πόλις τῆς Λυκίας χρησιμοποιηθεῖσα ὡς ναυτικὴ βάσις τῆς Αὐτοκρατορίας εἰς τὰς κατὰ τὸν ΙΓʹ αἰῶνα ἐπιχειρήσεις κατὰ τῶν Τούρκων.

[7] Πάτμος· Ἑλληνικὴ νῆσος τοῦ Αἰγαίου Πελάγους ἀνήκουσα εἰς τὸ συγκρότημα τῆς Δωδεκανήσου, κειμένη νοτίως τῆς Σάμου, βορειοδυτικῶς τῆς Λέρου καὶ νοτιοανατολικῶς τῆς Ἰκαρίας, ἀπέχουσα δὲ τῆς πλησιεστέρας Μικρασιατικῆς ἀκτῆς περὶ τὰ 43 χ.λ.μ. Εἶναι μικρὰ σχετικῶς νῆσος, ἧς τὸ μέγιστον μῆκος εἶναι 15 περίπου χ.λ.μ. τὸ δὲ μέγιστον πλάτος 9 χ.λ.μ. Ἡ Πάτμος, κατέστη ὀνομαστὴ ἀπὸ τῆς ἐν αὐτῇ ἐξορίας τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου καὶ τῆς ἐκεῖσε συγγραφῆς τοῦ κατ’ αὐτὸν Ἱεροῦ Εὐαγγελίου.

[8] Τὰ περὶ τῆς ἐν Πάτμῳ συγγραφῆς τοῦ θείου καὶ Ἱεροῦ Εὐαγγελίου ὑπὸ τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου καὶ Εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου βλέπε εἰς τὴν μνήμην του τῇ κϛʹ (26ῃ) τοῦ μηνὸς Σεπτεμβρίου ἐν τόμῳ Θʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», ἐν Κεφαλαίῳ ΚΑʹ τῶν «Περιόδων» καὶ ταῖς ἐκεῖ ὑποσημειώσεσιν.

[9] Ζαγορά· ὡραιοτάτη κωμόπολις τῆς ἐπαρχίας Βόλου, ἐπὶ τῆς ἀνατολικῆς πλευρᾶς τοῦ ὄρους Πηλίου, πρὸς τὴν θάλασσαν τοῦ Αἰγαίου. Ὄρος δὲ τῆς Ζαγορᾶς ὀνομάζει ἐνταῦθα ὁ συγγραφεὺς τὸ ὄρος Πήλιον, ὀνομαστὸν διὰ τὰς φυσικὰς καλλονάς του, μάλιστα τὰς τοιαύτας τῆς δυτικῆς πλευρᾶς, πρὸς τὸν Παγασητικὸν κόλπον. Ἐπὶ τοῦ Πηλίου ἤκμαζεν ἐπί τῆς Βυζαντινῆς ἐποχῆς ὁ Μοναχισμός.

[10] Βλέπε Λουκ. ιʹ 33-35.

[11] Ἴκτερος, κοινῶς χρυσή, ἀσθένεια τοῦ ἥπατος, ἐξ ἧς ὁ πάσχων ἐμφανίζει κιτρίνην χρῶσιν τοῦ δέρματος συνεπείᾳ ἀναμίξεως στοιχείων τῆς χολῆς ἐντὸς τοῦ κυκλοφοροῦντος πλάσματος τοῦ αἵματος.

[12] Πρόκειται περὶ τοῦ ἡγεμόνος τῶν Νορμανδῶν Ροβέρτου Γυϊσκάρδου, ὅστις ὁρμηθεὶς ἐκ τῆς Κάτω Ἰταλίας πολλὰ κακὰ ἐπροξένησεν εἰς τὴν Αὐτοκρατορίαν, πολλοὶ δὲ καὶ σκληροὶ ἀγῶνες ἀπῃτήθησαν, ἵνα δυνηθῇ τελικῶς νὰ καταβάλῃ αὐτὸν ὁ Ἀλέξιος.

[13] Εὕριπος ὠνομάζετο κατ’ ἐκείνους τοὺς χρόνους ἡ νῆσος Εὔβοια φέρουσα τὸ ὄνομα ἀπὸ τοῦ περιωνύμου πορθμοῦ τοῦ Εὐρίπου, τοῦ παγκοσμίως γνωστοῦ διὰ τὸ ἐν αὐτῷ παλλιρροϊκὸν φαινόμενον, ἐτυμολογεῖται δὲ ἡ λέξις ἐκ τοῦ «Εὖ» καὶ τοῦ «ριπή».

[14] Ἔκειντο δὲ αὗται ἐκεῖ ὅπου ἡ σημερινὴ κωμόπολις Λίμνη, τῆς ἐπαρχίας Χαλκίδος τῆς Εὐβοίας, ἐπὶ τοῦ βορείου Εὐβοϊκοῦ.

[15] Τὸ ἔτος τῆς κοιμήσεως τοῦ Ὁσίου δὲν σημειοῦται ἐνταῦθα. Οἱ περὶ τὸ θέμα τοῦτο ἀσχοληθέντες ἁγιολόγοι τοποθετοῦν ταύτην μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1093-1100. Τοῦτο δὲ διότι ἡ μὲν διαθήκη τοῦ Ὁσίου φέρει χρονολογίαν 1093, ὁ δὲ Βιογράφος αὐτοῦ Μητροπολίτης Ρόδου Ἰωάννης ἀπῆλθε πρὸς Κύριον ἐν ἔτει 1100. Συνεπῶς κατὰ τὸ διάστημα τοῦτο ἐκοιμήθη ὁ Ὅσιος. Πιθανώτερον δὲ ἐκ τῶν ἐτῶν τούτων ἡμεῖς νομίζομεν τὸ ἔτος 1094, ἤτοι ὀλίγους μῆνας μετὰ τὴν σύνταξιν τῆς διαθήκης.