Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ἅγιος ΦΙΛΑΡΕΤΟΣ ὁ Ἐλεήμων ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.

Τότε οὗτοι ἐνεθυμήθησαν τοὺς λόγους τοῦ ἁγίου γέροντος, καὶ ἐδάκρυσαν λέγοντες· «Ἀληθῶς προεγνώριζες αὐτὰ ὅλα ὡς δίκαιος καὶ φρόνιμα προσέφερες τὴν ἐλεημοσύνην σου· ἡμεῖς δὲ ὡς ἄγνωστοι ἐλυπήσαμεν τὴν ἁγιωσύνην σου· ἀλλὰ συγχώρησον ἡμᾶς, ὅτι ἐσφάλομεν εἰς τὸν Θεὸν καὶ ἐνώπιόν σου». Ταῦτα εἰπόντες, ἔπεσον εἰς τοὺς πόδας του. Ὁ δὲ ἤγειρεν αὐτούς, λέγων· «Ἰδοὺ ὁ Κύριός μου, ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον ὑπεσχέθη μὲ τὸ ἅγιόν του στόμα εἱς τὸ ἱερὸν Εὐαγγέλιον, νὰ δίδῃ δηλαδὴ ἑκατονταπλασίονα εἰς ἐκείνους, οἵτινες τὸν ἀγαπῶσι καὶ ἐλεοῦν τοὺς πτωχούς, μᾶς τὸ ἔδωκεν· ἐὰν δὲ θέλετε νὰ κληρονομήσετε καὶ ζωὴν αἰώνιον, ἂς προσφέρῃ ἕκαστος δέκα νομίσματα, νὰ τὰ δώσωμεν εἰς τοὺς κεκλημένους ἀδελφούς μας».

Τότε ἐκεῖνοι μετὰ πάσης προθυμίας ἐξετέλεσαν τὸ πρόσταγμα τοῦ Ἁγίου, καὶ λαβόντες οἱ πτωχοὶ τὴν εὐλογίαν τοῦ δικαίου ἀνεχώρησαν, εὐχαριστοῦντες τὸν Κύριον καὶ εὐχόμενοι διὰ τοὺς εὐεργέτας αὐτῶν. Μετὰ ταῦτα εἶπε πάλιν ἡμέραν τινὰ εἰς τοὺς ἰδικούς του· «Ἐὰν θέλητε νὰ ἐξαγοράσητε τὸ μερίδιόν μου, ἀπὸ αὐτὰ τὰ ὁποῖα μοῦ ἐχάρισεν ὁ βασιλεύς, ἂς μοῦ δώσῃ ἕκαστος τὴν τιμὴν ἐκείνου τοῦ πράγματος, τὸ ὁποῖον θέλει νὰ λάβῃ, ἐὰν δὲ δὲν θέλετε, θὰ τὰ χαρίσω εἰς τοὺς πτωχοὺς ἀδελφούς μου, ἐμὲ δὲ ἀρκεῖ μόνον, ὅτι μὲ λέγουν πατέρα τοῦ βασιλέως». Ἐκεῖνοι ἔδωσαν τότε τὴν τιμὴν τῶν πραγμάτων ἑνὸς ἑκάστου, καὶ ἔγιναν ἑξήκοντα λίτραι ἀργύριον καὶ χρυσίον. Ταῦτα ἀκούσας ὁ βασιλεὺς καὶ οἱ ἄρχοντες, ἐπῄνεσαν τἠν πλουσίαν γνώμην καὶ συμπάθειαν αὐτοῦ πρὸς τοὺς πένητας.

Εἶχε δὲ τὴν συνήθειαν ὁ μακάριος Φιλάρετος νὰ μὴ δίδῃ ποτὲ ἕνα μόνον νόμισμα, ἢ μίαν φόλλαν [4], ἀλλὰ ἐγέμιζε τρία πουγγία [5] ὅμοια καὶ ἴσα ὅλα ἐξωτερικῶς. Εἰς τὸ ἕνα ἔβαλλε φλωρία, εἰς τὸ ἄλλο ἀργύρια, καὶ εἰς τὸ ἕτερον χαλκοῦν [6] καὶ τὰ ἐκράτει εἷς δοῦλος αὐτοῦ, τὸν ὁποῖον εἶχε διατεταγμένον διὰ τὴν ὑπηρεσίαν ταύτην. Ὅταν δὲ ἤρχετο πτωχὸς νὰ ζητήσῃ, ἔλεγε τοῦ δούλου καὶ ἔφερεν ἕνα σακκίδιον, ὁποῖον ἤθελε τὸν φωτίσῃ ὁ Κύριος, ὅστις ἐγνώριζε τὴν ἀνάγκην τῶν προσερχομένων, ἐπειδὴ ὑπάρχουν μερικοί, πτωχοὶ κατὰ τὸ φαινόμενον, οἱ ὁποῖοι ὅμως ἔχουν χρήματα, ἀλλὰ δὲν ἀφήνουν τὴν συνήθειαν καὶ τὴν πλεονεξίαν καὶ ζητοῦσι χωρὶς νὰ ἔχουν ἀνάγκην. Πάλιν εἶναι ἄλλοι πολλοί, οἱ ὁποῖοι ἦσαν πλούσιοι καὶ ἐπτώχευσαν, καὶ τὸ μὲν ἀρχοντικὸν φόρεμα βαστάζουσι διὰ τὴν εὐγένειάν των, ἀλλὰ μὴ ἔχοντες τὰ πρὸς συντήρησιν, εἶναι ἀνάγκη νὰ ζητοῦν ἐλεημοσύνην.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Παφλαγονία ἦτο ἀρχαία χώρα τῆς Μικρᾶς Ἀσίας κειμένη μεταξὺ τοῦ Εὐξείνου Πόντου πρὸς Βορρᾶν, τῆς Βιθυνίας πρὸς Δυσμάς, τῆς Γαλατίας πρὸς Νότον καὶ τοῦ Πόντου πρὸς Ανατολάς, ἀπὸ τοῦ ὁποίου ἐχωρίζετο διὰ τοῦ ποταμοῦ Ἅλυος (τουρκιστὶ Κηζὴλ Ἰρμάκ). Ἐπὶ Βυζαντινῶν ἦτο ἓν ἐκ τῶν 29 θεμάτων τῆς αὐτοκρατορίας· εἰς τὴν περιοχὴν αὐτῆς εὑρίσκονται νῦν τὰ βιλαέτια Κασταμονῆς καὶ Σινώπης (πατρίδος τοῦ κυνικοῦ φιλοσόφου Διογένους).

[2] Ἡ Γάγγρα, εἰς τὴν ὁποίαν συνῆλθε καὶ ἡ γνωστὴ μεγάλη Τοπικὴ Σύνοδος, ἦτο πρωτεύουσα τῆς Παφλαγονίας, καλεῖται δὲ νῦν ὑπὸ τῶν Τούρκων Τσάγγρη ἢ Κάγγαρι κεῖται 100 χλμ ΒΑ τῆς Ἀγκύρας.

[3] Tὸ κοιλὸν τῶν Βυζαντινῶν, περὶ οὗ γίνεται ἐνταῦθα λόγος, ἦτο μέτρον βάρους των σιτηρῶν καὶ ἰσοδυνάμει πρὸς 24 ὀκάδας περίπου ἢ 29,30 σημερινὰ κιλά.

[4] Ἡ φόλλα ἢ φόλλις ἦτο βυζαντινὸν νόμισμα, ὑποδιαιρούμενον εἰς 40 νούμμια. Τὸ δὲ νούμμιον ἦτο τὸ μικρότερον νόμισμα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, ἀντιστοιχοῦν πρὸς ἕνα σημερινὸν λεπτόν.

[5] Τὸ πουγγίον ἦτο δερμάτινον σακκίδιον διὰ τὴν τοποθέτησιν τῶν νομισμάτων, τὰ ὁποῖα τότε ἦσαν μόνον μεταλλικά.

[6] Δηλαδὴ χάλκινα νομίσματα.