Τῇ ΚΖ’ (27ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς ἡ ἀνακομιδὴ τοῦ λειψάνου τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν ΙΩΑΝΝΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ.

ΠΑΛΙΝ λαμπρὰ καὶ χαρμόσυνος πανήγυρις καὶ πολύφωτος ἑορτὴ κατέλαβε τὴν Ἐκκλησίαν μας, τὸν χειμῶνα τῆς ἀθυμίας καὶ τὸ ψῦχος τῆς ἁμαρτίας ἀφανίζουσα, ἡ μνήμη, λέγω, τοῦ διδασκάλου καὶ χρυσοστόμου Πατρός, τοῦ ὁποίου ὁ φθόγγος, ὡς καὶ τῶν μακαρίων Ἀποστόλων, ἐξῆλθεν ὄντως εἰς ὅλα τῆς οἰκουμένης τὰ πέρατα καὶ ἐνεπλήσθη πᾶσα πόλις καὶ πᾶσα χώρα ἀπὸ τὰ χρυσᾶ καὶ λαμπρότατα ρήματα αὐτοῦ. Ἰδοὺ ἦλθεν ἡ χελιδὼν ἡ πολύφωνος καὶ καλλίφωνος, τὸ μέγα μυστήριον τῆς κοινῆς Ἀναστάσεως ὡς θεῖον ἔαρ λαμπρῶς ἐγκαινίζουσα καὶ μὲ τὴν πρὸς ὀλίγον σιγὴν καὶ κατάπαυσιν τῆς πίστεως ἐμφανίζουσα τὸν ἀπέραντον ἀνακαινισμὸν τῆς κατὰ Χριστὸν ἡλικίας καὶ πνευματικῆς νεότητος. Πάρεστι τὸ χρυσοῦν στόμα καὶ μετὰ σιγὴν οὐ σιγῶν, ἀλλὰ μᾶλλον λαλοῦν ὡς ἀληθῶς γλυκυτέρους λόγους κηρίου καὶ μέλιτος καὶ ποθεινοτέρους καὶ τιμιωτέρους ἀτιμήτων λίθων καὶ χρησιμοτέρους χρυσίου κατὰ ἀλήθειαν. Ἡ γλῶσσα, ἡ βροντῶσα τὰ μεγαλεῖα τῆς χάριτος, ὡς πλήκτρῳ κρουομένη τῷ πνεύματι καὶ ὀξυγράφου ἐκμιμουμένη κάλαμον, τὸν σαρκωθέντα Θεὸν ἡμῶν ἀναγγέλλουσα.

ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ὁ μέγιστος στῦλος τῆς Ἐκκλησίας καὶ πύργος τῆς εὐσεβείας ἄσειστος, ὁ τῶν ἀδικουμένων Πατὴρ καὶ τῆς διδασκαλίας λύχνος ἄσβεστος, ὁ χρόνους πολλοὺς διὰ τὸν Χριστὸν διωκόμενος καὶ διὰ φθόνον τῶν ἐπιβούλων κρυπτόμενος, ἐφανερώθη σήμερον μετὰ χρόνους τρεῖς καὶ τριάκοντα ἀπὸ τῆς αὐτοῦ ὁσίας κοιμήσεως καὶ ἔλαμψεν ὑπὲρ τὸν αἰσθητὸν αὐτὸν ἥλιον. Ἦλθε μετὰ τοὺς μακροὺς καὶ πικροὺς ἐκείνους διωγμοὺς ἢ γλυκεῖς, νὰ εἴπω καλλίτερα, ἐπειδὴ διὰ τὸν Χριστὸν τοὺς ἔπαθεν. Ἦλθε πάλιν, λέγω, μετὰ τὴν λαμπρὰν ἐξορίαν καὶ τὸν μακάριον θάνατον εἰς τὴν ποίμνην αὐτοῦ καὶ εἰσῆλθεν εἰς τὴν πόλιν ἐντίμως καὶ δικαίως, ἀπὸ τὴν ὁποίαν ἀδίκως ἐδιώχθη τὸ πρότερον. Ἀλλὰ ἄς εἴπωμεν, κατὰ τάξιν, ἐξ ἀρχῆς τὴν διήγησιν, διὰ νὰ λάβετε περισσοτέραν εὐφροσύνην καὶ ἀγαλλίασιν· ἤτοι νὰ σημειώσωμεν τίνες ἦσαν αἰτία καὶ ἔγινεν ἡ ἀνακομιδὴ τοῦ ἁγίου λειψάνου τοῦ χρυσορρήμονος καὶ πῶς καὶ πότε αὕτη ἐγένετο.

Οὗτος ὁ μακάριος καὶ θεῖος πατὴρ ἡμῶν Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ἐπειδὴ δὲν παρέβλεπε τὸ δίκαιον ἐκ φιλοπροσωπίας, ἀλλ’ ἤλεγχε πᾶσαν ἀδικίαν, διὰ τοῦτο ἤλεγχε καὶ τὴν βασίλισσαν Εὐδοξίαν διὰ τὰς παρανομίας καὶ ἀδικίας, ὅσας ἔκαμνε καὶ μάλιστα, ἐπειδὴ διὰ τυραννικοῦ τρόπου ἀφῄρεσε τὸν ἀγρὸν μιᾶς χήρας, Καλλιτρόπης καλουμένης. Τούτου ἕνεκα ἐξωρίσθη ὁ Ἅγιος πρότερον μὲν δίς, ἀλλὰ πάλιν ἀνεκλήθη τῆς ἐξορίας· τρίτον δὲ καὶ τελευταῖον ἐπέμφθη εἰς Κουκουσὸν (αὕτη κατ’ ἄλλους μὲν


Ὑποσημειώσεις

[1] Κατὰ μετάφρασιν τοῦ Ἱεροῦ Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου.

[2] Βύσσος εἶναι λινάρι λευκότατον καὶ λεπτότατον, ἀπὸ τὸ ὁποῖον ὑφαίνονται τὰ λεπτότατα καὶ λευκότατα ἱμάτια, ἅπερ φοροῦσιν οἱ πλούσιοι ἐν τῷ καιρῷ τοῦ θέρους.

[3] Σημειοῦμεν ἐνταῦθα, ὅτι ὁ μὲν Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ἐφανέρωσε διὰ ποῖον σκοπὸν ἐζήτησαν οἱ Ἰουδαῖοι νὰ συντριβῶσι τὰ σκέλη, τόσον τοῦ Κυρίου, ὅσον καὶ τῶν λῃστῶν· ἵνα ἀποθάνωσι τουτέστι ταχύτερον καὶ καταβιβασθῶσιν ἀπὸ τοὺς σταυροὺς καὶ ἀφαιρεθῶσιν ἐκ τοῦ μέσου διὰ τῆς ἐνταφιάσεως, ἵνα μὴ μένωσιν ἐπὶ τοῦ σταυροῦ ἐν τοιαύτῃ μεγάλῃ ἑορτῇ τοῦ Πάσχα, διότι τί λέγει; «Οἱ οὖν Ἰουδαῖοι ἵνα μὴ μείνῃ ἐπὶ τοῦ Σταυροῦ τὰ σώματα ἐν τῷ Σαββάτῳ, ἐπεὶ παρασκευὴ ἦν (ἦν γὰρ μεγάλη ἡ ἡμέρα ἐκείνη τοῦ Σαββάτου), ἠρώτησαν τὸν Πιλάτον, ἵνα κατεαγῶσιν αὐτῶν τὰ σκέλη καὶ ἀρθῶσιν. Ἦλθον οὖν οἱ στρατιῶται καὶ τοῦ μὲν πρώτου κατέαξαν τὰ σκέλη καὶ τοῦ ἄλλου τοῦ συσταυρωθέντος αὐτῷ»· (δῆλον δὲ ὅτι καὶ κατεβίβασαν αὐτοὺς ἀπὸ τοὺς Σταυροὺς καὶ ἐνεταφίασαν (Ἰωαν. ιθ’ 31). Ὁ θεῖος Χρυσόστομος λοιπὸν ἀκολουθῶν τὸν σκοπὸν τοῦτον τῶν Ἰουδαίων, ὑπέλαβεν ὅτι καθὼς οἱ στρατιῶται κατεβίβασαν τῶν λῃστῶν τὰ σώματα ἀπὸ τοὺς Σταυρούς, οὕτω κατεβίβασαν καὶ τὸ σῶμα τοῦ Κυρίου ἀπὸ τὸν Σταυρόν· καὶ διὰ τοῦτο λέγει ἐδῶ, ὅτι οἱ Ἰουδαῖοι αὐτοὶ κατεβίβασαν τὸν Κύριον ἀπὸ τὸν Σταυρόν. Ἐπειδὴ ὅμως δὲν ἐδήλωσε τοῦτο ρητῶς ὁ Εὐαγγελιστής, μάλιστα δὲ λέγει παρακατιών, ὅτι «Μετὰ ταῦτα ἠρώτησε τὸν Πιλάτον ὁ Ἰωσὴφ ὁ ἀπὸ Ἀριμαθαίας ἵνα ... ἄρῃ (ὃ δηλοῖ ἵνα σηκώσῃ ἐκ τοῦ μέσου καθὼς ἀνωτέρω ἡρμηνεύθη καὶ τὸ ἀρθῶσι) τὸ σῶμα τοῦ Ἰησοῦ καὶ ἐπέτρεψεν ὁ Πιλάτος» (κεφ. ιθ’ 38)· καὶ ἴσως ἕως οὗ ὁ στρατιώτης νὰ νύξῃ αὐτοῦ τὴν πλευρὰν καὶ νὰ ρεύσῃ ἐξ αὐτῆς αἷμα καὶ ὕδωρ, παρῆλθεν ἐν τῷ μεταξὺ χρονικόν τι διάστημα, μεθ’ ὃ ὑπῆγεν ὁ Ἰωσὴφ καὶ ἐζήτησε νὰ καταβιβάσῃ ἀπὸ τὸν Σταυρὸν τὸ σῶμα τοῦ τεθανατωμένου Σωτῆρος. Μαρτυροῦσι δὲ τοῦτο συμφώνως καὶ οἱ δύο Εὐαγγελισταί, ὅ τε Μάρκος καὶ ὁ Λουκᾶς διότι ὁ μὲν Μάρκος λέγει περὶ τοῦ Ἰωσήφ. «Καὶ ἀγοράσας σινδόνα καὶ καθελὼν αὐτόν, ἐνείλησε τῇ σινδόνι». (Μάρ. ιϛ’ 46) ὁ δὲ Λουκᾶς «Καὶ καθελὼν αὐτό, ἐνετύλιξεν αὐτὸ σινδόνι» (Λουκ. κγ’ 53).

[4] Ὅρα περὶ τοῦ Ἀρσακίου τούτου εἰς τὴν ἑνδεκάτην τοῦ Ὀκτωβρίου (ἡμέτερος «Μέγας Συναξαριστὴς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», Τόμος Ι’).