Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν ΑΡΣΕΝΙΟΥ τοῦ Μεγάλου.

Σὲ παρακαλῶ δέ, ἠγαπημένε μου Ἀρσένιε, νὰ ἐκπαιδεύσῃς τούτους ἵνα γίνουν κατὰ τὴν ἀρετὴν ὅμοιοί σου καὶ νὰ μὴ φθείρῃ τούτους καμμία νεανικὴ ἐπιθυμία. Ναί, Θεέ μου καὶ Δέσποτα παντοδύναμε, δυνάμωσον αὐτοὺς καὶ ἀξίωσέ τους νὰ γίνουν, ὡς ὁ διδάσκαλός των, δοῦλοί Σου γνήσιοι».

Ταῦτα πρὸς τὸν Χριστὸν μετὰ δακρύων εὐξάμενος ὁ βασιλεὺς Θεοδόσιος, ἔστρεψε πάλιν τὸν λόγον πρὸς τὸν Ἀρσένιον, λέγων· «Πρόσεχε, ἀδελφὲ φίλτατε καὶ Πάτερ σεβασμιώτατε, νὰ μὴ ὑπολογίζῃς οὐδόλως, ὅτι φέρουν βασιλικὸν διάδημα, ἀλλὰ νὰ τοὺς τιμωρῇς αὐστηρῶς, ὅταν πταίσωσιν, ὡς ἰδικά σου τέκνα καὶ νὰ μὴ τοὺς δίδῃς οὐδεμίαν τιμήν, τοῦτο δὲ σοῦ παραγγέλλω ἔμπροσθεν αὐτῶν· ἐὰν δὲ ἴδω ὅτι δὲν ἐφύλαξες τὴν ἐντολήν μου αὐτήν, θέλω σκανδαλισθῆ καὶ θέλω σὲ μισήσει, ὡς ἐπίβουλον τῆς βασιλείας μου». Αὐτὰ καὶ ἕτερα πλείονα εἰπών, ἐγκατέστησεν ὅλους εἰς κατάλληλον οἴκημα πλησίον τῶν βασιλικῶν ἀνακτόρων, διὰ νὰ τοὺς βλέπῃ συχνάκις καὶ νὰ παρακολουθῇ τὰ γινόμενα. Τιμήσας δὲ καθ’ ὑπερβολὴν τὸν θεῖον Ἀρσένιον, τὸν ἐψήφισε πρῶτον τῆς συγκλήτου καὶ ἐπρόσταξε νὰ τὸν ὀνομάζουσιν ὅλοι ὄχι μόνον τῶν παίδων, ἀλλὰ καὶ αὐτοῦ τοῦ βασιλέως πατέρα γνήσιον. Ὅλοι τότε οἱ γνωστικοὶ τὸν ἐπῄνεσαν, διότι μὲ τὸν τρόπον τοῦτον ἐτίμησε μᾶλλον τὸν Θεοδόσιον παρὰ τὸν Ἀρσένιον.

Κατέβαλε, λοπὸν ὁ Ὅσιος ὅσην ἠδύνατο ἐπιμέλειαν, διὰ νὰ γίνουν οἱ παῖδες καθὼς ἐπόθει ὁ Θεοδόσιος καὶ πότε μὲν ἡρμήνευεν εἰς αὐτοὺς τὰ Ἑλληνικὰ μαθήματα, πότε τοὺς ἐδίδασκε τὴν ἁγίαν Γραφήν, ἥτις εἶναι ὠφελιμωτέρα τῶν ἄλλων συγγραμμάτων. Ἄλλοτε πάλιν τοὺς ἐνουθέτει πῶς νὰ πορεύωνται εἰς τὰ πρόσκαιρα πράγματα, πῶς νὰ ὑποτάσσωνται εἰς ὅλα τὰ παρὰ τοῦ πατρός των προσταττόμενα, νὰ ἀγαπῶσι τοὺς δούλους καὶ ὅλους τοὺς ὑπηκόους καὶ πλεῖστα ἄλλα ἐδίδασκε τούτους, ὅσα ἐγνώριζεν ὅτι ὠφελοῦν τὴν ψυχήν. Ἐξαιρετικῶς δὲ παρεκίνει τούτους νὰ μὴ ὑψηλοφρονῶσι διὰ τὸ βασιλικὸν ἀξίωμα, ἀλλὰ μᾶλλον νὰ ταπεινώνωνται, ἐνθυμούμενοι τὴν ἄκραν ταπείνωσιν τοῦ Βασιλέως τῶν βασιλέων καὶ νὰ δεικνύουν εἰς τοὺς πτωχοὺς πολλὴν συμπάθειαν δίδοντες ἐλεημοσύνην, διὰ νὰ εὕρουν καὶ αὐτοὶ ὁμοίως ἔλεος παρὰ τοῦ Θεοῦ κατὰ τὴν ἡμέραν τῆς Κρίσεως. Αὐτὰ καὶ ἕτερα διδάσκων καθ’ ἡμέραν πρὸς τοὺς βασιλόπαιδας ὁ πάνσοφος, ὠφέλει τούτους πολὺ καὶ ἐπρόκοπτον, ὄχι μόνον εἰς τὰ μαθήματα, ἀλλὰ καὶ εἰς τὰ ἤθη καὶ τὴν τάξιν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἀξιόλογα εἶναι τρία ψυχωφελέστατα ἀποφθέγματα, τὰ ὁποῖα ἀφῆκεν εἰς ἡμᾶς ὁ μέγας οὗτος Πατήρ. Πρῶτον τό· «Ἀρσένιε, δι’ ὃ ἐξῆλθες», τὸ ὁποῖον συνείθιζε νὰ λέγῃ καθ’ ἑκάστην ὁ ἀοίδιμος, ἀνακαινίζων τὸν πρῶτον ἐκεῖνον σκοπόν, διὰ τὸν ὁποῖον ἀνεχώρησεν ἐκ τοῦ κόσμου καὶ μετέβη εἰς τὴν ἔρημον, περὶ οὗ γράφομεν ἐν σελίδι 203. Δεύτερον τό· «Ὁ Θεός μου μὴ ἐγκαταλείπῃς με, ὅτι οὐδὲν ἐποίησα ἐνώπιόν Σου ἀγαθόν, ἀλλὰ δός μοι διὰ τὴν ἀγαθότητα σου βαλεῖν ἀρχήν», περὶ οὗ βλέπε ἐν σελ. 195 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου καὶ ἐν τῇ «Φιλοκαλίᾳ», εἰς τὸ τέλος τοῦ ρʹ (100) κεφαλαίου τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Θεοδώρου τοῦ μεγάλου Ἀσκητοῦ καὶ Ἐπισκόπου Ἐδέσσης. Τρίτον συμβουλευτικὸν ἀπόφθεγμα ἀφῆκεν εἰς ἡμᾶς ὁ Ἅγιος Ἀρσένιος, τὸ λέγον· «Πᾶσαν σου τὴν σπουδὴν ποίησον, ἵνα ἡ ἔνδον σου ἐργασία κατὰ Θεὸν ᾗ καὶ νικήσεις τὰ ἔξω πάθη», ὅπερ βλέπε ἐν σελ. 196 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου.

Τοῦτο τὸ τελευταῖον ἀναφέρει πολλάκις εἰς τοὺς λόγους του ὁ Θεσσαλονίκης θεῖος Γρηγόριος ὡς ἀναγκαῖον εἰς πάντα θέλοντα νὰ σωθῇ. Διότι δι’ αὐτοῦ διδασκόμεθα, ὅτι πρέπει νὰ καταβάλλωμεν πᾶσαν σπουδὴν ἵνα γένηται ἡ ἐσωτερικὴ ἐργασία τῆς ἱερᾶς προσευχῆς καὶ νήψεως καθαρὰ καὶ μόνον διὰ τὸν Θεόν, ἐπειδὴ ἐὰν αὕτη ἐνεργῆται καθαρά, εὐκόλως θέλομεν νικήσει τὰ ἐξωτερικὰ πάθη τοῦ σώματος. Εἶχε δὲ ὁ Ἅγιος οὗτος γράψει καὶ κεφάλαια ἢ λόγους νηπτικούς, ὡς ἀναφέρει τούτους ἐν τῷ προοιμίῳ τῆς βίβλου του ὁ Ὅσιος Πέτρος ὁ Δαμασκηνός, ἀλλὰ ταῦτα δὲν διεσώθησαν. Βλέπε περὶ τούτων καὶ ἐν τῷ τέλει τῆς ὑποσημειώσεως τῆς σελ. 190.

[2] Βλέπε περὶ τούτου καὶ ἐν τῷ «Εὐεργετινῷ», ἡμετέρα ἔκδοσις, βιβλ. Δʹ, ὑπόθ. Εʹ, ἀπόφθ. Αʹ.

[3] Ἐπειδή, ὡς σημειοῦμεν καὶ ἐν τῇ σελίδι 188, ὁ Βίος τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Ἀρσενίου δὲν ἐγράφη ὑπό τινος τῶν ἀμέσων αὐτοῦ μαθητῶν, ἀλλὰ περισυνελέγη ἐκ διαφόρων πηγῶν, τούτου ἕνεκεν συναντᾶται διαφορά τις ὡς πρὸς τὰ συνολικὰ ἔτη τῆς ζωῆς αὐτοῦ, ἅτινα ποικίλλουν ἐν ταῖς πηγαῖς μεταξὺ τῶν 90 καὶ 120 ἐτῶν. Ἐκ τῶν νεωτέρων ἁγιολόγων, ὁ Σωφρόνιος Εὐστρατιάδης («Ἁγιολόγιον τῆς Ὀρθοθόξου Ἐκκλησίας», σελ. 58), λέγει ὅτι εἰς ἡλικίαν 105 ἐτῶν ἀπῆλθε πρὸς Κύριον ὁ Ἅγιος, ἐν δὲ τῇ «Θρησκευτικῇ καὶ Ἠθικῇ Ἐγκυκλοπαιδείᾳ», τόμ. 3ος, στ. 229-230, γράφεται ὅτι ὁ Ὅσιος ἐγεννήθη τὸ 354 καὶ ἐκοιμήθη τὸ 445.