Οὗτος λοιπὸν ὠχύρωσε πρῶτον τὰ Ἰωάννινα, δεύτερον τὰ Βελλέγραδα [4], τρίτον τὴν Βόνιτσαν καὶ τέταρτον τὴν Κέρκυραν. Ἔπειτα ὠχύρωσε τὴν Ὄχριδα, τὸ Δυρράχιον καὶ ὅλην τὴν Θεσσαλίαν τελευταῖον δὲ ὠχύρωσε τὴν Ἑλλάδα. Ἐπίσης ἐκαλλώπισε τὴν Θεσσαλονίκην μὲ τὰ πέριξ αὐτῆς φρούρια καὶ χωρία, καὶ κατὰ πολὺ τὴν ηὔξησε καὶ τὴν ἐπλάτυνε, διὰ νὰ κατοικῇ εἰς αὐτήν. Φονευθεὶς ὅμως ἀπὸ κακοὺς καὶ φθονεροὺς ἀνθρώπους, ἄφησε μικρὸν παιδίον, τὸ ὁποῖον εἶχεν ὀνομάσει μὲ τὸ ἴδιόν του ὄνομα Μιχαὴλ Δούκαν. Ἐπειδὴ ὅμως τοῦτο ἦτο ἀνήλικον, ἐβασίλευσεν ὁ ἀδελφός του Θεόδωρος, ὅστις ἐσυλλογίζετο νὰ φονεύσῃ τὸ παιδίον διὰ νὰ τοῦ πάρῃ τὴν βασιλείαν. Ἀλλά, κατ’ οἰκονομίαν Θεοῦ, ἀντελήφθη τοῦτο ἡ μήτηρ τοῦ παιδὸς καὶ ἀμέσως τὸ ἐπῆρε κρυφίως καὶ ἔφυγεν εἰς την Πελοπόννησον. Ὁ δὲ Θεόδωρος Δούκας, ὡς ἀνδρεῖος καὶ ἐπιτήδειος εἰς τοὺς πολέμους, μετέβη μὲ τὸν στρατόν του εἰς τὴν Θεσσαλονίκην καὶ ἀναλαβὼν μέγαν καὶ δυνατὸν πόλεμον κατὰ τῶν Φράγκων, τὴν ἠλευθέρωσεν ἀπὸ τὰς χεῖράς των καὶ ἀποκατέστη αὐτὸς βασιλεύς. Ἔπειτα ὑπέταξεν ὅλα τὰ δυτικὰ μέρη εἰς τὴν ἐξουσίαν του, ἕως εἰς τὴν Χριστόπολιν [5].

Ὁ δὲ σεβαστοκράτωρ Ἰωάννης ὁ Πετραλίφας, ὁ πατὴρ τῆς Ἁγίας Θεοδώρας, ὅστις πρότερον ἦτο αὐθέντης τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὅλης τῆς Μακεδονίας, μεταξὺ τῶν ἄλλων παιδίων ὅπου ἐγέννησεν εἰς τὴν Θεσσαλονίκην, προτοῦ τὴν καταλάβουν οἱ Φράγκοι, ἐγέννησε καὶ τὴν Ἁγίαν Θεοδώραν. Ὅλα δὲ τὰ παιδία του ὡς καὶ ἡ Ἁγία Θεοδώρα, μετὰ τὸν θάνατον τοῦ πατρός των, ἔμειναν εἰς τὴν ἐξουσίαν τοῦ Θεοδώρου Δουκός, ὁ ὁποῖος ἐφύλαττε τὴν Ἁγίαν Θεοδώραν ὡς κόρην ὀφθαλμοῦ. Κατ’ ἐκεῖνον ὅμως τὸν καιρόν, ὁ βασιλεὺς τῶν Βουλγάρων Ἀσάν [6], εὑρισκόμενος εἰς τὸν τόπον καλούμενον Ζαγορά [7], δὲν ἤθελε νὰ ὑποταχθῇ εἰς τὸν βασιλέα Θεόδωρον. Ὅθεν ὁ Θεόδωρος ὡδήγησε στρατὸν καὶ ἐπετέθη ἐναντίον τοῦ Ἀσάν. Ἀλλ’ οὗτος, ἐπειδὴ εἶχε πολὺν στρατόν, ἐνίκησε τὸν βασιλέα Θεόδωρον καὶ καταδιώξας αὐτὸν τὸν συνέλαβε ζῶντα καὶ τὸν ἐτύφλωσε.

Μετὰ τὴν ἐπιτυχίαν του αὐτὴν ὁ Ἀσὰν ἔστειλε καὶ ἔφεραν τὸν Μιχαὴλ Δοῦκα, υἱὸν τοῦ Μιχαὴλ Δούκα ἀδελφοῦ τοῦ Θεοδώρου, ὁμοῦ μὲ τὴν μητέρα του ἀπὸ τὴν Πελοπόννησον, εἰς τὴν ὁποίαν εἶχε καταφύγει, ὡς προείπομεν, διὰ νὰ μὴ τὸν φονεύσῃ ὁ πατράδελφός του Θεόδωρος. Ἦτο δὲ ὁ Μιχαὴλ οὗτος νέος εἰς τὴν ἡλικίαν, ὅμως παρὰ ταῦτα ὁ Ἀσὰν τοῦ ἔδωκεν εὐθὺς ὅλην τὴν ἐξουσίαν, τὴν ὁποίαν εἶχε ὁ πατήρ του, ὁ δὲ νέος μετέβη εἰς τὰ Σέρβια τῆς Κοζάνης, ὅπου ὑπῆρχε φρούριον ὀχυρόν.