Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΦΩΤΙΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Ὁμολογητοῦ.

Κατὰ τὸ διάστημα τοῦτο καὶ πρὸ τοῦ θανάτου τοῦ Ἁγίου Ἰγνατίου, ἀποθανόντος τοῦ Πάπα Ἀδριανοῦ, ὁ τούτου διάδοχος Ἰωάννης ὁ Η’ ἔγραψε καὶ ἅπαξ καὶ δὶς πρὸς τὸν ἱερὸν Ἰγνάτιον, παραγγέλλων ὅπως παραχωρήσῃ εἰς τὸν θρόνον τῆς Ρώμης τὴν Βουλγαρίαν, ὡς ἐδογμάτισεν ἡ Παπικὴ Καθέδρα, καὶ πρῶτος ὁ Ἰσάγγελος Πάπας Νικόλαος! Ἀλλ’ ὁ μακάριος Ἰγνάτιος μόλις ἀπεκρίθη συντόμως καὶ καλῶς, ὅτι «τοῦτο οὐ δίκαιον». Τελευταῖον ἀγανακτήσας ὁ Ἰωάννης ἀπέστειλεν εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν πληρεξουσίους πρέσβεις (λεγάτους), διὰ τῶν ὁποίων παρήγγελλεν ἀπειλητικῶς ὅτι ἐὰν δὲν παραδώσωσιν οἱ Ἀνατολικοὶ τὴν Βουλγαρίαν, θέλουσιν ἀφορίσει τὸν Ἰγνάτιον. Ἀλλ’ ἐπέπρωτο πρὶν ἢ φθάσωσιν εἰς Κωνσταντινούπολιν οὗτοι οἱ τοῦ Πάπα τοποτηρηταί, νὰ ἔχῃ ἤδη ἀπέλθει πρὸς Κύριον καὶ ὁ θεῖος Ἰγνάτιος βίον ὅσιον διαγαγών, καὶ κοσμήσας θαυμαστῶς τὸν θρόνον τὸν Πατριαρχικόν, κἂν ἄλλως ἐφάνη κατ’ ἀρχῆς μικρόψυχος πρὸς ἐκδίκησιν κατὰ τοῦ θείου Φωτίου, καὶ πρὸς τὴν Παπικὴν δεσποτείαν ἀναξίως ἑαυτοῦ ὑποχωρήσας ἄχρι καιροῦ, ἀλλ’ ὕστερον μετανοήσας ἀποκατέστησε τὰ πράγματα εἰς τὴν ἐμπρέπουσαν θέσιν.

Κατὰ δὲ τὴν τρίτην ἡμέραν ἀπὸ τοῦ θανάτου τοῦ μακαρίου Ἰγνατίου, ἤτοι την 26ην Ὀκτωβρίου τοῦ ἔτους ωοη’ (878), ἡ Ἁγία τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησία ὁμόψηφος καὶ ὁμογνώμων ἐγκαθιδρύει καὶ πάλιν τὸν λαμπρότατον τῆς Οἰκουμένης φωστῆρα, τὸν ἱερώτατον Φώτιον ἐπὶ τοῦ Πατριαρχικοῦ θρόνου. Ἀναλαβὼν ἤδη τὸ δεύτερον τὴν διοίκησιν τῆς Ἐκκλησίας ὁ θεῖος Φώτιος ζωηρὸν ἐπέδειξεν ἐνδιαφέρον διὰ τὴν ἀληθινὴν ἀποκατάστασιν τῆς εἰρήνης τῆς Ἐκκλησίας, ἀρθείσης ἤδη ἐκ μέσου τῆς ἀμειλίκτου ἀλαζονείας τοῦ Πάπα Νικολάου. Τῇ προτροπῇ λοιπὸν τοῦ θείου Φωτίου ἀποστέλλει ὁ αὐτοκράτωρ πρέσβεις πρὸς τὸν Πάπαν Ἰωάννην, καὶ ὁ Φώτιος ὁμοίως, καλοῦντες αὐτὸν διὰ τοποτηρητῶν εἰς Σύνοδον, τὴν ὁποίαν μετ’ ὀλίγον ἔμελλον ἵνα συγκροτήσωσιν ἐν Κωνσταντινουπόλει.

Δέχεται τοὺς πρέσβεις ὁ Ἰωάννης, συμφωνεῖ μὲ τὴν γνώμην τοῦ αὐτοκράτορος, διότι μεγάλην εἶχε τὴν ἀνάγκην αὐτοῦ διά τινας περιστάσεις, αἵτινες ἠκολούθουν τότε εἰς τὴν Δυτικὴν Ἐκκλησίαν καὶ γράφει πρὸς τὸν αὐτοκράτορα ὅτι ἀποδέχεται τὸν θαυμασιώτατον καὶ εὐλαβέστατον Φώτιον ὡς νόμιμον Πατριάρχην καθὸ ὁμοφώνως παρὰ πάντων τῶν Ἀνατολικῶν ἀναγορευθέντα. Εἰς τὴν ἐπιστολήν του ταύτην


Ὑποσημειώσεις

[1] Πρὸς τρανωτέραν ἀπόδειξιν τῆς ἀληθείας μεταφέρομεν ἐνταῦθα αὐτουσίους τοὺς λόγους, οὕς ἀναφέρει ἐν τῷ ὑπ’ αὐτοῦ συγγραφέντι Βίῳ τοῦ Ἁγίου Ἰγνατίου ὁ Μάγιστρος Νικήτας ὁ καὶ Δαυῒδ ὁ Παφλαγὼν (ὅστις εἶναι αὐτὸς οὗτος ὁ Συμεὼν ὁ Μεταφραστὴς καὶ βλέπε περὶ τούτου τὴν ὑποσημείωσιν εἰς τὸν βίον τῆς Ὁσίας Θεοκτίστης τῆς Λεσβίας ἐν τόμῳ ΙΑ’ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ θ’ (9ῃ) τοῦ μηνὸς Νοεμβρίου), ὅστις ὑπῆρξεν ἄσπονδος ἐχθρὸς τοῦ Μεγάλου Φωτίου, ὡς ἐρρέθη ἀνωτέρω, καὶ ὀπαδὸς τῆς ἀντιπάλου παρατάξεως τοῦ Ἁγίου Ἰγνατίου. Εἶναι δὲ οἱ ἀναφερόμενοι λόγοι οἱ ἑξῆς: «Ὑπῆρχεν (ὁ Φώτιος) τῶν εὐγενῶν κατὰ σάρκα καὶ περιφανῶν, σοφίᾳ τε κοσμικῇ καὶ συνέσει τῶν ἐν τῇ πολιτείᾳ τρεφομένων εὐδοκιμώτατος πάντων νομιζόμενος. Γραμματικῆς μὲν γὰρ καὶ Ποιήσεως, Ρητορικῆς τε καὶ Φιλοσοφίας, καὶ δὴ καὶ Ἰατρικῆς καὶ πάσης ὀλίγου δεῖν Ἐπιστήμης τῶν θύραθεν τοσοῦτον ἦν αὐτῷ τὸ περιόν, ὡς μὴ μόνον σχεδὸν φύσει τῶν κατὰ τὴν αὐτοῦ γενεὰν πάντων διενεγκεῖν, ἤδη δὲ καὶ πρὸς τοὺς παλαιοὺς αὐτὸν διαμιλλᾶσθαι. Πάντα γὰρ συνέτρεχον αὐτῷ ἡ ἐπιτηδειότης τῆς φύσεως, ἡ σπουδή, ὁ πλοῦτος, δι’ ὃν καὶ βίβλος αὐτῷ ἔρρει πᾶσα· πλέον δὲ πάντων ὁ τῆς δόξης ἔρως, δι’ ὅν αὐτῷ καὶ νύκτες ἄϋπνοι παρήρχοντο, περὶ τὴν ἀνάγνωσιν ἐμμελῶς ἐσχολακότι».

[2] Βλέπε περὶ τούτου εἰς τὴν ἑορτὴν αὑτοῦ, ἐν τόμῳ Ι’ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ κγ’ (23ῃ) τοῦ μηνὸς Ὀκτωβρίου.

[3] Ψεύδεται ἄρα ὁ Νεοκαισαρείας Στυλιανὸς γράφων πρὸς Στέφανον ὅτι κατὰ τὴν αὐτὴν ἡμέραν ἐχειροτονήθη Πρεσβύτερος καὶ Ἐπίσκοπος· ὁμοίως καὶ ὁ Σμύρνης Μητροφάνης καὶ ὁ Παφλαγὼν Νικήτας καὶ ὁ Θεόγνωστος, οἱ πολλὰ κατὰ τοῦ Ἀγιωτάτου Φωτίου τούτου γράψαντες· ὁμοίως καὶ ὁ Βαρώνιος ὁ λέγων, ὅτι ὁ Φώτιος ἦτο εὐνοῦχος, ἀρυόμενος τοῦτο, ἀπατηλῶς, ἔκ τινος ἐπιστολῆς Ἰωάννου Σακελλαρίου, διότι ὁ Ἰωάννης οὗτος δὲν ἔγραψε πρὸς τὸν Φώτιον, ἀλλ’ ὁ Φώτιος πρὸς τὸν Ἰωάννην (ὅρα σελ. 274 τοῦ β’ τόμ. τοῦ Μελετίου καὶ εἰς τὰ προλεγόμενα τῆς ἐν Ἁγίᾳ Σοφίᾳ συστάσης Συνόδου ἐπὶ τοῦ Ἁγιωτάτου Φωτίου, ἐν τῷ Πηδαλίῳ).

[4] Ὁ Πατριάρχης Ἰγνάτιος ἦτο υἱὸς τοῦ αὐτοκράτορος Μιχαὴλ Α’ τοῦ Κουροπαλάτου ἢ Ραγκαβὲ καὶ ἀνεψιὸς τοῦ αὐτοκράτορος Νικηφόρου Α’ τοῦ ἀπὸ Γενικῶν. Εἰς τὸν Πατριαρχικὸν θρόνον ἀνῆλθε τὸ πρῶτον ἐν ἔτει 846 διαδεχθεὶς τὸν Ἅγιον Μεθόδιον (842-846).

[5] Γράφων μετὰ ταῦτα ὁ ἱερὸς Φώτιος πρὸς τὸν Κλαυδιουπόλεως Ἰγνάτιον καὶ μεμφόμενος τὴν ἐπαίσχυντον ταύτην πρᾶξιν, μεταξὺ ἄλλων προσθέτει καὶ τὰ ἑξῆς: «Ἦν ποτε φευκτὸν καὶ φοβερὸν τὸ ἀνάθεμα, ὅτε κατὰ τῶν ἐνόχων τῆς ἀσεβείας ὑπὲρ τῶν τῆς εὐσεβείας κηρύκων ἐφέρετο· ἀφ’ οὗ δὲ ἡ τολμηρὰ καὶ ἀναίσχυντος τῶν ἀλαστόρων ἀπόνοια, παρὰ πάντα θεσμὸν θεῖον καὶ ἀνθρώπινον καὶ παρὰ πάντα λόγον Ἑλληνικόν τε καὶ βάρβαρον, τὸ οἰκεῖον ἀνάθεμα κατὰ τῶν προμάχων τῆς Ὀρθοδοξίας ἀναστρέφειν ἐφρυάξατο, καὶ τὴν βαρβαρικὴν μανίαν ἐκκλησιαστικὴν παρανομίαν ἐφιλονείκησαν ἀπεργάσασθαι, αὐτίκα καὶ τὸ φρικτὸν ἐκεῖνο καὶ ποινῆς ἁπάσης πέρας … στεφάνους ἀκηράτους καὶ ἀθάνατον δόξαν ἀντὶ ποινῆς ἀπεργάζεται!» (Ἐπιστ. ριε’ σελ. 156-157).

[6] Ὁ θεῖος Φώτιος εἰς τὸν ιδ’ λόγον τῶν «Ἀμφιλοχίων» εἰς τὸ —Τί ἐστι τὸ «διηνοίχθησαν αὐτῶν οἱ ὀφθαλμοί»· καὶ πῶς ἡ παράβασις ἰσχὺν ἔσχε διανοίγειν ὀφθαλμοὺς (Γενέσ. γ’ 7)— λέγει μεταξὺ ἄλλων καὶ τὰ ἑξῆς: «Μετὰ τὴν ἁμαρτίαν ὡς τὰ πολλὰ ἡ ἐπίγνωσις τοῦ ἁμαρτήματος γίνεται, καὶ τὸ μέγεθος τοῦ τολμήματος τότε μᾶλλον ἐπιγινώσκεται· τοῦ γὰρ ἐπιπροσθοῦντος πάθους καὶ κινοῦντος οἴστρου πρὸς τὴν ἁμαρτίαν μετὰ τὴν ἔκθεσμον πρᾶξιν πεπαυμένου τε καὶ ἠρεμοῦντος, τότε δὴ τότε ὥσπερ διακύψας τῆς πολλῆς ἐκείνης ἀχλύος καὶ ἀνανήψας ἐφορᾷ τὰ πεπραγμένα, καὶ εἰς οἵαν κατάστασιν ἐξ οἵας μετηνέχθη συναίσθησιν μᾶλλον λαμβάνει καὶ τὸ συνειδὸς τιτρῶσκον αὐτὸν καὶ διεγεῖρον ἔχων, διαβλέπει τρανῶς ἃ τοῦ πάθους ἐπιπροσθοῦντος οὐχ ὁμοίως ἔβλεπε».