Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ἁγίου Μάρτυρος ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ τοῦ Πέρσου.

Μονοθελητῶν. Παρέδωκε λοιπὸν ὁ Ἰουστῖνος τὸν Ἀναστάσιον εἰς ἐνάρετόν τινα μαθητήν του νὰ τοῦ μάθῃ τὸ ψαλτήριον, ὅστις βλέπων τὴν θαυμασίαν διαγωγὴν καὶ θεάρεστον πολιτείαν τοῦ νέου τὸν ἐτελείωσε Μοναχόν, ἀλλ’ ἐκεῖνος ὁ μακάριος καὶ προτοῦ νὰ λάβῃ τὸ ἅγιον σχῆμα ἦτο τέλειος. Ὅμως καὶ μετὰ ταῦτα πάλιν ἔδειξε τόσην ἀρετὴν καὶ ταπείνωσιν, ὥστε εἶχε καὶ ὑπηρέτει ἐπιμελέστατα δύο διακονήματα, τὰ ὁποῖα τοῦ ἔδωσαν, ἤτοι τὸν κῆπον καὶ τὸ μαγειρεῖον, τὰ ὁποῖα σπουδαίως καὶ ἀόκνως ἐτέλει, καὶ πάλιν ποτὲ δὲν ἔλειψεν ἀπὸ τὴν ἁγίαν σύναξιν, ἀλλὰ ἀπὸ ὅλους ἤρχετο εἰς τὴν ἱερὰν λειτουργίαν πρωτύτερα, καὶ ὅταν ἤκουεν ἐναρέτων ἀνδρῶν Βίους εἶχεν ὅλον του τὸν νοῦν εἰς τὴν ἀνάγνωσιν καὶ τὴν ἐφύλαττεν ἀκριβῶς εἰς ἐνθύμησιν. Ὅταν δὲ ἐτύγχανε δεινὸς λόγος, τὸν ὁποῖον δὲν ἠννόει, ἠρώτα τοὺς ἄλλους ἀόκνως καὶ τοῦ τὸν ἡρμήνευον. Ἀναγινώσκων δὲ καὶ μόνος του τῶν Μαρτύρων τὰ ἔνδοξα τρόπαια, ἔβρεχε τὴν Βίβλον μὲ δάκρυα καὶ ἐπεθύμει νὰ ἀξιωθῇ καὶ αὐτὸς τοιαύτης ἀθλήσεως. Ὅσον λοιπὸν ἀνεγίνωσκε ταῦτα, τόσον ἐπόθει καὶ προσηύχετο εἰς τὸν Θεὸν νὰ τὸν ἀξιώσῃ νὰ χύσῃ διὰ τὴν ἀγάπην Αὐτοῦ καὶ αὐτὸς γενναίως τὸ αἷμά του.

Εἰς τὴν Μονὴν ταύτην ἔκαμεν ὁ Ἅγιος ἑπτὰ χρόνους. Ὁ δὲ πατὴρ τοῦ φθόνου, μὴ ὑποφέρων τοσαύτην ἀρετὴν καὶ θερμότατον πρὸς τὸν Χριστὸν ἔρωτα, ἠβουλήθη νὰ τὸν ἐμποδίσῃ ἀπὸ τὴν ἀγαθὴν προαίρεσιν καὶ τοῦ ἐνεθύμιζε τὴν ἀνάπαυσιν, τὴν ὁποίαν εἶχεν εἰς τὴν Περσίδα, τὴν πατρικὴν ἀγάπην, τὰς κοσμικὰς ἀπολαύσεις καὶ τὰ λοιπὰ μάταια. Ὁ δὲ ὡς φρόνιμος ἐγνώριζε τὴν ἐπιβουλὴν τοῦ πειράζοντος, καὶ πρῶτον μὲν προσηύχετο ἐπικαλούμενος τὸν Κύριον εἰς βοήθειαν, καὶ δεύτερον ἤρχετο πρὸς τὸν διδάσκαλόν του μετὰ δακρύων καὶ ὡμολόγει τὴν μηχανὴν τοῦ δολίου δράκοντος. Ὁ δὲ συνάξας ὅλην τὴν ἀδελφότητα ἔκαμαν κοινὴν παράκλησιν πρὸς τὸν Κύριον δι’ αὐτόν, καὶ ἐλυτρώθη εὐθὺς ἀπὸ τὸν πειράζοντα. Μετ’ ὀλίγον εἶδεν ὅραμα κατὰ τὸν πόθον, τὸν ὁποῖον εἶχεν ὁ τρισμακάριος, ὡς ἑξῆς· ἔβλεπεν ὅτι ἀνέβη εἰς ἕνα ὑψηλὸν καὶ μετέωρον ὄρος, καὶ ἐκεῖ τοῦ ἔδωσεν εἷς ἄνθρωπος χρυσοῦν ποτήριον ἐστολισμένον μὲ λίθους τιμίους, γεμᾶτον οἶνον καὶ τοῦ λέγει· «Λάβε καὶ πίε αὐτό»· δεξάμενος δὲ τοῦτο ἔπιε τὸν οἶνον ὁ μακάριος Ἀναστάσιος, καὶ τόσον τοῦ ἐφάνη εὔγευστος, ὥστε ἠσθάνετο εἰς τὴν ψυχὴν αὐτοῦ τὴν γλυκύτητα καὶ ἐγνώριζε πρὶν νὰ ἐξυπνήσῃ ὅτι διὰ τὸ Μαρτύριον τοῦ ἔδειξεν ὁ Θεὸς ἐκεῖνο τὸ ὅραμα.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ὁ Θεοδώρητος λέγει ὅτι οἱ Πέρσαι ὠνόμαζον μάγους τοὺς τὰ στοιχεῖα θεοποιοῦντας (Βιβλ. ε’, κεφ. λη’ τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας).

[2] Βλέπε τὴν περὶ τοῦ Τιμίου Σταυροῦ ὑποσημείωσιν κατὰ τὴν λα’ (31ην) Ἰουλίου, ὡς καὶ εἰς τὴν ιδ’ (14ην) Σεπτεμβρίου (ἡμέτερος «Μέγας Συναξαριστὴς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», (Τόμος Ζ’ καὶ Τόμος Θ’).

[3] Περὶ τοῦ Μοδέστου τούτου, ὅτι εἶναι Β’ καὶ ἄλλος ἀπὸ τὸν Ἅγιον Ἱερομάρτυρα Μόδεστον τὸν κατὰ τὸν Γ’ αἰῶνα μαρτυρήσαντα, βλέπε εἰς τὴν ὑποσημείωσιν τῆς 16ης Δεκεμβρίου, τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» (Τόμος ΙΒ’).

[4] Οὐχὶ ὀρθῶς γράφεται ἐν τοῖς Μηναίοις, ὅτι ἐπῆγεν εἰς τὴν Μονὴν τοῦ Ἁγίου Σάββα.

[5] Κομμερκιάριος ἢ κουμμερκιάριος εἶναι λέξις βυζαντινή, παραληφθεῖσα ἐκ τῆς λατινικῆς, καὶ σημαίνει τὸν τελώνην ἢ τὸν ἀποθηκάριον μεγάλης κρατικῆς ἀποθήκης.

[6] Ἡ ἀνακομιδὴ τῶν λειψάνων αὐτοῦ ἑορτάζεται κατὰ τὴν κδ’ (24ην) τοῦ παρόντος μηνὸς (βλέπε σελ. 597 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου).