Εἰσελθὼν λοιπὸν εἰς τὴν οἰκίαν τοῦ Ἀγαρηνοῦ παρουσιάζεται εἰς αὐτόν· ἐκεῖνος δὲ ἰδὼν τοῦτον ἠρώτησε: «Τί ζητεῖς, Καλόγηρε, καὶ πῶς ἔχεις τόσα λουλούδια εἰς τὴν κεφαλήν σου;». Λέγει ὁ Ἅγιος· «Δὲν μὲ γνωρίζεις;». Ἀπεκρίθη ὁ Ἀγαρηνός· «Πρώτην ἤδη φορὰν σὲ βλέπω καὶ ἀπορῶ διατὶ εἶσαι εἰς τοιαύτην ἀθλίαν καὶ ἐλεεινὴν κατάστασιν». Λέγει ὁ Ἅγιος· «Ἐγὼ εἶμαι ὁ Νικόλαος ὁ ὑπὸ σοῦ ἐξαπατηθεὶς καὶ ὁδηγηθεὶς εἰς τὴν πλάνην καὶ τὴν ἀσέβειαν διὰ τὸ ἀτελὲς τότε τῆς ἡλικίας μου, καὶ ἀρνηθεὶς (φεῦ!) τὸν γλυκύτατον Ἰησοῦν μου· ἀλλ’ ἐγὼ πάλιν Χριστιανὸς εἶμαι καὶ τὸν Χριστὸν Θεὸν ἀληθινὸν ἐνώπιόν σου ὁμολογῶ, καὶ διὰ τοῦτο ἤδη παρουσιάσθην, ἵνα μοὶ ἀποδώσῃς ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον μὲ ἐστέρησας· διότι φέρω τὴν σάρκα περιτετμημένην ἔχουσαν τὴν σφραγῖδα τοῦ σατανᾶ. Ὅθεν ἦλθον σήμερον ἵνα διαλεχθῶμεν περὶ τούτου ἀμφότεροι».
Ταῦτα ἀκούσας ὁ ἀσεβής, ἔσπευσεν ἐν τῷ ἅμα καὶ κατήγγειλε τὰ γενόμενα εἰς τὸ κριτήριον, ἀποσταλέντες δὲ παρευθὺς ὑπηρέται ἥρπασαν τὸν Ἅγιον καὶ παρέστησαν αὐτὸν εἰς τὸν κριτὴν κατὰ τὴν ἡμέραν τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς· ὁ δὲ Ἅγιος προσευχόμενος καὶ φορῶν ἐκεῖνον τὸν ἐξ ἀνθέων στέφανον εἰς τὴν κεφαλήν του, καὶ δύο αὐγὰ κόκκινα βαστάζων εἰς τὰς χεῖράς του, ἀμέσως ἐγχειρίζει αὐτὰ εἰς αὐτὸν ὡς δῆθεν δωροφορῶν αὐτὸν καὶ λέγων· «Χριστὸς ἀνέστη, κριτά, καὶ εἰς ἔτη πολλά». Ταῦτα ὁ κριτὴς ἀκούσας καὶ νομίσας αὐτὸν ὡς φρενόληπτον λέγει· «Σαλὸς εἶσαι, μωρὲ τρελλοπαπᾶ, ἢ προσποιεῖσαι τοῦτον τὸν τρόπον;». Ὁ Ἅγιος ὅμως οὐδὲν ἀπεκρίνατο, ἀλλ’ ἐσιώπα. Ὁ δὲ κριτὴς λέγει πρὸς τοὺς ὑπηρέτας· «Φέρετε εἰς αὐτὸν ἕνα καφέ». Οἱ ὑπηρέται ἀφοῦ ἔψησαν τὸν καφὲν τὸν ἔφερον εἰς τὸν Ἅγιον· αὐτὸς τότε ἐζήτησε παρὰ τοῦ κριτοῦ ταμβάκον, ἐκεῖνος δὲ ἐκβαλὼν τὴν ταμβακέραν του, ἀργυρᾶν οὖσαν, τοῦ τὴν προσέφερεν. Ἐπειδὴ ὅμως ἐκράτει αὐτὴν ὁ Ἅγιος εἰς τὰς χεῖρας του καὶ τὴν ἐξήταζεν ἱκανὴν ὥραν, τοῦ λέγει ὁ κριτής· «Βλέπεις πόσα ὡραῖα πράγματα ἔχομεν ἡμεῖς οἱ Μουσουλμάνοι; σὺ δὲ ὅστις ἔχεις τόσους χρόνους εἰς τὴν θρησκείαν τῶν Μουσουλμάνων, τολμᾷς σήμερον καὶ λέγεις πῶς εἶσαι Χριστιανὸς καὶ βλασφημεῖς τὴν θρησκείαν μας, τὴν ὡς αὐτὴν τὴν ταμβακέραν τὴν ἀργυρᾶν ἐξαστράπτουσαν;». Λέγει ὁ Ἅγιος· «Ἀληθῶς εἶπας, πὼς ἡ θρησκεία σας ἀστράπτει ὥσπερ τὴν ταμβακέραν σου, διότι ὅσον αὐτὴ ἔξωθεν ἐξαστράπτει, τόσον ἔσωθεν μαυρίζει καὶ καταβρωμᾷ· τοιαύτη εἶναι καὶ ἡ θρησκεία σου, ἔξωθεν φαίνεται ἐξαστράπτουσα, ἂν ὅμως ἀνοίξῃς αὐτὴν καὶ περιεργασθῇς ἔσωθεν ἀκριβῶς, θὰ εὕρῃς αὐτὴν μαύρην, βρωμερὰν καὶ ἐβδελυγμένην, καθὼς τοῦτο καὶ εἰς ἐμὲ γνωστὸν τυγχάνει καὶ ἀναμφίβολον».