Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν ΑΡΣΕΝΙΟΥ τοῦ Μεγάλου.

Ἰδὼν ὁ βασιλεὺς Γρατιανὸς τὴν θαυμασίαν ὄψιν τοῦ Ἁγίου, τὴν εὐταξίαν, τὰ σεμνὰ ἤθη καὶ τὴν κοσμιότητα, ἀκούσας δὲ καὶ τὴν εὔλαλον ἐκείνην καὶ πάνσοφον γλῶσσαν, ἐθαύμασε καὶ πολὺ τὸν ἐπῄνεσε, εἰπών· «Καθὼς ἠκού σαμεν, οὕτω καὶ εἴδομεν καὶ τίποτε δὲν σοῦ λείπει, ἀπὸ ὅσα καλὰ διηγοῦνται ὅτι ἔχεις. Λάβε, λοιπὸν τὸν κόπον νὰ ὑπάγῃς ἕως τὴν Κωνσταντινούπολιν, ἵνα ἀναλάβῃς τοὺς παῖδας τοῦ βασιλέως καὶ θέλεις ἔχει μισθὸν πρῶτον ἀπὸ τὸν Θεὸν καὶ δεύτερον ἀπὸ τὸν βασιλέα, τὸν ὁποῖον θέλεις κάμει φίλον καὶ θέλει σοῦ δώσει δῶρα πολλά».

Ταῦτα ἀφοῦ ἤκουσεν ὁ ταπεινόφρων Ἀρσένιος ἐπροφασίζετο, ὅτι δὲν ἦτο ἄξιος διὰ τοιοῦτον ἀξίωμα καὶ ἔλεγεν, ὅτι, ἀφ’ ὅτου ἔγινε Διάκονος, ἀφῆκε τὰ Ἑλληνικὰ μαθήματα καὶ ἔστρεψεν ὅλην του τὴν σπουδὴν καὶ τὸ φρόνημα εἰς τὴν Ἐκκλησιαστικὴν Ἀκολουθίαν. Ἕνεκα δὲ τούτου εἶχε λησμονήσει τελείως τὴν φιλοσοφίαν. Ταῦτα ἔλεγεν ὁ Ὅσιος ἕνεκα τῆς μετριοφροσύνης καὶ τοῦ μεγάλου πόθου, τὸν ὁποῖον εἶχε διὰ τὴν ἡσυχίαν, τὴν ὁποίαν ἐπροτίμα ὑπὲρ τὸν πρόσκαιρον πλοῦτον καὶ τὴν εὐμάρειαν. Ὁ δὲ βασιλεύς, καθὼς καὶ ὁ Ἀρχιερεύς, ἠννόησαν τὸν λογισμόν του καὶ τὸν παρεκάλεοαν νὰ μὴ παρακούσῃ εἰς αὐτούς, ἄλλως θέλουσι τὸν στείλει διὰ τῆς βίας καὶ οὕτω νὰ μὴ τοῦ γνωρίζουν καὶ χάριτας. Ὅθεν ἕνεκα τῆς ἐπιμονῆς τούτων καὶ ἵνα μὴ τὸν βιάσωσιν, ἐδέχθη νὰ μεταβῇ. Ἀφοῦ λοιπὸν ἐτοποθέτησε τὴν ἀδελφήν του εἰς Μοναστήριον καὶ ἐφωδίασε ταύτην μὲ ὅ,τι ἐχρειάζετο, ἀνεχώρησεν,

Φθάσας ὁ Ἅγιος εἱς Κωνσταντινούπολιν παρέδωκεν εἰς τὸν Βασιλέα Θεοδόσιον τὰ γράμματα, τὰ ὁποῖα τοῦ ἐνεχείρισεν ὁ Γρατιανός, ἀναγνώσας δὲ ταῦτα ὁ βασιλεὺς εἶδε τοὺς τόσους ἐπαίνους διὰ τὸν σοφὸν Ἀρσένιον καὶ ἔλαβε μεγάλην ἀγαλλίασιν. Ἔπειτα βλέπων καὶ τὴν σεβασμίαν ὄψιν του, τὴν σεμνότητα καὶ εὐταξίαν του, ἀκούσας δὲ καὶ τοὺς μελιρρύτους λόγους του, ἐθαύμασεν ἔτι περισσότερον καὶ τὸν ηὐλαβήθη ὡς πατέρα του, παρουσιάσας δὲ τοὺς δύο παῖδάς του, Ἀρκάδιον καὶ Ὀνώριον, εἶπε πρὸς αὐτὸν· «Τούτους παραδίδω, μετὰ Θεόν, εἰς τὰς χεῖράς σου καὶ ἀπὸ σήμερον ἂς σὲ ἔχουν ὡς πατέρα των, ἡ δὲ ἁγιωσύνη σου νὰ ἔχῃς τούτους ὡς γνήσια τέκνα σου καὶ ὁρκίζω σε νὰ μὴ ἀμελήσῃς, ἀλλὰ νὰ κάμῃς πάντα τρόπον νὰ λάβωσι διὰ σοῦ τὸ εὖ εἶναι, τὸ ὁποῖον εἶναι προτιμότερον καὶ πατρικώτερον παρὰ τὸ ἁπλῶς εἶναι, τὸ ὁποῖον προσέφερα εἰς αὐτοὺς ἐγώ, ὁ κατὰ σάρκα πατήρ των.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἀξιόλογα εἶναι τρία ψυχωφελέστατα ἀποφθέγματα, τὰ ὁποῖα ἀφῆκεν εἰς ἡμᾶς ὁ μέγας οὗτος Πατήρ. Πρῶτον τό· «Ἀρσένιε, δι’ ὃ ἐξῆλθες», τὸ ὁποῖον συνείθιζε νὰ λέγῃ καθ’ ἑκάστην ὁ ἀοίδιμος, ἀνακαινίζων τὸν πρῶτον ἐκεῖνον σκοπόν, διὰ τὸν ὁποῖον ἀνεχώρησεν ἐκ τοῦ κόσμου καὶ μετέβη εἰς τὴν ἔρημον, περὶ οὗ γράφομεν ἐν σελίδι 203. Δεύτερον τό· «Ὁ Θεός μου μὴ ἐγκαταλείπῃς με, ὅτι οὐδὲν ἐποίησα ἐνώπιόν Σου ἀγαθόν, ἀλλὰ δός μοι διὰ τὴν ἀγαθότητα σου βαλεῖν ἀρχήν», περὶ οὗ βλέπε ἐν σελ. 195 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου καὶ ἐν τῇ «Φιλοκαλίᾳ», εἰς τὸ τέλος τοῦ ρʹ (100) κεφαλαίου τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Θεοδώρου τοῦ μεγάλου Ἀσκητοῦ καὶ Ἐπισκόπου Ἐδέσσης. Τρίτον συμβουλευτικὸν ἀπόφθεγμα ἀφῆκεν εἰς ἡμᾶς ὁ Ἅγιος Ἀρσένιος, τὸ λέγον· «Πᾶσαν σου τὴν σπουδὴν ποίησον, ἵνα ἡ ἔνδον σου ἐργασία κατὰ Θεὸν ᾗ καὶ νικήσεις τὰ ἔξω πάθη», ὅπερ βλέπε ἐν σελ. 196 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου.

Τοῦτο τὸ τελευταῖον ἀναφέρει πολλάκις εἰς τοὺς λόγους του ὁ Θεσσαλονίκης θεῖος Γρηγόριος ὡς ἀναγκαῖον εἰς πάντα θέλοντα νὰ σωθῇ. Διότι δι’ αὐτοῦ διδασκόμεθα, ὅτι πρέπει νὰ καταβάλλωμεν πᾶσαν σπουδὴν ἵνα γένηται ἡ ἐσωτερικὴ ἐργασία τῆς ἱερᾶς προσευχῆς καὶ νήψεως καθαρὰ καὶ μόνον διὰ τὸν Θεόν, ἐπειδὴ ἐὰν αὕτη ἐνεργῆται καθαρά, εὐκόλως θέλομεν νικήσει τὰ ἐξωτερικὰ πάθη τοῦ σώματος. Εἶχε δὲ ὁ Ἅγιος οὗτος γράψει καὶ κεφάλαια ἢ λόγους νηπτικούς, ὡς ἀναφέρει τούτους ἐν τῷ προοιμίῳ τῆς βίβλου του ὁ Ὅσιος Πέτρος ὁ Δαμασκηνός, ἀλλὰ ταῦτα δὲν διεσώθησαν. Βλέπε περὶ τούτων καὶ ἐν τῷ τέλει τῆς ὑποσημειώσεως τῆς σελ. 190.

[2] Βλέπε περὶ τούτου καὶ ἐν τῷ «Εὐεργετινῷ», ἡμετέρα ἔκδοσις, βιβλ. Δʹ, ὑπόθ. Εʹ, ἀπόφθ. Αʹ.

[3] Ἐπειδή, ὡς σημειοῦμεν καὶ ἐν τῇ σελίδι 188, ὁ Βίος τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Ἀρσενίου δὲν ἐγράφη ὑπό τινος τῶν ἀμέσων αὐτοῦ μαθητῶν, ἀλλὰ περισυνελέγη ἐκ διαφόρων πηγῶν, τούτου ἕνεκεν συναντᾶται διαφορά τις ὡς πρὸς τὰ συνολικὰ ἔτη τῆς ζωῆς αὐτοῦ, ἅτινα ποικίλλουν ἐν ταῖς πηγαῖς μεταξὺ τῶν 90 καὶ 120 ἐτῶν. Ἐκ τῶν νεωτέρων ἁγιολόγων, ὁ Σωφρόνιος Εὐστρατιάδης («Ἁγιολόγιον τῆς Ὀρθοθόξου Ἐκκλησίας», σελ. 58), λέγει ὅτι εἰς ἡλικίαν 105 ἐτῶν ἀπῆλθε πρὸς Κύριον ὁ Ἅγιος, ἐν δὲ τῇ «Θρησκευτικῇ καὶ Ἠθικῇ Ἐγκυκλοπαιδείᾳ», τόμ. 3ος, στ. 229-230, γράφεται ὅτι ὁ Ὅσιος ἐγεννήθη τὸ 354 καὶ ἐκοιμήθη τὸ 445.