Ἔλεγε δὲ καὶ ταῦτα πολλάκις ὁ Γέρων πρὸς τὸν Παχώμιον· «Ἀγρύπνα, τέκνον μου, ἵνα μὴ εὑρών σε κοιμώμενον ὁ πολέμιος σὲ πληγώσῃ, καὶ κινδυνεύσῃς νὰ ἀπολέσῃς ὅσα εἰργάσθης». Βλέπων δὲ τὴν πολλὴν αὐτοῦ ὑπακοήν, ἔχαιρε δοξάζων τὸν Κύριον. Κατὰ δὲ τὴν ἡμέραν τῆς ἑορτῆς τοῦ Ἁγίου Πάσχα ἔρριψεν ὁ Παχώμιος ὀλίγον ἔλαιον εἰς τὰ λάχανα, τὰ ὁποῖα ἔβρασεν. Ὅτε δὲ ἔμελλον νὰ γευματίσουν, ἰδὼν τοῦτο ὁ Γέρων, εἶπε ταῦτα δακρύων· «Χθὲς ἐσταυρώθη ὁ Δεσπότης μου καὶ ἐγὼ νὰ φάγω σήμερον ἔλαιον;». Ὁ δὲ Παχώμιος παρεκάλει αὐτὸν νὰ φάγῃ, λόγῳ τῆς ἑορτῆς, ἀλλ’ ἐκεῖνος ὁ ἀείμνηστος δὲν ἐδέχθη καὶ οὕτω ἔφεραν ἄλλα χόρτα ἄνευ ἐλαίου. Τοιαύτην ἐγκράτειαν ἐφύλαττεν ὁ μακάριος Παλάμων.

Ἕνεκα λοιπὸν τῆς πολλῆς αὐτοῦ ταπεινώσεως καὶ διακρίσεως ἐγνώριζεν ὁ Ἅγιος Γέρων τὰ τεχνάσματα τῶν δαιμόνων. Ἐνῷ δὲ νύκτα τινὰ ἠγρύπνουν, ἦλθε πρὸς αὐτοὺς Μοναχός τις, ὅστις ἰδὼν τὴν ἀνθρακιὰν τὴν ὁποίαν εἶχον ἀνημμένην διὰ τὴν ἀγρυπνίαν, εἶπε πρὸς αὐτούς· «Ὅστις ἐξ ὑμῶν ἔχει πίστιν, ἂς σταθῇ ἐπάνω εἰς τὴν ἀνθρακιὰν καὶ ἐπ’ αὐτῆς νὰ κάμῃ τὴν προσευχήν, τὴν ὁποίαν μᾶς παρέδωκεν ὁ Χριστὸς εἰς τὸ Εὐαγγέλιον». Ἀλλ’ ὁ Γέρων ἐγνώρισεν, ὅτι ὁ Μοναχὸς ἐκεῖνος ἐκυριεύετο ὑπὸ τοῦ δαίμονος τῆς ὑπερηφανείας. Ὅθεν ἐνουθέτει αὐτὸν ἀδελφικῶς νὰ μὴ φρονῇ τοιαῦτα ψυχοβλαβῆ καὶ μάταια. Ἐκεῖνος ὅμως, ὁ ἄφρων, δὲν ὠφελήθη ἐκ τῶν νουθεσιῶν τοῦ Γέροντος, ὥστε νὰ μεταμεληθῇ ἀπὸ τὴν δαιμονικήν του ἔπαρσιν, ἀλλ᾽ ἐπήδησε γυμνόπους ἐπὶ τῆς ἀνθρακιᾶς καὶ ἵστατο ἐπ’ αὐτῆς, ἕως ὅτου εἶπε τὸ «Πάτερ ἡμῶν» μέχρι τέλους. Ἐκ συνεργείας δὲ τοῦ δαίμονος ἔμεινεν ἀβλαβής. Ἀπομακρυνθεὶς κατόπιν ἐκ τῆς πυρᾶς, ἐνόμισεν ὅτι ἔκαμε μεγάλην ἀνδραγαθίαν, μὴ γνωρίζων, ὁ ἄθλιος, ὅτι ἐκαίετο ὑπὸ ἄλλου πυρός, τῆς ὑπερηφανείας, τὸ ὁποῖον κατέστρεφεν αὐτὴν ταύτην τὴν ψυχήν του. Φεύγων δὲ τὴν πρωΐαν, ὠνείδιζε τοὺς Ἁγίους, ὡς ἀτελεῖς, ὁ μάταιος, λέγων· «Ποῦ εἶναι ἡ πίστις σας;».

Ὅταν λοιπὸν ὁ πονηρὸς καὶ χαιρέκακος δαίμων ἐπείσθη, ὅτι ὁ ἄνθρώπος οὗτος εὑρίσκετο ἐντὸς τοῦ σκότους τῆς ὑπερηφανείας ὅλως αἰχμάλωτος, ἠθέλησε νὰ ρίψῃ αὐτὸν καὶ εἰς τὸ τῆς πορνείας ἀνόμημα, διὰ νὰ κυριεύσῃ αὐτὸν καλλίτερον. Μετασχηματισθεὶς λοιπὸν εἰς γυναῖκα ὡραίαν καὶ εὔμορφον καὶ κρούσας τὴν θύραν τοῦ κελλίου, ἠνάγκασε τὸν ἡσυχαστὴν νὰ ἐξέλθῃ καὶ εἶπε πρὸς αὐτόν· «Χρεωστῶ χρήματα εἴς τινας ἀνθρώπους, οἵτινες μὲ καταδιώκουν διὰ νὰ μὲ φυλακίσουν καὶ κρύψε με ὀλίγην ὥραν, ἕως ὅτου ἀπομακρυνθοῦν».