Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τῶν Ὁσίων καὶ Θεοφόρων Πατέρων ἡμῶν ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ τοῦ ρήτορος καὶ ΜΗΤΡΟΦΑΝΟΥΣ, τῶν ἐν τῷ Ἁγιωνύμῳ Ὄρει τοῦ Ἄθῳ ἀσκητικῶς διαλαψάντων καὶ ἡ ἐν τῇ μικρᾷ Σκήτῃ τῆς Ἁγίας Ἄννης κειμένων.

Ὑπῆρχον δὲ οἱ Ὅσιοι κατὰ τὸν χαρακτῆρα τοῦ σώματος, ὁ μὲν Ἅγιος Διονύσιος ἀνάστημα ἔχων ὑψηλόν, κεφαλὴν μεγάλην καὶ τροπον τινὰ τετράγωνον, παρειὰς πλατείας, ὡσαύτως καὶ μέτωπον πλατὺ καὶ ὑψηλόν, μύστακα καὶ γενειάδα πλατεῖαν, τετραγωνικὴν καὶ ὀλίγον διχασμένην, φθάνουσαν μέχρι τοῦ στήθους· ἦτο φαλακρός, ἔχων τὸ τρίχωμα ὑπόλευκον, ψαρρὸς καὶ τὴν ἐπιδερμίδα σιτόχρους· γενικῶς δὲ ἦτο χαρακτὴρ ὡραῖος καὶ μεγαλοπρεπής, ὁμοιάζων μὲ τὸν Ἅγιον Ἀθανάσιον τὸν ἐν τῷ Ἄθῳ πλὴν τῆς γενειάδος, ἥτις τοῦ Ἁγίου Διονυσίου ἦτο πλατυτέρα, ὀλίγον διχαζομένη καὶ ὑπόλευκος, οὐχὶ τελείως λευκή. Ὁ δὲ Ἅγιος Μητροφάνης εἶχεν ἀνάστημα μέτριον, κεφαλὴν στρογγύλην, κόμην παχεῖαν μέλαιναν, γενειάδα στρογγύλην, μικράν, καὶ γενικῶς τρίχωμα οὖλον (κατσαρόν)· ὡσαύτως καὶ ὀφθαλμοὺς καὶ ὀφρύας στρογγύλας· ἦτο ἡμιφαλακρός, μὲ ἐπιδερμίδα ἐπὶ τὸ λευκότερον καὶ γενικῶς μελανόθριξ. Ὡμοίαζε καὶ οὗτος μὲ τὸν Ἅγιον Νικόλαον, πλὴν τῆς ἡλικίας καὶ τῆς χροιᾶς τοῦ τριχώματος, διότι ἦτο νεώτερος, ἔχων τρίχωμα μέλαν.

Τοῦ Ὁσίου Διονυσίου σῴζεται εἰς τὴν βιβλιοθήκην τῆς Σκήτης τῆς Ἁγίας Ἄννης ἰδιόγραφος βίβλος ποικίλης ὕλης, μετὰ τῆς ἰδίας αὐτοῦ ὑπογραφῆς, κοινῶς καλουμένη «Κουβαρᾶς» καὶ φέρει ἐν τέλει τὴν ἑξῆς ὀλίγον μεταγενεστέραν σημείωσιν: «Ἡ παροῦσα βίβλος ὑπάρχει τοῦ Ὁσίου καὶ Θεοφόρου Πατρὸς ἡμῶν Διονυσίου τοῦ Ρήτορος τοῦ ἀσκήσαντος ἐν τῷ ὄρει τοῦ Ἄθω καὶ ἀφιερώθη παρὰ τοῦ μαθητοῦ αὐτοῦ εἰς τὴν Μονὴν τῆς Ἁγίας Ἄννης, εἰς ὠφέλειαν τῶν ἀσκουμένων ἀδελφῶν, καὶ εἴ τις τὸ ἀποξενώσει ἂς ἔχῃ τὰς ἀρὰς τῶν τιη’ (318) Θεοφόρων Πατέρων ἡμῶν, καὶ αὐτοῦ τοῦ ἁγίου Πατρὸς ἡμῶν Ἀθανασίου τὸ ἐπιτίμιον». Σῴζεται ὡσαύτως καὶ χειρόγραφον ψαλτήριον, ὅπερ ἐχρησιμοποίει ὁ Ὅσιος κατὰ τὰς καθημερινὰς αὐτοῦ ἀκολουθίας, φέρων καὶ αὐτὸ ἐν τέλει τὴν ἀνωτέρω σημείωσιν.

Ἀλλὰ καὶ εἰς ἄλλας τοῦ Ὄρους Μονὰς διάφοροι τῶν Πατέρων λόγοι, ἁπλοποιηθέντες παρ’ αὐτοῦ, πρὸς «ὠφέλειαν τῶν ἐντυχανόντων» καὶ αἱ ἓξ «ἱστορίαι» αἱ συνοδευόμεναι ὑπὸ τῶν «Μαργαριτῶν» τοῦ θείου Χρυσοστόμου. Τοῦ δὲ Ἁγίου Μητροφάνους ἡ ὀπτασία τοῦ ἐξ Ἰσβόρου Δημητρίου.


Ὑποσημειώσεις

[1] Γεώργιος Ἀλεξανδρείας.

[2] Σειράχ, ηʹ 7-9

[3] Λόγος εἰς εἰς Ἅγιον Κυπριανόν.

[4] Kεφ. δʹ 14.

[5] Λόγος εἰς Πέτρον καὶ Παῦλον, καὶ εἰς Ἁγίους Πάντας.

[6] Νικήτας Πατρίκιος. Βίος Ἁγ. Ἀνδρέου Κρήτης.

[7] Λόγος εἰς Ἅγιον Κυπριανόν.

[8] Οὗτος ἐστὶν ό Γάλλος Πέτρος Γύλλιος, γεννηθεὶς ἐν Ἀμβιανῷ τῆς Γαλλίας ἐν ἔτει 1490 ἢ κατ’ ἄλλους 1495, καὶ ἀποβιώσας ἐν Ρώμῃ, τῷ 1550. (Βλ. «Ἡ Κωνσταντινούπολις» ὑπὸ Β. Σκαρλάτου, τόμος αʹ σελ. 306, ἀλλὰ καὶ προλεγόμενα τοῦ αὐτοῦ τόμου).

[9] Βλ. Μεγάλην Ἐγκυκλοπαίδειαν «Πυρσοῦ» ἐν λέξει Δαμασκηνός.

[10] Βλ. Ἑλληνικὸν Βίον Ἁγ. Θεοδώρου Στουδίτου, καὶ «Βυζαντινὸν ἑορτολόγιον» ὑπὸ Μ. Γεδεών, τῇ 29ῃ Αὐγούστου καὶ 11ῃ Νοεμβρίου. Ἤδη δὲ ἡ ἐν Κων/πόλει πάλαι ποτὲ διάσημος Μονὴ τοῦ Στουδίου σῴζεται μεταβεβλημένη εἰς τουρκικὸν τέμενος, ὑπὸ τὸ ὄνομα «Ἐμὶρ-Ἀχὼρ-Τζαμισί», μετασκευασθεῖσα πρὸς τοῦτο ὑπὸ τῶν Τούρκων. (Παπαρρηγόπουλος, τόμ. γʹ σελ. 147, ἔκδοσις Καρολίδου).

[11] Ἡ αὐτὴ ἐπιστολὴ ἐξεδόθη ὑπὸ Χ. Κτενᾶ ἐν τῷ ἔργῳ αὐτοῦ «Ἅπαντα τὰ ἐν Ἁγίῳ Ὄρει ἱερὰ καθιδρύματα… Ἀθῆναι 1935», σελ. 856 στοιχεῖον Θ.

[12] Ψαλμὸς μδʹ.

[13] Φιλοκαλὴς λόγος ἀσκητικός.

[14] Ἐπιστολὴ υβʹ.

[15] Ἐπιστολὴ αʹ.

[16] Ἑρμ. εἰς τὸν μδʹ ψαλμόν.

[17] Ματθ. κεφ. εʹ 14.

[18] Ἤδη καλεῖται Στρατονίκη, καὶ κεῖται ἐν τῇ ἐπαρχίᾳ Ἀρναίας Χαλκιδικῆς.

[19] Βλ. ὀπτασίαν.

[20] Λόγος εἰς ἀνδριάντας.

[21] Ἔν τισι χειρογράφοις γράφεται ὅτι ἐκοιμήθη τῇ 6ῃ Ὀκτωβρίου 1596 καὶ ἐνίοις 1602.

[22] Βλέπε τὸν Βίον τοῦ Ἁγίου Εὐδοκίμου τῇ εʹ (5ῃ) Ὀκτωβρίου, εἰς τόμον Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[23] Λόγος εἰς Ἁγίους Τεσσαράκοντα.

[24] Ματθ. ζʹ 21.

[25] Βίος Ὁσίου Πέτρου ὑπὸ Ἁγ. Γρηγορίου Θεσσαλονίκης.

[26] Ἐν ἔτει 1956 ἱδρύθη ἐν τῷ ἱερῷ Σπηλαίῳ τῶν Ὁσίων μικρὸς μέν, ἀλλὰ περικαλλὴς Ναὸς ἐπ’ ὀνόματί των, ἔνθα πλεῖστοι εὐσεβεῖς προσέρχονται ἐπικαλούμενοι τὴν χάριν τῶν Ἁγίων, καὶ ὅπου κατὰ τὴν 9ην Ἰουλίου τελεῖται ἐν παννυχίῳ ἀγρυπνίᾳ, ἡ μνήμη αὐτῶν, ἐν συρροῇ πολλῶν Μοναχῶν ἐκ τῶν πέριξ Σκητῶν καὶ Μονῶν.