Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν ΛΟΥΚΑ τοῦ ἐν τῷ Στειρίῳ ὄρει τῆς Ἑλλάδος ἀσκήσαντος.

Σελίδα 33 από 41

Ἀφ’ οὗ παρῆλθον ἓξ μῆνες ἀπὸ τὴν μακαρίαν τοῦ Ἁγίου κοίμησιν, Μοναχός τις εὐνοῦχος, καταγόμενος ἀπὸ τὴν χώραν τῶν Παφλαγόνων [4], Κοσμᾶς καλούμενος, θέλων νὰ ὑπάγῃ εἰς τὴν Γαλλίαν, διῆλθεν ἀπὸ τὰ μέρη ἐκεῖνα καὶ σταθεὶς ἐκεῖ διὰ νὰ ἀναπαυθῇ ὀλίγον, εἶδεν εἰς τὸν ὕπνον του ὅραμα, τὸ ὁποῖον διηγούμενος εἰς τοὺς ἐντοπίους, ἤκουσεν ἀπὸ ἐκείνους, ὅτι ἐκεῖ ἦτο θέλημα Θεοῦ νὰ μείνῃ καὶ διὰ τοῦτο οἰκονόμησεν ὁ Θεὸς νὰ διέλθῃ ἐκεῖθεν. Ὁ Μοναχὸς χωρὶς νὰ διστάσῃ τελείως, ἐπῆγεν εἰς τὸ κελλίον τοῦ Ὁσίου, ὡσὰν νὰ τὸν ὡδήγει ἀόρατος χεὶρ καὶ βλέπων τὸ ἥσυχον καὶ χαριέστατον τοῦ τόπου, ὑπεσχέθη εἰς τὸν Θεὸν νὰ κατοικήσῃ ἐκεῖ. Παρευθὺς ἤρχισε νὰ ἐπιμελῆται τὸν τάφον τοῦ Ὁσίου καὶ ὑψώσας αὐτὸν ἀπὸ τὴν γῆν τὸν ηὐτρέπισε μὲ πλάκας, πέριξ δὲ αὐτοῦ κατεσκεύασε κιγκλίδωμα (κάγκελλα) διὰ νὰ μὴ καταπατῆται ἀπὸ τοὺς διερχομένους, ἐκτὸς ἐκείνων μόνον οἱ ὁποῖοι θέλουν νὰ πλησιάσουν εἰς αὐτὸν χάριν εὐλαβείας.

Μετὰ παρέλευσιν δύο ἐτῶν μαθηταί τινες τοῦ Ὁσίου, βλέποντες τὰς ἰατρείας καὶ τὰ θαύματα, τὰ ὁποῖα ἀνέβλυζον ἀπὸ τὸν τάφον τοῦ Ὁσίου καθ’ ἑκάστην καὶ κρίνοντες τὸν ἑαυτόν των, ὅτι δὲν εἶναι τέκνα καλὰ πατρὸς καλοῦ, ἐὰν δὲν ἀποδώσουν εἰς αὐτὸν καὶ μετὰ τὸ τέλος τὸ χρέος, τὸ ὁποῖον πρέπει εἰς τὸν Πνευματικόν των Πατέρα, προθυμοποιοῦνται εἰς τὸ νὰ κτίσουν Ναὸν καὶ κελλία· καὶ πρῶτον μὲν ἐπεράτωσαν τὴν οἰκοδομὴν τοῦ Ναοῦ τῆς Ἁγίας Βαρβάρας, ὅστις ἦτο ἡμιτελὴς καὶ ηὐτρέπισαν αὐτὸν κατὰ δύναμιν· ἔπειτα ἔκτισαν καὶ κελλία καὶ οἴκους ἀρκετοὺς καὶ διαφόρους πρὸς χρῆσιν τοῦ κοινοῦ καὶ πρὸς ὑποδοχὴν τῶν ξένων. Μετὰ ταῦτα μετέβαλαν εἰς ἄλλο σχῆμα τὸ κελλίον, εἰς τὸ ὁποῖον ἦτο ὁ τάφος τοῦ Ὁσίου καὶ τὸ κατεσκεύασαν εὐκτήριον ὡραιότατον εἰς σχῆμα Σταυροῦ, ὥστε ἐξεπληρώθη ἡ πρόρρησις τοῦ Ὁσίου, τὴν ὁποίαν εἶπε διὰ τὸν τόπον ἐκεῖνον καὶ διὰ τοὺς Χριστιανούς, οἱ ὁποῖοι θὰ προσέτρεχον εἰς αὐτόν, ἕνεκα τῶν θαυμάτων τὰ ὁποῖα θὰ ἐγίνοντο ἐκεῖ καθ’ ἑκάστην ἡμέραν. Ἐκ τῶν θαυμάτων τούτων πρέπον εἶναι νὰ διηγηθῶμεν ὀλίγα εἰς δόξαν Θεοῦ καὶ τοῦ Ὁσίου.

Γυνή τις εἶχεν ἀκινήτους καὶ παραλύτους τὰς χεῖρας καὶ τοὺς πόδας της καὶ δεν ἠδύνατο νὰ τὰ σαλεύσῃ τελείως, τὸ πλέον δὲ βαρύτερον εἰς αὐτὴν ἦτο ὅτι ὁ υἱός της, τὸν ὁποῖον ἔμελλε νὰ ἔχῃ παρηγορίαν εἰς τὴν ἀσθένειάν της, ἔπασχε καὶ αὐτὸς ἀπὸ δαιμόνιον, συχνάκις δὲ ἐσπαράττετο κατὰ γῆς ἀπὸ τὸν μισόκαλον. Συμπονοῦντες λοιπὸν αὐτὴν οἱ συγγενεῖς της τὴν ἐφόρτωσαν εἰς ζῷον καὶ βαστάζοντες αὐτὴν

Ὑποσημειώσεις

[1] Πρόκειται περὶ τῆς Ἀμφίσσης, ἀρχαίας πόλεως τῆς Λοκρίδος, κειμένης βορειοδυτικῶς τῶν Δελφῶν καὶ εἰς ἀπόστασιν 20 χ.λ.μ. ἀπ’ αὐτῶν. Κατὰ τὴν ἀρχαιότητα ὑπῆρξε μία τῶν κυριωτέρων πόλεων τῶν Ὀζολῶν Λοκρῶν. Κατὰ τοὺς βυζαντινοὺς χρόνους κατεστράφη ὑπὸ τοῦ βασιλέως τῶν Βουλγάρων Σαμουήλ, ἀλλ’ ἀνεκτίσθη λαβοῦσα βραδύτερον τὸ ὄνομα Αὐλών, ὑπὸ τὸ ὁποῖον φέρεται ὡς ἕδρα Ἐπισκοπῆς ὑπὸ τὸν Μητροπολίτην Ἀθηνῶν. Ἐκ τοῦ ὀνόματος τούτου λέγεται ὅτι προέκυψε τὸ ἔτι καὶ σήμερον ἐν χρήσει Σάλωνα. Κατ’ ἄλλην ἐκδοχὴν προέρχεται ἐξ ἐγκατασταθέντων ἐκεῖ Θεσσαλονικέων (Θεσσαλονικεῖς-Σαλονικεῖς) μετὰ τὴν καταστροφὴν τῆς Θεσσαλονίκης ὑπὸ τοῦ Φιλίππου. Κατὰ νεωτέραν γνώμην ὠνομάσθη Σάλωνας ἐκ τοῦ συχνοῦ σάλου, τὸν ὁποῖον ὑφίσταται λόγῳ τοῦ σεισμογεννοῦς τῆς περιοχῆς. Ἐκ τοῦ ὀνόματος Σάλωνας, τὸ ὁποῖον ἀναφέρεται ἐνταῦθα καὶ τὸ ὁποῖον βεβαιοῖ καὶ ἡ τοπικὴ παράδοσις, προέκυψεν ἐπὶ Τουρκοκρατίας τὸ ὄνομα Σάλωνα. Ἅμα τῇ ἀπελευθερώσει τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους ἀπεδόθη εἰς αὐτὴν τὸ παλαιόν της ὄνομα Ἄμφισσα καὶ κατέστη ἕδρα τῆς ἐπαρχίας Παρνασσίδος, ἤδη δὲ εἶναι πρωτεύουσα τοῦ νομοῦ Φωκίδος. Ἐνταῦθα τὸ ὄνομα Σάλωνας ἀφέθη ὡς ἔχει ἐν τῷ Χειρογράφῳ, διότι ἀποτελεῖ σημαντικὸν ἀποδεικτικὸν στοιχεῖον περὶ τῆς ἐξελίξεως τῆς ὀνομασίας τῆς πόλεως.

[2] Πέτρος Α’ βασιλεὺς τῆς Βουλγαρίας (927-968). Ὁ Πέτρος οὗτος ἔχει ἀνακηρυχθῆ ὑπὸ τῆς Βουλγαρικῆς Ἐκκλησίας Ἅγιος. Περὶ τοῦ πατρὸς αὑτοῦ Συμεῶνος Α’ βλέπε σχετικὴν ὑποσημείωσιν ἐν τόμῳ ΙΑ’ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», εἰς τὸν βίον τοῦ Ἁγίου Κλήμεντος ἐπισκόπου Ἀχρίδος, τῇ κβ’ (22ᾳ) τοῦ μηνὸς Νοεμβρίου.

[3] Εἰς τὸ σημεῖον τοῦτο ἀνηγέρθη μετὰ τὸν θάνατον τοῦ Ὁσίου ἡ γνωστὴ περιώνυμος Μονὴ τοῦ Ὁσίου Λουκᾶ εἰς τοὺς πρόποδας τοῦ Ἑλικῶνος, πλησίον τοῦ παλαιοῦ χωρίου Στείριον τῆς ἐπαρχίας Λεβαδείας τοῦ νομοῦ Βοιωτίας. Ὅπως ἐν τοῖς προηγουμένοις εἴδομεν καὶ ὅπως ἐν τῇ συνεχείᾳ τῆς προκειμένης Βιογραφίας τοῦ Ὁσίου Λουκᾶ ἀναφέρεται, ἡ οἰκοδομὴ τῆς Μονῆς ἤρξατο ζῶντος τοῦ Ὁσίου Λουκᾶ ἀπὸ τοῦ ἔτους 942 διὰ συνδρομῆς τοῦ Βυζαντινοῦ στρατηγοῦ Κρηνίτου, διοικητοῦ τότε τοῦ θέματος Ἑλλάδος. Κατὰ πρῶτον ἐθεμελιώθη ὑπὸ τοῦ Ὁσίου καὶ ἤρχισεν οἰκοδομούμενος ὁ Ναὸς τῆς Ἁγίας Βαρβάρας, ὅστις ἐπερατώθη μετὰ τὸν θάνατον τοῦ Ὁσίου ὑπὸ πνευματικῶν αὐτοῦ τέκνων. Ὁ Ναὸς οὗτος δὲν σῴζεται σήμερον. Ὁ σήμερον σῳζόμενος Ναός, ὅστις εἶναι καὶ τὸ Καθολικὸν τῆς Μονῆς, τιμώμενος ἐπ’ ὀνόματι τοῦ Ὁσίου, ἀνηγέρθη κατὰ τὰς ἀρχὰς τοῦ 11ου αἰῶνος. Ὀλίγον βραδύτερον ἀνηγέρθη βορείως αὐτοῦ ὁ πάνσεπτος Ναὸς τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου.

Ὁ Ναὸς τοῦ Ὁσίου εἶναι ὀκταγωνικοῦ ρυθμοῦ, μετὰ τρούλλου, ὁ ἀρχαιότερος καὶ τελειότερος τῶν σῳζομένων ὁμοίων Ναῶν, καὶ πρωτότυπον τοῦ εἴδους αὐτοῦ. Εἶναι ἀνάλογος πρὸς τὸν Ναὸν τῆς Μονής Δαφνίου Ἀθηνῶν, λίαν ἐπιμελῶς ἐκτισμένος βάσει ἀρχιτεκτονικοῦ σχεδίου, τὸ ὁποῖον προσδίδει εἰς αὐτὸν ἐξαιρετικὴν μεγαλοπρέπειαν, ἡ δὲ θαυμασία ἐσωτερικὴ διακόσμησις αὐτοῦ, τὸ μαρμάρινον γλυπτὸν τέμπλον, τὰ ὑπέροχα ἄλλα γλυπτά, τὰ χρυσᾶ καὶ πολύχρωμα μωσαϊκά, οἱ πολύτιμοι λίθοι καὶ ὁ ἐν γένει διάκοσμος αὐτοῦ προσδίδου εἰς τὸν ὅλον Ναόν, ὅστις διετηρήθη ἄθικτος διὰ μέσου τῶν αἰώνων καὶ τῶν βαρβαρικῶν ἐπιδρομῶν, σπανίαν λαμπρότητα καὶ κάλλος προκαλοῦν τὸ δέος.

Κάτωθι τοῦ Ναοῦ τοῦ Ὁσίου Λουκᾶ ὑπάρχει κρύπτη τιμωμένη ἐπ’ ὀνόματι τῆς Ἁγίας Βαρβάρας, εἰς τὴν ὁποίαν εὑρίσκεται ὁ τάφος τοῦ Ὁσίου Λουκᾶ καὶ ἕτεροι δύο τάφοι, ἐκ τῶν ὁποίων ὁ εἷς, κατὰ τὴν παράδοσιν, εἶναι τοῦ αὐτοκράτορος Ρωμανοῦ Β’, περὶ τοῦ ὁποίου προεῖπεν ὁ Ὅσιος, ὅτι ἐπὶ τῶν ἡμερῶν του θὰ ἀπηλευθεροῦτο ἡ ὑπὸ τῶν Ἀράβων κατεχομένη Κρήτη. Διὰ τὴν πραγματοποίησιν τῆς προρρήσεως ταύτης ὁ αὐτοκράτωρ Ρωμανὸς ἐνίσχυσε διὰ χρημάτων τὴν Μονὴν καὶ συνήργησε σπουδαίως εἰς τὴν ἀνέγερσιν αὐτῆς. Ὁ Ναὸς τῆς Θεοτόκου ἔχει σχῆμα σταυροῦ καὶ πλουσιώτατον ἐσωτερικὸν διάκοσμον ἀνώτερον τοῦ προηγουμένου.

[4] Παφλαγονία· ἀρχαία χώρα τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, περιλαμβάνουσα τὰ βόρεια παράλια αὐτῆς, μεταξὺ τῆς Βιθυνίας πρὸς δυσμὰς καὶ τοῦ Πόντου πρὸς ἀνατολάς. Πρὸς νότον συνώρευε μετὰ τῆς Γαλατίας.

✥ Ο ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ