Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν ΑΡΣΕΝΙΟΥ τοῦ Μεγάλου.

ΕΙΚΟΝΑ

ΑΡΣΕΝΙΟΣ ὁ θαυμαστὸς καὶ περιβόητος ἐν Ἀσκηταῖς Πατὴρ ἡμῶν κατήγετο ἐκ τῆς περιφήμου καὶ ἐνδόξου Ρώμης, εἰς τὴν ὁποίαν ἐγεννήθη κατὰ τὸ πρῶτον ἥμισυ τοῦ Δ’ αἰῶνος καὶ ἐξεπαιδεύθη μετ’ ἄκρας ἐπιμελείας εἰς τὰ ἑλληνικὰ γράμματα καὶ εἰς ὅλας τὰς ἐπιστήμας. Ἐπειδὴ δὲ ἦτο εὐφυὴς καὶ ὀξύνους, ἀφοῦ κατέβαλε κόπους πολλούς, ἔμαθεν εἰς ὀλίγον καιρὸν τὴν φιλοσοφίαν, τὴν ρητορικὴν καὶ τὴν λογικήν, καταστὰς καὶ εἰς τὰς ἄλλας ἐπιστήμας θαυμάσιος.

Ἀλλὰ μὲ ὅλην τὴν σπουδὴν τῶν γραμμάτων δὲν παρημέλει τὴν ἄσκησιν, μᾶλλον δὲ ἐπροτίμα ταύτην ὡς ψυχοσωτήριον. Ἀπὸ δὲ τῆς νεότητός του διῆγε βίον ἐνάρετον καὶ ὡς σώφρων κατεφρόνησεν ὅλην τὴν Ἑλλληνικὴν παιδείαν, ὡς οὐδὲν αὐτὴν λογισάμενος καὶ μόνον τὰ ἱερὰ διδάγματα τῆς θεοπνεύστου Γραφῆς ἐπόθει νὰ ἀναγιγνώσκῃ. Ὅθεν λάμπων κατὰ τὰς ἀρετὰς καὶ θεαρέστως πολιτευόμενος, ἐχειροτονήθη ὑπὸ τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ρώμης Διάκονος. Τόσον δὲ διεφύλαξε τὸ κατ’ εἰκόνα ἀμόλυντον, ὥστε αὐτὸς μᾶλλον ἐτίμησε τὴν ἱερωσύνην ἢ ἐτιμήθη ὑπ’ αὐτῆς. Ἦτο λοιπὸν μέγας κατὰ τὴν σοφίαν καὶ τὴν ἀρετὴν ὁ Ἀρσένιος, ὑπὸ πάντων εὐλαβούμενος καὶ πανταχοῦ περιβόητος.

Τὸν καιρὸν ἐκεῖνον ἐκυβέρνα τὸ βασίλειον ὁ εὐσεβέστατος Θεοδόσιος ὁ Μέγας (379-395), ὁ ὁποῖος, καθως ἦτο εἰς ὅλα θαυμάσιος καὶ εἰς τὴν πίστιν ὀρθοδοξότατος, οὕτως εἶχε πόθον νὰ διδαχθοῦν τὰ τέκνα του φιλοσοφίαν, πᾶσαν γνῶσιν καὶ ἤθη χρηστά, διὰ νὰ κυβερνήσουν, μετὰ τὸν θάνατον αὐτοῦ, εὐσεβῶς καὶ σοφῶς τὸ βασίλειον. Ἐπεζήτει λοιπὸν ἔμπειρόν τινα ναὶ γνωστικὸν ἄνθρωπον, ὅστις νὰ μὴ εἶναι μόνον σοφὸς εἰς τὰ γράμματα, ἀλλὰ καὶ εἰς τὴν τάξιν ἔμπειρος, ἁπλῶς δὲ εἰπεῖν, νὰ εἶναι ἱκανὸς νὰ ρυθμίζῃ τὴν γνώμην μὲ μέτρον, νὰ συνδυάζῃ τὴν μεγαλοπρέπειαν μὲ τὴν ταπείνωσιν. Ἐνῷ λοιπὸν ὁ μέγας κατὰ τὴν ἀρετὴ Θεοδόσιος ἐπεζήτει τοιοῦτον παιδαγωγόν, ἔστειλεν ὁ Θεὸς εἰς αὐτὸν ἄνθρωπον κατὰ τὴν ἐπιθυμίαν του. Πῶς δέ, ἀκούσατε.

Ἦτο τότε βασιλεὺς εἰς τὴν Ἑσπερίαν ὁ Γρατιανὸς (367-383), ὅστις παρέμενεν εἰς τὴν Ρώμην. Πρὸς τοῦτον ἔγραψεν ὁ Θεοδόσιος νὰ ἀποστείλῃ εἰς αὐτὸν τοιοῦτον ἄνθρωπον. Ὁ δὲ Γρατιανὸς συνεβουλεύθη τὸν τότε Ἀρχιερέα τῆς Ρώμης περὶ τοῦ ποῖον νὰ ἀποστείλωσιν. Ὁ δὲ Ἀρχιερεὺς ἐγνώριζεν ἀκριβῶς τὸν Ἀρσένιον, διότι οὗτος εἶχε καὶ μίαν ἀδελφὴν μεθ’ ἧς διῆγον πολιτείαν ἁγίαν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἀξιόλογα εἶναι τρία ψυχωφελέστατα ἀποφθέγματα, τὰ ὁποῖα ἀφῆκεν εἰς ἡμᾶς ὁ μέγας οὗτος Πατήρ. Πρῶτον τό· «Ἀρσένιε, δι’ ὃ ἐξῆλθες», τὸ ὁποῖον συνείθιζε νὰ λέγῃ καθ’ ἑκάστην ὁ ἀοίδιμος, ἀνακαινίζων τὸν πρῶτον ἐκεῖνον σκοπόν, διὰ τὸν ὁποῖον ἀνεχώρησεν ἐκ τοῦ κόσμου καὶ μετέβη εἰς τὴν ἔρημον, περὶ οὗ γράφομεν ἐν σελίδι 203. Δεύτερον τό· «Ὁ Θεός μου μὴ ἐγκαταλείπῃς με, ὅτι οὐδὲν ἐποίησα ἐνώπιόν Σου ἀγαθόν, ἀλλὰ δός μοι διὰ τὴν ἀγαθότητα σου βαλεῖν ἀρχήν», περὶ οὗ βλέπε ἐν σελ. 195 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου καὶ ἐν τῇ «Φιλοκαλίᾳ», εἰς τὸ τέλος τοῦ ρʹ (100) κεφαλαίου τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Θεοδώρου τοῦ μεγάλου Ἀσκητοῦ καὶ Ἐπισκόπου Ἐδέσσης. Τρίτον συμβουλευτικὸν ἀπόφθεγμα ἀφῆκεν εἰς ἡμᾶς ὁ Ἅγιος Ἀρσένιος, τὸ λέγον· «Πᾶσαν σου τὴν σπουδὴν ποίησον, ἵνα ἡ ἔνδον σου ἐργασία κατὰ Θεὸν ᾗ καὶ νικήσεις τὰ ἔξω πάθη», ὅπερ βλέπε ἐν σελ. 196 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου.

Τοῦτο τὸ τελευταῖον ἀναφέρει πολλάκις εἰς τοὺς λόγους του ὁ Θεσσαλονίκης θεῖος Γρηγόριος ὡς ἀναγκαῖον εἰς πάντα θέλοντα νὰ σωθῇ. Διότι δι’ αὐτοῦ διδασκόμεθα, ὅτι πρέπει νὰ καταβάλλωμεν πᾶσαν σπουδὴν ἵνα γένηται ἡ ἐσωτερικὴ ἐργασία τῆς ἱερᾶς προσευχῆς καὶ νήψεως καθαρὰ καὶ μόνον διὰ τὸν Θεόν, ἐπειδὴ ἐὰν αὕτη ἐνεργῆται καθαρά, εὐκόλως θέλομεν νικήσει τὰ ἐξωτερικὰ πάθη τοῦ σώματος. Εἶχε δὲ ὁ Ἅγιος οὗτος γράψει καὶ κεφάλαια ἢ λόγους νηπτικούς, ὡς ἀναφέρει τούτους ἐν τῷ προοιμίῳ τῆς βίβλου του ὁ Ὅσιος Πέτρος ὁ Δαμασκηνός, ἀλλὰ ταῦτα δὲν διεσώθησαν. Βλέπε περὶ τούτων καὶ ἐν τῷ τέλει τῆς ὑποσημειώσεως τῆς σελ. 190.

[2] Βλέπε περὶ τούτου καὶ ἐν τῷ «Εὐεργετινῷ», ἡμετέρα ἔκδοσις, βιβλ. Δʹ, ὑπόθ. Εʹ, ἀπόφθ. Αʹ.

[3] Ἐπειδή, ὡς σημειοῦμεν καὶ ἐν τῇ σελίδι 188, ὁ Βίος τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Ἀρσενίου δὲν ἐγράφη ὑπό τινος τῶν ἀμέσων αὐτοῦ μαθητῶν, ἀλλὰ περισυνελέγη ἐκ διαφόρων πηγῶν, τούτου ἕνεκεν συναντᾶται διαφορά τις ὡς πρὸς τὰ συνολικὰ ἔτη τῆς ζωῆς αὐτοῦ, ἅτινα ποικίλλουν ἐν ταῖς πηγαῖς μεταξὺ τῶν 90 καὶ 120 ἐτῶν. Ἐκ τῶν νεωτέρων ἁγιολόγων, ὁ Σωφρόνιος Εὐστρατιάδης («Ἁγιολόγιον τῆς Ὀρθοθόξου Ἐκκλησίας», σελ. 58), λέγει ὅτι εἰς ἡλικίαν 105 ἐτῶν ἀπῆλθε πρὸς Κύριον ὁ Ἅγιος, ἐν δὲ τῇ «Θρησκευτικῇ καὶ Ἠθικῇ Ἐγκυκλοπαιδείᾳ», τόμ. 3ος, στ. 229-230, γράφεται ὅτι ὁ Ὅσιος ἐγεννήθη τὸ 354 καὶ ἐκοιμήθη τὸ 445.