Τῇ ΙΒ’ (12ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ Ἐπισκόπου Κύπρου.

Ὁ Χαρῖνος ὅμως ὡς δόλιος προσεκάλεσε τοὺς Κληρικοὺς καὶ εἶπε πρὸς αὐτούς· «Λάβετε τὰ ἑκατὸν νομίσματα, τὰ ὁποῖα διέσωσα ἀπὸ τὸν Ἐπιφάνιον, ὅστις τὰ εἶχε διασκορπίσει». Οἱ δὲ Κληρικοὶ γνωρίσαντες τὴν ἀλήθειαν δὲν ἠθέλησαν κατ’ οὐδένα τρόπον νὰ τὰ κρατήσουν, ἀλλ’ εἶπον πρὸς αὐτὸν νὰ τὰ ἐπιστρέψῃ εἰς τὸν Ἅγιον, ἀπὸ τὸν ὁποῖον ἀδίκως τὰ ἔλαβεν. Ἐκεῖνος ὅμως οὔτε μὲ τὸν λόγον τῶν Κληρικῶν τὰ ἀπέδωκεν εἰς τὸν Ἅγιον, ἀλλὰ τὰ ἐκράτησε. Καὶ ἄλλας δὲ πολλὰς ρᾳδιουργίας ἐμηχανεύθη οὗτος κατὰ τοῦ Ἁγίου, ὅστις ὅμως οὐδόλως ἐμνησικάκησε κατ’ αὐτοῦ, δι’ ὅσα ἐναντίον του ἐνήργησεν ἐκεῖνος.

Μίαν δὲ φοράν, ὅτε, ὡς συνήθως, ἐφιλοξενοῦντο οἱ Κληρικοὶ εἰς τὴν Ἐπισκοπὴν καὶ ἅπαντες ἦσαν εἰς τὴν τράπεζαν τρώγοντες, ὁ δὲ Ἅγιος ἐδίδασκεν αὐτούς, διότι συνήθιζε πάντοτε νὰ κρατῇ εἰς τὰς χεῖράς του τὸ Ἅγιον Εὐαγγέλιον καὶ νὰ διδάσκῃ νύκτα καὶ ἡμέραν τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ, κόραξ τις ἐξέβαλε κραυγὰς δυνατάς, ὁ δὲ Χαρῖνος εἶπε πρὸς τοὺς συντρώγοντας Κληρικούς· «Ποῖος ἐξ ὑμῶν γνωρίζει τί εἶπεν ὁ κόραξ;». Ἀλλ’ οἱ Κληρικοί, ἀκούοντες μὲ προσοχὴν τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ, τὸν ὁποῖον ἐδίδασκεν ὁ Ἅγιος, δὲν ἔδωσαν ἀκρόασιν εἰς τοὺς λόγους τοῦ Χαρίνου. Ἐφώναξε δὲ καὶ διὰ δευτέραν καὶ τρίτην φορὰν ὁ κόραξ, ὁπότε καὶ πάλιν ὁ Χαρῖνος εἶπε πρὸς τοὺς συνδαιτυμόνας· «Σᾶς ἠρώτησα, ποῖος ἐξ ὑμῶν γνωρίζει τί εἶπεν ὁ κόραξ;».

Τότε ὁ Ἅγιος, χωρὶς οὐδόλως νὰ ταραχθῇ ἀλλὰ μὲ πολλὴν ἱλαρότητα, εἶπε πρὸς τὸν Χαρῖνον· «Ἐγὼ γνωρίζω τὶ εἶπεν ὁ κόραξ». Ὁ Χαρῖνος συνέχισε· «Φανέρωσόν μοι τὶ εἶπεν ὁ κόραξ καὶ θέλεις ἐξουσιάσει ὅλα μου τὰ ὑπάρχοντα». Ὁ Ἅγιος τότε ἀπεκρίθη· «Ὁ κόραξ εἶπεν, ὅτι δὲν εἶσαι ἄξιος νὰ εἶσαι Διάκονος». Εὐθὺς δὲ μὲ τὸν λόγον τοῦ Ἁγίου, τρόμος κατέλαβε τὸν Χαρῖνον καὶ οὔτε ἐλάλησε πλέον, οὔτε ἔφαγεν, οὔτε ἔπιε. Βαστάζοντες δὲ αὐτὸν οἱ δοῦλοί του, μετέφερον τοῦτον εἰς τὴν οἰκίαν του καὶ τὸν ἐτοποθέτησαν ἐπὶ τῆς κλίνης, τὴν δὲ ἑπομένην ἀπέθανεν. Εἶχε δὲ οὗτος σύζυγον εὐλαβῆ πολὺ καὶ ἀγαθήν, ἡ ὁποία, ἐπειδὴ δὲν εἶχε τέκνον, προσέφερεν ὅλα τὰ ὑπάρχοντά της εἰς τὸν Ἅγιον καὶ ἐγένετο Διάκονος τῆς Ἐκκλησίας. Ἀλλ’ ἡ χείρ της ἦτο παράλυτος ἐπὶ δέκα χρόνους, ὡς δὲ ἐσφράγισε ταύτην ὁ Ἅγιος μὲ τὸ σημεῖον τοῦ ζωοποιοῦ Σταυροῦ, εὐθὺς ἰατρεύθη. Ἔκτοτε ἅπαντες οἱ Κληρικοὶ τῆς Ἐπισκοπῆς ὑπετάσσοντο εἰς τὸν Ἅγιον μὲ φόβον καὶ σεβασμόν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἐλευθερόπολις· ἀρχαία πόλις τῆς δυτικῆς Παλαιστίνης κειμένη μεταξὺ Ἱεροσολύμων καὶ Γάζης, ἀπέχουσα περὶ τὰ 40 χλμ. ἀπὸ τῶν Ἱεροσολύμων. Ὑπῆρξεν ἕδρα Ἐπισκοπῆς.

[2] Οἱ λόγοι οὗτοι, παράφρασις ἐκ τῶν Παροιμιῶν κζʹ 24, ἦσαν πρόρρησις τοῦ θείου Παφνουτίου περὶ τῶν μελλόντων γενέσθαι ὑπὸ τοῦ Ἁγίου Ἐπιφανίου. Ἐξηγεῖται δὲ οὕτως· «Ὕπαγε εἰς τὴν Νιτρίαν καὶ συνάντησε τοὺς ἐκεῖ Πατέρας, ἐκ τῶν ὁποίων συνάθροισε θείας πράξεις καὶ πνευματικὰ νοήματα, διὰ νὰ ποιμαίνῃς εἰς τὴν Κύπρον τὰ πρόβατα τοῦ Χριστοῦ, τοὐτέστι τοὺς Χριστιανούς, μὲ ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα θέλεις συναθροίσει ἐν Νιτρίᾳ εἰς ἱματισμόν, δηλαδὴ νὰ σκεπασθῇ, νὰ στολισθῇς ἐνώπιον τοῦ Χριστοῦ, ὡς ἀληθινὸς Ποιμήν. Καὶ τίμα παῖδας, ἤτοι περιποιοῦ, θεράπευε, τοὺς ἀτάκτους εἰδωλολάτρας, ἵνα καταστῶσιν ἥμεροι, τακτικοί, ὡς φαίνεται εἰς τὰ προηγούμενα, ὅτι ἔκαμε μὲ τὰς θεραπείας του, ὥστε τινὲς ἐξ αὐτῶν νὰ ἐπιστρέψουν εἰς θεογνωσίαν».

[3] Σαλαμίς· πόλις τῆς Κύπρου, ἥτις καταστραφεῖσα ὑπὸ σεισμῶν καὶ ἀνῳκοδομηθεῖσα ὑπὸ τοῦ Κωνσταντίου υἱοῦ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου ὠνομάσθη ἐκ τούτου Κωνσταντία. Ἐτιμήθη μὲ θρόνον αὐτοκεφάλου Ἀρχιεπισκόπου, ὑφ’ ὃν ὑπέκειντο δεκατέσσαρες Ἐπίσκοποι. Τὴν ἀρχιεπισκοπικὴν ἕδραν διετήρησεν ἡ Σαλαμὶς μέχρι τῆς καταλήψεως τῆς νήσου ὑπὸ τῶν Λατίνων (1191-1571). Σήμερον ἕδρα τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου εἶναι ἡ Λευκωσία.

[4] Ἐν ἄλλοις ἡ Ἐπισκοπὴ γράφεται Χύτρων (ἴδε Delehage, «Les Saints de Chypre», σελ. 243).

[5] Ὁ Πάππος οὗτος πιθανὸν νὰ εἶναι ὁ ἑορταζόμενος κατὰ τὴν γʹ (3ην) Ἰουνίου (βλέπε ἐν τόμῳ Ϛʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»). Ἐν δὲ τῷ Σιναϊτικῷ Κώδικι 140, εἰς τὴν κδʹ (24ην) Ὀκτωβρίου, ἀναγράφεται ἡ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πάππου, Ἐπισκόπου Σκύθρου τῆς Κύπρου.

[6] Ἡ ὀπτασία αὕτη ἦτο ἴσως ἡ κίνησις τῆς ξυλίνης περιστερᾶς, ἥτις ἐκρέματο ἄνωθεν τῆς Ἁγίας Τραπέζης παρὰ τοῖς παλαιοῖς, ὡς φαίνεται εἰς τὰ πρακτικὰ τῆς Ζʹ Συνόδου καὶ εἰς τὸ Γεροντικὸν, ἢ ἐνέργειά τις καὶ ἐμφάνισις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τὸ ὁποῖον ἐφαίνετο εἰς τὸν Ἅγιον ἐν τῷ καιρῷ τοῦ ἁγιασμοῦ τῶν Τιμίων Δώρων. Ὁ δὲ θεῖος Ἀμφιλόχιος λέγει διὰ τὸν Μέγαν Βασίλειον, ὅτι, ὅταν ἐλειτούργει, ἔβλεπε τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον καταβαῖνον ἐπὶ τὰ Δῶρα. Καὶ εἰς τὸ Λειμωνάριον, κεφ. ρνʹ (150), γράφεται ὅτι ὁ θεοσεβὴς ἐκεῖνος Ἐπίσκοπος ἐρωτηθείς, ὅταν ἐλειτούργει, διατὶ δὲν ἐξηκολούθει τὴν ἱερὰν Λειτουργίαν, ἀπεκρίθη· «Οὐκ εἶδον κατὰ τὸ σύνηθες τὴν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐπιφοίτησιν».

[7] Εἰς τὸ σημεῖον τοῦτο διακόπτεται ἡ ὑπὸ τοῦ Ἰωάννου ἐξιστόρησις τοῦ Βίου τοῦ Ἁγίου Ἐπιφανίου, ἄρχεται δὲ ἡ ὑπὸ τοῦ Πολυβίου τοιαύτη.