Καθ’ ὃν ὅμως χρόνον ἔμελλεν ὁ Ἅγιος νὰ ὑπάγῃ εἰς τὴν Σύνοδον διὰ νὰ δώσῃ ἀπολογίαν περὶ τῶν τριῶν ἐκείνων ἐγκλημάτων, ὁ Θεὸς τὶ ᾠκονόμησεν; Δύο τινὲς ἱερομόναχοι Ἀλεξανδρεῖς, Μακάριος καὶ Ἆπις λεγόμενοι, εὑρέθησαν κατὰ τὰς ἡμέρας ἐκείνας εἰς τὴν Νικομήδειαν δι’ ὑπόθεσίν των. Τούτους προσκαλεσάμενος ὁ βασιλεύς, ὅστις ἔτυχε νὰ εἶναι τότε καὶ αὐτὸς ἐκεῖ, ἠρώτησεν αὐτοὺς περὶ τῶν ἐγκλημάτων ἐκείνων, περὶ τῶν ὁποίων εἶπεν εἰς αὐτὸν ὁ Εὐσέβιος καὶ οἱ ἄλλοι Ἀρχιερεῖς κατὰ τοῦ Ἁγίου, ἐκεῖνοι δὲ φοβούμενοι τὸν Θεόν, εἶπον εἰς αὐτόν, καθὼς ἦτο ἡ ἀλήθεια, ὅτι ὅλα εἶναι ψευδῆ καὶ τὰ λέγουν συκοφαντοῦντες. Πιστεύσας εἰς αὐτοὺς ὁ βασιλεύς, παρευθὺς ἔγραψε διαταγὴν εἰς τοὺς Ἀρχιερεῖς, οἵτινες ἐξήτασαν τὸν Ἅγιον, προστάξας ὅτι εἰς οἵαν δήποτε ὥραν λάβουν τὴν διαταγήν, νὰ παύσουν τὴν διαδικασίαν καὶ νὰ ἀφήσουν τὸν Ἅγιον νὰ μένῃ ἐλεύθερος εἰς τὸν θρόνον του. Ταύτην τὴν διαταγὴν ὡς εἶδον οἱ κατήγοροι τοῦ Ἁγίου, αὐτὸν μὲν μὴ ἔχοντες τὶ νὰ πράξουν ἀπέλυσαν ἄκριτον κατὰ τὴν διαταγὴν τοῦ βασιλέως, ἔφερον δὲ τὸν Μακάριον εἰς τὸ μέσον νὰ τὸν δικάσωσι, περὶ ἐκείνων διὰ τὰ ὁποῖα τὸν κατηγόρει ὁ Ἰσχύρας. Ὁ δὲ Μακάριος ἀπήντησε δικαίως λέγων· «Ἂς ἀποδείξῃ πρῶτον ὁ κατήγορός μου Ἰσχύρας, ὅτι εἶναι Ἱερεὺς καὶ ποῦ ἐχειροτονήθη καὶ τότε θέλω παιδευθῆ ἐγώ, ἐὰν εὑρεθῇ ὅτι ἐπάτησα τὸ Σῶμα καὶ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ». Βλέποντες οἱ ἐχθροὶ τοῦ Ἁγίου Ἀρχιερεῖς, ὅτι νικᾶται ὁ Ἰσχύρας, ἀνέβαλον τὴν ὑπόθεσιν ἕως οὗ ὑπάγωσιν ἐπιτοπίως νὰ τὸν ἐξετάσωσιν. Ἔπειτα τὸν μὲν Μακάριον παρέδωκαν εἰς τὸν ἔπαρχον νὰ τὸν φυλάττῃ σιδηροδέσμιον, αὐτοὶ δὲ ἐσκέπτοντο τίνι τρόπῳ νὰ καθαιρέσωσι τὸν Ἅγιον.

Βλέπων ὁ Ἅγιος, ὅτι τὸν μὲν Μακάριον νομίμως ἀπολογούμενον ἐδέσμευον, τὸν δὲ Ἰσχύραν, ἀνίερον ὄντα, βοηθοῦσιν, ἔκραζε μεγαλοφώνως· «Ἐσβέσθη τὸ δίκαιον, ἐχάθη ἡ ἀλήθεια, ἐπατήθησαν οἱ νόμοι τῶν Ἁγίων Πατέρων. Τίς εἶναι αὕτη ἡ ἄδικος κρίσις; οἱ αὐτοὶ νὰ εἶσθε καὶ μάρτυρες καὶ κριταὶ καὶ ἐνάγοντες;». Ταῦτα τοῦ Ἁγίου λέγοντος, ἐθυμώθησαν οἱ Ἀρχιερεῖς τὰ μέγιστα, οἱ μιμηταὶ τοῦ διαβόλου καὶ οὐχὶ τοῦ Χριστοῦ. Διότι ὁ Χριστὸς λοιδορούμενος οὐκ ἀντελοιδόρει, πάσχων οὐκ ἠπείλει· οὗτοι δὲ καὶ μὴ λοιδορηθέντες, ἐθυμώθησαν λέγοντες· «Ὕβρισε τὴν Σύνοδον τῶν Ἀρχιερέων, ἄξιος εἶναι καθαιρέσεως». Ἰδὼν δὲ ὁ Ἅγιος ὅτι συνεφώνησαν εἰς τὸ νὰ τὸν καθαιρέσωσιν, ἐμβαίνει εἰς ἓν πλοῖον κρυφίως διὰ νὰ ὑπάγῃ εἰς τὸν βασιλέα καὶ παρευθὺς γράφουν τὴν καθαίρεσίν του, ἔχοντες αἰτίαν, ὅτι ὕβρισε τὴν Σύνοδον τῶν Ἀρχιερέων καὶ δὲν ἔμεινε νὰ ἀπολογηθῇ, ἀλλὰ ἀνεχώρησεν. Ἀφοῦ δὲ ἔγραψαν τὴν καθαίρεσιν, εὐθὺς συνεχώρησαν τὸν Ἄρειον, ἐνῷ πολλοὶ ἐξ αὐτῶν εἶχον ὑπογράψει τὴν καθαίρεσίν του εἰς τὴν ἐν Νικαίᾳ Σύνοδον.