ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ ὁ ἔνδοξος Μεγαλομάρτυς ἤκμασε κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ βασιλέως Μαξιμιανοῦ ἐν ἔτει τδ’ (304), καταγόμενος ἀπὸ τὴν πόλιν τῆς Νικομηδείας, υἱὸς πατρὸς μὲν εἰδωλολάτρου, Εὐστοργίου ὀνομαζομένου, μητρὸς δὲ ἐκ προγόνων οὔσης χριστιανῆς, καλουμένης Εὐβούλης. Ὅσην δὲ θέλησιν εἶχεν αὐτὸς νὰ θεραπεύῃ τὰ εἴδωλα, τόσην ἀγάπην καὶ προθυμίαν εἶχεν ἐκείνη πρὸς τὴν ὀρθόδοξον πίστιν, καὶ ἔτρεφε τὸ τέκνον των (τὸ ὁποῖον ὀνομάζετο Παντολέων) ὄχι μόνον μὲ τροφὴν σωματικήν, ἀλλὰ περισσότερον μὲ πνευματικήν, διδάσκουσα αὐτὸ τὴν πίστιν τοῦ Χριστοῦ. Πλὴν εἰς ὀλίγα ἔτη ἐτελεύτησεν ἡ μακαρία Εὐβούλη. Ὁ δὲ Παντολέων ἐμάνθανε γράμματα πρῶτον τὰ κοινά, ἔπειτα καὶ τὴν Ἑλληνικὴν παίδευσιν. Ὕστερον δὲ πάλιν, ἀφοῦ ἔμαθεν ὅσα ἦσαν ἀρκετά, τὸν ἔδωσεν ὁ πατήρ του εἰς ἰατρὸν θαυμαστὸν τοῦ καιροῦ ἐκείνου, καλούμενον Εὐφρόσυνον, νὰ τὸν ἐκπαιδεύσῃ εἰς τὴν ἰατρικὴν ἐπιστήμην· ὁ δὲ νέος, ἀπὸ τὴν πολλήν του εὐφυΐαν, εἰς ὀλίγον καιρὸν ὑπερέβη ὅλους τοὺς συμμαθητάς του.

Ἦτο δὲ ὁ Ἅγιος ὡραῖος κατὰ πολλὰ τὴν ὄψιν, τὴν ὁμιλίαν γλυκύς, τὸ σχῆμα ταπεινὸς καὶ μέτριος, καὶ ἁπλῶς εἰπεῖν ἦτο ὅλος γεμᾶτος ἀρετὴν καὶ εὐταξίαν τοσαύτην, ὥστε ὅστις ἤθελε συναναστραφῆ καὶ συνομιλήσει μετ’ αὐτοῦ πολλὴν χαρὰν καὶ εὐφροσύνην ἐλάμβανεν. Ἀπὸ τὰς ἀρετάς του δὲ αὐτὰς ἔγινεν ἀκουστὸς εἰς ὅλην τὴν Νικομήδειαν. Ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ὁ βασιλεὺς Μαξιμιανός, ὅταν τὸν εἶδεν ἡμέραν τινά, κατὰ τὴν ὁποίαν μετέβη μὲ τὸν Εὐφρόσυνον εἰς τὸ παλάτιον, ἠρώτησε δι’ αὐτόν· καὶ ἀκούσας τὴν ἀρετὴν αὐτοῦ καὶ ἰδὼν τὴν φρόνησιν καὶ κατάστασίν του ἐχάρη πολλά, καὶ παρήγγειλεν εἰς τὸν Εὐφρόσυνον νὰ τὸν σπουδάσῃ, ὅσον δύναται, νὰ τὸν κάμῃ τέλειον ἰατρόν, διὰ νὰ τὸν ἔχῃ εἰς τὰ βασίλεια. Τὸν καιρὸν ἐκεῖνον εὑρίσκετο καὶ ὁ Ἅγιος Ἑρμόλαος, ὁ Ἱερεὺς τῆς ἐν Νικομηδείᾳ Ἐκκλησίας, περὶ τοῦ ὁποίου προείπομεν εἰς τὴν εἰκοστὴν ἕκτην τοῦ παρόντος. Πλὴν ἦτο κεκρυμμένος εἰς ἕνα οἶκον μὲ ἄλλους χριστιανοὺς διὰ τὸν φόβον τοῦ βασιλέως, βλέπων δὲ τὸν νέον καθὼς διέβαινεν ἀπὸ τὴν οἰκίαν ἐκείνην καθ’ ἑκάστην νὰ πηγαίνῃ εἰς τὸν διδάσκαλον, ἐννόησεν ἀπὸ τὴν σεμνότητα τοῦ ἤθους, ὅτι καὶ ἡ κατάστασις τῆς ψυχῆς του θὰ ἦτο γεμάτη ἀγαθότητα, ὡς ἐκείνη ἡ ἀγαθὴ καὶ καρποφόρος γῆ, τὴν ὁποίαν λέγει τὸ Εὐαγγέλιον, θέλει δὲ χρηματίσει καὶ αὐτὸς σκεῦος ἐκλογῆς θείᾳ χάριτι, ὡς ὁ μέγας Ἀπόστολος.