Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν ΘΕΟΔΩΡΟΥ τοῦ κατὰ τὴν Λαύραν τοῦ Ἁγίου Σάββα ἀσκήσαντος, ἔπειτα γεγονότος Ἀρχιεπισκόπου Ἐδέσσης· οὗ τὸν βίον ἔγραψεν ὁ Ἐπίσκοπος Ἐμέσσης Βασίλειος.

Συναχθέντες λοιπὸν εἰς τὸν βασιλέα οἱ κριταὶ μὲ τὸν ἀρχιδικαστήν, καθὼς καὶ ὅλοι οἱ Χριστιανοὶ καὶ Ἰουδαῖοι, εἶπε πρὸς τὸν βασιλέα ὁ ἀρχισυνάγωγος· «Εἰς τὸ μεγάλο βῆμα τῆς ἐξουσίας σου, βασιλεῦ κράτιστε, ζητοῦμεν νὰ γίνῃ ἐν μέσῳ ἡμῶν καὶ τῶν Χριστιανῶν διάλεξις, νὰ βεβαιωθῇ ἡ ἀλήθεια καὶ νὰ διωχθῇ τὸ ψεῦδος μὲ δικαίαν ψῆφον ἀπὸ τὸ κράτος σου. Ὅτι δι’ αὐτὸ καὶ ὁ Θεὸς ἐμεγάλυνε τῶν Περσῶν τὴν δύναμιν, ἔβαλεν ὑποπόδιόν σου τοὺς Γαλιλαίους, καὶ δεσπόζεις τὰ Ἱεροσόλυμα. Διὰ τοῦτο δεόμεθα νὰ μᾶς ἀκούσῃς μακροθύμως καὶ νὰ κάμῃς δικαίαν ἀπόφασιν». Τότε εἶπε πολλὰς βλασφημίας κατὰ τοῦ Χριστοῦ ὁ ἄχρηστος, λέγων σαθρά τινα καὶ ἀνίσχυρα λοιδορήματα. Ἔπειτα στραφεὶς πρὸς τὸν Μητροπολίτην εἶπεν εἰς αὐτόν· «Σὺ εἶσαι ὁ ἀρχηγὸς τῶν Χριστιανῶν;». Ὁ δὲ μακάριος Θεόδωρος ἀπεκρίνατο· «Ναί». Λέγει πρὸς τὸν βασιλέα ὁ Ἑβραῖος· «Αὐτὸς λοιπὸν ἂς μοῦ ἀποκρίνεται». Λέγει ὁ Βασίλειος· «Δὲν εἶσαι ἄξιος, ἀκάθαρτε καὶ βέβηλε, νὰ ἀκούῃς τὸν Ἅγιον, ἐπειδὴ μέλλει νὰ ἱερουργήσῃ σήμερον, ἀλλ’ ἐγὼ ὁ μαθητής του σοῦ ἀποκρίνομαι».

Τότε ὁ Ἑβραῖος, ἔχων τὸ θάρρος του εἰς τὰ δῶρα, ὅσα εἰς τὸν ἀρχιδικαστὴν ἐχάρισε, δὲν ἤρχισεν ἀπὸ τὰς μαρτυρίας τῶν Γραφῶν τὴν διάλεξιν, ἀλλὰ μὲ λόγια βλάσφημα κατὰ τῶν Χριστιανῶν ἐμεγαλορρημόνει ὁ τρισκατάρατος, ἔχων τὸν ἀρχέκακον ὄφιν εἰς τὴν καρδίαν του, ὅπου τὸν ἐδίδασκε, διὰ νὰ διαστρέψῃ τὸν βασιλέα ἀπὸ τὴν εὐσέβειαν. Ὁ δὲ Μέγας Θεόδωρος, πλησθεὶς Ἁγίου Πνεύματος, δὲν τὸν ἀφῆκε νὰ πολυλογῇ, ἀλλὰ προστάσσων νὰ σιωπήσῃ εἶπεν εἰς αὐτόν· «Ἐὰν ἤθελες ἀναφέρει Μωσαϊκὰς νομοθεσίας ἢ ἄλλας ρήσεις τῶν προφητῶν, ἀγράμματε, ἠθέλαμεν λύσει τὰ προβλήματα· ἀλλὰ ἐπειδὴ οὐδένα λόγον σοφὸν ἠξεύρεις, ἀλλὰ μόνον νὰ λέγῃς βλασφημίας καὶ ἄλλα ὅσα σοῦ ἑρμηνεύει ὁ πατήρ σου ὁ διάβολος, νὰ γίνουν τὴν ὥραν ταύτην τὰ χείλη σου ἄλαλα, ἐπειδὴ ἐλάλησαν κατὰ τοῦ δικαίου Χριστοῦ ἀνομίαν καὶ ματαιότητα». Εὐθὺς τότε ὁ πρῴην στωμύλος καὶ μεγαλορρήμων ἔγινε βωβὸς καὶ ἄλαλος καὶ δὲν ἠδύνατο νὰ ὁμιλήσῃ τελείως. Τότε οἱ μὲν Ἰουδαῖοι κατῃσχύνθησαν, πολλοὶ δὲ ἀπὸ αὐτούς, ἔτι δὲ καὶ ἀπὸ τοὺς Σαρακηνοὺς καὶ Πέρσας, ἐπίστευσαν εἰς τὸν Χριστόν, ἰδόντες τοιοῦτον θαυμάσιον. Ὁ δὲ βασιλεὺς ὠργίσθη κατὰ τοῦ Ἑβραίου ὡς βλασφήμου, καὶ προστάσσει νὰ τὸν δείρουν μὲ βούνευρα καὶ νὰ φυλακισθῇ, τοὺς δὲ ἄλλους Ἑβραίους νὰ διώξουν μὲ ραβδισμοὺς καὶ αἰσχύνην πολλὴν ἀπὸ τὸ κριτήριον· τὸν δὲ ἀρχιδικαστὴν δικαίως κατεδίκασε καὶ τὸν ἐμέμφθη, ὅτι ἔκαμε τοῦ Ἑβραίου τὸ θέλημα. Ἔχαιρε δὲ καὶ ἠγαλλιᾶτο τῷ πνεύματι εἰς τοιαύτην θαυματουργίαν καὶ ἐβεβαιώθη εἰς τὴν πίστιν τοῦ Χριστοῦ καλλίτερα.