Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τῶν Ὁσίων καὶ Θεοφόρων Πατέρων ἡμῶν ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ τοῦ ρήτορος καὶ ΜΗΤΡΟΦΑΝΟΥΣ, τῶν ἐν τῷ Ἁγιωνύμῳ Ὄρει τοῦ Ἄθῳ ἀσκητικῶς διαλαψάντων καὶ ἡ ἐν τῇ μικρᾷ Σκήτῃ τῆς Ἁγίας Ἄννης κειμένων.

Πάντως ὅμως καὶ ἂν εἶχε μεταβληθῆ ὁ Ναὸς αὐτῆς, κατὰ τὴν ἀνωτέρω μαρτυρίαν, εἰς τουρκικὸν τέμενος μετά τινος τμήματος τῆς Μονῆς, θὰ κατεῖχον οἱ Μοναχοὶ τὸ ἐπίλοιπον τμῆμα, χρησιμοποιοῦντες ὡς καθολικὸν κανὲν ἐκ τῶν παρεκκλησίων αὐτῆς· ἢ ἴσως, ὅπερ καὶ πιθανώτερον, νὰ εἶχον ἀναχωρήσει ἐκεῖθεν συμπήξαντες εἰς ἄλλο μέρος τῆς Κωνσταντινουπόλεως τὴν κατοικίαν αὐτῶν, συναποκομίσαντες μετὰ τῶν ἄλλων καὶ τὴν περιώνυμον καὶ πολύφημον ἐπωνυμίαν «τοῦ Στουδίου». Ὅπως καὶ ἂν ἔχωσι τὰ πράγματα, ἡ Μονὴ τοῦ Στουδίου φαίνεται σῳζομένη μέχρι τοῦ τέλους περίπου τοῦ δεκάτου ἕκτου αἰῶνος εἰς τὸ Μοναχολόγιον τῆς ὁποίας ἐνεγράφη ὁ ἐκ Θεσσαλονίκης καταγόμενος καὶ ἐν ἔτει 1577 ἀποθανὼν ὑποδιάκονος Δαμασκηνὸς ὁ πεζογράφος (ὁ μετέπειτα Λιτῆς καὶ Ρενδίνης Ἐπίσκοπος), ἐξ οὗ ἔλαβε καὶ τὴν ἐπωνυμίαν «Στουδίτης» [9]. Πλὴν τῆς ἐν Κωνσταντινουπόλει Μονῆς τοῦ Στουδίου ὑπῆρχον καὶ ἀλλαχοῦ τοιαῦται μὲ τὸ αὐτὸ ὄνομα, ὑποδεέστεραι πάντως, ἱδρυθεῖσαι κατὰ τὸν μεσαίωνα ὑπὸ διαφόρων Στουδιτῶν Μοναχῶν [10].

Ἀλλ’ ἐπανέλθωμεν ἐπὶ τὸ προκείμενον. Προσελθὼν ὁ θεῖος Διονύσιος, ὡς ἐλέχθη, εἰς τὴν Μονὴν τοῦ Στουδίου καὶ δοκιμασθεὶς καταλλήλως εἰς τὰς προκαταρκτικὰς πράξεις, ἐκάρη ὡς ἐπεθύμει Μοναχός. Δύναταί τις νὰ συμπεράνῃ τὴν ἄκραν ὑποταγὴν καὶ ταπείνωσιν τοῦ Ὁσίου καὶ γενικῶς τὴν προθυμίαν αὐτοῦ πρὸς τοὺς πνευματικοὺς ἀγῶνας, τῆς κατὰ Χριστὸν πολιτείας, ἐκ τῆς μετέπειτα χάριτος αὐτοῦ. Διότι ὁμοῦ μὲ τὴν κουρὰν τῶν τριχῶν, ἀπέκειρε καὶ πᾶν ὑλικὸν καὶ ἐμπαθὲς θέλημα καὶ φρόνημα, ἀλλὰ καὶ πάντα κοσμικὸν τῦφον καὶ ὑπερηφάνειαν καὶ ρητορικὴν στωμυλίαν καὶ ἀδολεσχίαν καὶ τῶν ἔξω πραγμάτων γνῶσιν, τὴν φυσιοῦσαν τὸν ἄνθρωπον· πάντα σκύβαλα ἀποστολικῶς ὁ μακάριος ἐλογίσατο, ἵνα μόνον Χριστὸν κερδήσῃ, τὸν ὁποῖον ἐξ ὅλης ψυχῆς καὶ καρδίας ἠγάπησε, γενόμενος πτωχὸς ἐν πνεύματι.

Ἐπιθυμῶν ὅμως ἀνωτέραν ἡσυχαστικὴν ζωήν, ἥτις, κατὰ τὸν Μέγαν Βασίλειον, εἶναι ἡ ἀρχὴ καθάρσεως τῆς ψυχῆς, ἀνεχώρησε διὰ τὸν ἁγιώνυμον Ἄθω, τὸ πνευματικὸν τοῦτο γυμναστήριον πάσης ἀρετῆς καὶ ἐναρέτου πράξεως καὶ ἐλθὼν κατῴκησε εἴς τι Κὲλλίον ἢ καὶ Μονύδριον πλησίον τῆς Σκήτης τῶν Καρυῶν, ὡς ἐμφαίνεται ἐξ ἰδίας αὐτοῦ ἐπιστολῆς ἀποσταλείσης εἰς τὴν τότε «Σύναξιν τοῦ Ἁγίου Ὄρους», ἥτις σῴζεται ἐν χειρογράφῳ κώδικι, ἀποκειμένῳ ἐν τῷ ἄνωθεν τῶν Καρυῶν Λαυρεωτικῷ Κελλίῳ τῆς Ἁγίας Τριάδος [11].


Ὑποσημειώσεις

[1] Γεώργιος Ἀλεξανδρείας.

[2] Σειράχ, ηʹ 7-9

[3] Λόγος εἰς εἰς Ἅγιον Κυπριανόν.

[4] Kεφ. δʹ 14.

[5] Λόγος εἰς Πέτρον καὶ Παῦλον, καὶ εἰς Ἁγίους Πάντας.

[6] Νικήτας Πατρίκιος. Βίος Ἁγ. Ἀνδρέου Κρήτης.

[7] Λόγος εἰς Ἅγιον Κυπριανόν.

[8] Οὗτος ἐστὶν ό Γάλλος Πέτρος Γύλλιος, γεννηθεὶς ἐν Ἀμβιανῷ τῆς Γαλλίας ἐν ἔτει 1490 ἢ κατ’ ἄλλους 1495, καὶ ἀποβιώσας ἐν Ρώμῃ, τῷ 1550. (Βλ. «Ἡ Κωνσταντινούπολις» ὑπὸ Β. Σκαρλάτου, τόμος αʹ σελ. 306, ἀλλὰ καὶ προλεγόμενα τοῦ αὐτοῦ τόμου).

[9] Βλ. Μεγάλην Ἐγκυκλοπαίδειαν «Πυρσοῦ» ἐν λέξει Δαμασκηνός.

[10] Βλ. Ἑλληνικὸν Βίον Ἁγ. Θεοδώρου Στουδίτου, καὶ «Βυζαντινὸν ἑορτολόγιον» ὑπὸ Μ. Γεδεών, τῇ 29ῃ Αὐγούστου καὶ 11ῃ Νοεμβρίου. Ἤδη δὲ ἡ ἐν Κων/πόλει πάλαι ποτὲ διάσημος Μονὴ τοῦ Στουδίου σῴζεται μεταβεβλημένη εἰς τουρκικὸν τέμενος, ὑπὸ τὸ ὄνομα «Ἐμὶρ-Ἀχὼρ-Τζαμισί», μετασκευασθεῖσα πρὸς τοῦτο ὑπὸ τῶν Τούρκων. (Παπαρρηγόπουλος, τόμ. γʹ σελ. 147, ἔκδοσις Καρολίδου).

[11] Ἡ αὐτὴ ἐπιστολὴ ἐξεδόθη ὑπὸ Χ. Κτενᾶ ἐν τῷ ἔργῳ αὐτοῦ «Ἅπαντα τὰ ἐν Ἁγίῳ Ὄρει ἱερὰ καθιδρύματα… Ἀθῆναι 1935», σελ. 856 στοιχεῖον Θ.

[12] Ψαλμὸς μδʹ.

[13] Φιλοκαλὴς λόγος ἀσκητικός.

[14] Ἐπιστολὴ υβʹ.

[15] Ἐπιστολὴ αʹ.

[16] Ἑρμ. εἰς τὸν μδʹ ψαλμόν.

[17] Ματθ. κεφ. εʹ 14.

[18] Ἤδη καλεῖται Στρατονίκη, καὶ κεῖται ἐν τῇ ἐπαρχίᾳ Ἀρναίας Χαλκιδικῆς.

[19] Βλ. ὀπτασίαν.

[20] Λόγος εἰς ἀνδριάντας.

[21] Ἔν τισι χειρογράφοις γράφεται ὅτι ἐκοιμήθη τῇ 6ῃ Ὀκτωβρίου 1596 καὶ ἐνίοις 1602.

[22] Βλέπε τὸν Βίον τοῦ Ἁγίου Εὐδοκίμου τῇ εʹ (5ῃ) Ὀκτωβρίου, εἰς τόμον Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[23] Λόγος εἰς Ἁγίους Τεσσαράκοντα.

[24] Ματθ. ζʹ 21.

[25] Βίος Ὁσίου Πέτρου ὑπὸ Ἁγ. Γρηγορίου Θεσσαλονίκης.

[26] Ἐν ἔτει 1956 ἱδρύθη ἐν τῷ ἱερῷ Σπηλαίῳ τῶν Ὁσίων μικρὸς μέν, ἀλλὰ περικαλλὴς Ναὸς ἐπ’ ὀνόματί των, ἔνθα πλεῖστοι εὐσεβεῖς προσέρχονται ἐπικαλούμενοι τὴν χάριν τῶν Ἁγίων, καὶ ὅπου κατὰ τὴν 9ην Ἰουλίου τελεῖται ἐν παννυχίῳ ἀγρυπνίᾳ, ἡ μνήμη αὐτῶν, ἐν συρροῇ πολλῶν Μοναχῶν ἐκ τῶν πέριξ Σκητῶν καὶ Μονῶν.