Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν ΑΡΣΕΝΙΟΥ τοῦ Μεγάλου.

Ἡμέραν δέ τινα εἰσῆλθεν ὁ βασιλεὺς ἵνα τοὺς ἴδῃ πρὸ τοῦ διατεταγμένου καιροῦ. Ὡς δὲ εἰσῆλθεν ἀπροόπτως, εὗρεν αὐτοὺς μὲν καθεζομένους εἰς τοὺς θρόνους, τὸν δὲ Ὅσιον διδάσκοντα ὄρθιον, διότι ὄχι μόνον ἠγάπα πολὺ τὴν ταπείνωσιν, ἀλλὰ καὶ διότι ἐτίμα τὸ ἀξίωμα τῆς βασιλείας. Τοῦτο ἰδὼν ό βασιλεὺς δυσηρεστήθη καὶ ἐξέδυσε τοὺς παῖδας τῶν βασιλικῶν ἐνδυμάτων, τῆς ἁλουργίδος δηλαδὴ καὶ τοῦ διαδήματος καὶ ἐνέδυσε τούτους δι’ ἁπλῶν ἐνδυμάτων. Καὶ τὸν μὲν Ἀρσένιον ἐπρόσταξε νὰ καθήσῃ, τούτους δὲ νὰ ἵστανται ὄρθιοι ἔμπροσθεν αὐτοῦ, καθὼς κάμνουσιν ἅπαντες οἱ μαθηταὶ πρὸ τῶν διδασκάλων. Εἶπε δὲ πρὸς τὸν Ἀρσένιον· «Ἐὰν ἐκπαιδευθῶσιν ὥστε νὰ φυλάττουν τὸν νόμον τοῦ Θεοῦ καὶ τὰς ψυχοσωτηρίους Του προσταγάς, θέλουν ἀξιωθῆ νὰ λάβουν ἀπὸ τὴν Ἁγίαν Του δεξιὰν τὸ βασίλειον. Εἰ δὲ μή, καλλίτερον νὰ ἀποθάνωσι, παρὰ νὰ διοικοῦν κακῶς καὶ ἀπαιδεύτως». Ταῦτα ἀκούσας ὁ σοφὸς Ἀρσένιος ἐθαύμασε διὰ τὴν εὐσεβῆ γνώμην τοῦ βασιλέως καὶ ἀφοῦ ἐπῄνεσε ταύτην ταπεινῶς ὡς λογικήν, φρόνιμον καὶ θεοσεβῆ, ὑπήκουσεν. Οὕτως αὐτὸς μὲν ἐκάθητο ὅσην ὥραν ἐδίδασκεν, αὐτοὶ δὲ ἵσταντο ὄρθιοι κατὰ τὸ πατρικὸν πρόσταγμα.

Πλὴν μὲ ὅλην τὴν τιμὴν τῆς ὁποίας ἀπελάμβανεν ὁ Ὅσιος, δὲν ἀνεπαύετο, διότι ἐπεθύμει νὰ ἡσυχάσῃ εἰς τόπον ἔρημον καὶ ἀτάραχον. Ὅθεν ηὔχετο πολλάκις προς τὸν Θεὸν μὲ θερμότατα δάκρυα νὰ ὑποδείξῃ εἰς αὐτὸν τρόπον εὐπρεπῆ καὶ πρόφασιν εὔλογον, ἵνα φύγῃ ταχέως ἀπὸ τὸν δεσμόν, χωρὶς νὰ σκανδαλισθῇ ὁ βασιλεὺς καὶ χωρὶς νὰ κινδυνεύσῃ ἡ ζωή του. Οὕτω ὁ Θεὸς δὲν παρεῖδε τὴν θερμὴν καὶ εὐάρεστον αὐτοῦ αἴτησιν, ἀλλ’ ἐπήκουσε, τῆς δεήσεώς του καὶ τὸν ἀπηλευθέρωσε διὰ τοῦ ἑξῆς τρόπου. Ὁ Ἀρκάδιος ὑπέπεσεν εἴς τι σοβαρὸν παράπτωμα, ὥστε μὴ δυνάμενος νὰ τὸν ἀφήσῃ ἀτιμώρητον ὁ Ὅσιος, ἐπειδὴ ἔκρινεν ὡς ὕβριν κατ’ αὐτοῦ τὸ παράπτωμα τοῦ νέου, ἔδειρε τοῦτον δικαίως, ὡς ἔπρεπε, διὰ νὰ σωφρονισθῇ. Ὁ Ἀρκάδιος ὅμως ἐμνησικάκισε καὶ ἐμίσησε τόσον τὸν διδάσκαλόν του, ὥστε διελογίσθη νὰ τὸν θανατώσῃ, διὰ νὰ ἐκδικηθῇ τὴν ὕβριν.

Εἶχε λοιπὸν σπαθάριόν τινα, ὅστις τὸν ὑπηρέτει πιστότατα καὶ εἰς τὸν ὁποῖον ἐνεπιστεύετο ὅλα τὰ μυστικά του. Τοῦτον ἐπρόσταξε νὰ θανατώσῃ τὸν Ἀρσένιον μὲ ὅ,τι τρόπον δυνηθῇ. Ἀλλ’ ὁ σπαθάριος ἦτο πολὺ εὐλαβὴς καὶ θεοσεβὴς καὶ διὰ τοῦτο δὲν ἐτόλμησε νὰ φονεύσῃ τὸν δίκαιον ἀδίκως, φοβούμενος τὸν οὐράνιον Βασιλέα, ἀλλὰ καὶ τὸν ἐπίγειον, ἵνα μὴ θανατώσουν καὶ αὐτὸν ὡς ἄδικον.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἀξιόλογα εἶναι τρία ψυχωφελέστατα ἀποφθέγματα, τὰ ὁποῖα ἀφῆκεν εἰς ἡμᾶς ὁ μέγας οὗτος Πατήρ. Πρῶτον τό· «Ἀρσένιε, δι’ ὃ ἐξῆλθες», τὸ ὁποῖον συνείθιζε νὰ λέγῃ καθ’ ἑκάστην ὁ ἀοίδιμος, ἀνακαινίζων τὸν πρῶτον ἐκεῖνον σκοπόν, διὰ τὸν ὁποῖον ἀνεχώρησεν ἐκ τοῦ κόσμου καὶ μετέβη εἰς τὴν ἔρημον, περὶ οὗ γράφομεν ἐν σελίδι 203. Δεύτερον τό· «Ὁ Θεός μου μὴ ἐγκαταλείπῃς με, ὅτι οὐδὲν ἐποίησα ἐνώπιόν Σου ἀγαθόν, ἀλλὰ δός μοι διὰ τὴν ἀγαθότητα σου βαλεῖν ἀρχήν», περὶ οὗ βλέπε ἐν σελ. 195 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου καὶ ἐν τῇ «Φιλοκαλίᾳ», εἰς τὸ τέλος τοῦ ρʹ (100) κεφαλαίου τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Θεοδώρου τοῦ μεγάλου Ἀσκητοῦ καὶ Ἐπισκόπου Ἐδέσσης. Τρίτον συμβουλευτικὸν ἀπόφθεγμα ἀφῆκεν εἰς ἡμᾶς ὁ Ἅγιος Ἀρσένιος, τὸ λέγον· «Πᾶσαν σου τὴν σπουδὴν ποίησον, ἵνα ἡ ἔνδον σου ἐργασία κατὰ Θεὸν ᾗ καὶ νικήσεις τὰ ἔξω πάθη», ὅπερ βλέπε ἐν σελ. 196 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου.

Τοῦτο τὸ τελευταῖον ἀναφέρει πολλάκις εἰς τοὺς λόγους του ὁ Θεσσαλονίκης θεῖος Γρηγόριος ὡς ἀναγκαῖον εἰς πάντα θέλοντα νὰ σωθῇ. Διότι δι’ αὐτοῦ διδασκόμεθα, ὅτι πρέπει νὰ καταβάλλωμεν πᾶσαν σπουδὴν ἵνα γένηται ἡ ἐσωτερικὴ ἐργασία τῆς ἱερᾶς προσευχῆς καὶ νήψεως καθαρὰ καὶ μόνον διὰ τὸν Θεόν, ἐπειδὴ ἐὰν αὕτη ἐνεργῆται καθαρά, εὐκόλως θέλομεν νικήσει τὰ ἐξωτερικὰ πάθη τοῦ σώματος. Εἶχε δὲ ὁ Ἅγιος οὗτος γράψει καὶ κεφάλαια ἢ λόγους νηπτικούς, ὡς ἀναφέρει τούτους ἐν τῷ προοιμίῳ τῆς βίβλου του ὁ Ὅσιος Πέτρος ὁ Δαμασκηνός, ἀλλὰ ταῦτα δὲν διεσώθησαν. Βλέπε περὶ τούτων καὶ ἐν τῷ τέλει τῆς ὑποσημειώσεως τῆς σελ. 190.

[2] Βλέπε περὶ τούτου καὶ ἐν τῷ «Εὐεργετινῷ», ἡμετέρα ἔκδοσις, βιβλ. Δʹ, ὑπόθ. Εʹ, ἀπόφθ. Αʹ.

[3] Ἐπειδή, ὡς σημειοῦμεν καὶ ἐν τῇ σελίδι 188, ὁ Βίος τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Ἀρσενίου δὲν ἐγράφη ὑπό τινος τῶν ἀμέσων αὐτοῦ μαθητῶν, ἀλλὰ περισυνελέγη ἐκ διαφόρων πηγῶν, τούτου ἕνεκεν συναντᾶται διαφορά τις ὡς πρὸς τὰ συνολικὰ ἔτη τῆς ζωῆς αὐτοῦ, ἅτινα ποικίλλουν ἐν ταῖς πηγαῖς μεταξὺ τῶν 90 καὶ 120 ἐτῶν. Ἐκ τῶν νεωτέρων ἁγιολόγων, ὁ Σωφρόνιος Εὐστρατιάδης («Ἁγιολόγιον τῆς Ὀρθοθόξου Ἐκκλησίας», σελ. 58), λέγει ὅτι εἰς ἡλικίαν 105 ἐτῶν ἀπῆλθε πρὸς Κύριον ὁ Ἅγιος, ἐν δὲ τῇ «Θρησκευτικῇ καὶ Ἠθικῇ Ἐγκυκλοπαιδείᾳ», τόμ. 3ος, στ. 229-230, γράφεται ὅτι ὁ Ὅσιος ἐγεννήθη τὸ 354 καὶ ἐκοιμήθη τὸ 445.