Τῇ Κυριακῇ πρὸ τῆς τοῦ ΧΡΙΣΤΟΥ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ, Ὑπόμνημα εἰς τὸν Προφήτην ΔΑΝΙΗΛ καὶ εἰς τοὺς ΤΡΕΙΣ ΠΑΙΔΑΣ.

Τοῦτο βεβαιώνει καὶ ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς εἰς τὸ κατὰ Ματθαῖον Εὐαγγέλιον, εἰς τὸ εἰκοστὸν τέταρτον κεφάλαιον, λέγων· «Ὅταν οὖν ἴδητε τὸ βδέλυγμα τῆς ἐρημώσεως, τὸ ρηθὲν διὰ Δανιὴλ τοῦ Προφήτου, ἑστὼς ἐν τόπῳ ἁγίῳ» (Ματθ. κδ’ 15), καὶ τὰ λοιπά. Βδέλυγμα δὲ τῆς ἐρημώσεως τὸ εἴδωλον τοῦ καίσαρος Ἀδριανοῦ ὀνομάζει ὁ Χριστός, τὸ ὁποῖον ἔστησε τότε αὐτὸς ἐκεῖ, ἐρημωθείσης τῆς Ἱερουσαλήμ.

Μετὰ τὸν θάνατον τοῦ βασιλέως Δαρείου τοῦ Μήδου, ἐβασίλευσε Κῦρος ὁ Πέρσης, ὁ ὁποῖος εἶχεν εἰς μεγάλην τιμὴν τον Προφήτην Δανιήλ, τόσον ὥστε δὲν τὸν ἄφηνε νὰ λείπῃ παντελῶς ἀπὸ τὴν τράπεζάν του. Οὗτος εἶχε τὸ βασίλειόν του εἰς τὴν Βαβυλῶνα· οἱ δὲ Βαβυλώνιοι τὸν καιρὸν ἐκεῖνον εἶχον εἴδωλον μέγα, τὸ ὁποῖον προσεκύνουν ὡς θεόν· τοῦτο δὲ ἐκεῖνοι μὲν ὠνόμαζον κατὰ τὴν γλῶσσάν των Βήλ, οἱ δὲ Ἑβραῖοι τὸ ἐκάλουν Βάαλ, καὶ οἱ Ἕλληνες Δία. Εἰς αὐτὸ λοιπὸν τὸ εἴδωλον ἐξωδεύοντο ἀπὸ τὸν βασιλικὸν πλοῦτον καθ’ ἑκάστην ἡμέραν σιμιγδάλεως κοιλὰ δώδεκα, πρόβατα τεσσαράκοντα, καὶ οἴνου μέτρα ἕξ, τὰ ὁποῖα ἔθετον ἔμπροσθεν τοῦ εἰδώλου ἐκείνου, καὶ τὴν πρωΐαν δὲν εὑρίσκετο τίποτε, οἱ δὲ πεπλανημένοι ἄνθρωποι ἐνόμιζον, ὅτι τὰ τρώγει ὁ θεός των ὁ Βήλ. Ὁ μὲν λοιπὸν βασιλεὺς Κῦρος ἐπήγαινε καὶ προσεκύνει αὐτὸν ὡς θεόν· ἐπειδὴ δὲ ὁ Προφήτης Δανιὴλ δὲν ἤθελε νὰ τὸν προσκυνήσῃ, λέγει πρὸς αὐτὸν ἡμέραν τινὰ ὁ βασιλεύς· «Διατί δὲν προσκυνεῖς τὸν Βήλ;». Ἀπεκρίθη ὁ Προφήτης· «Δὲν προσκυνῶ ἐγώ, βασιλεῦ, εἴδωλα χειροποίητα, ἀλλὰ τὸν Θεὸν τὸν ζῶντα, τὸν κτίσαντα τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν, ὁ ὁποῖος ἔχει ἐξουσίαν πάσης πνοῆς». Τοῦ λέγει ὁ βασιλεύς· «Δὲν σοῦ φαίνεται θεὸς ζῶν ὁ Βήλ; δὲν βλέπεις πόσα τρώγει καὶ πίνει καθ’ ἑκάστην ἡμέραν;». Ὁ δὲ Δανιὴλ γελάσας εἶπε· «Μὴ πλανᾶσαι, βασιλεῦ· αὐτὸς ἐσωτερικῶς μὲν εἶναι πηλός, ἐξωτερικῶς δὲ χαλκός· πῶς λοιπὸν δύναται νὰ φάγῃ τοσαύτας τροφάς;».

Τότε θυμωθεὶς, ὁ βασιλεὺς ἐκάλεσε τοὺς ἱερεῖς καὶ τοὺς ὑπηρέτας τοῦ ναοῦ και τους εἶπε· «Νὰ μοὶ εἴπητε ποῖος τρώγει τὰ τόσα φαγητά, τὰ ὁποῖα προσφέρομεν εἰς τὸν Βήλ· εἰ δὲ μή, θέλετε θανατωθῆ. Ἐὰν πάλιν ἀποδείξετε ὅτι τὰ τρώγει ὁ Βήλ, τότε νὰ θανατωθῇ ὁ Δανιήλ, ὅστις ἐβλασφήμησεν εἰς αὐτόν». Ἀπεκρίθησαν οἱ ἱερεῖς (οἱ ὁποῖοι ἦσαν ἑβδομήκοντα, ἐκτὸς τῶν γυναικῶν καὶ τῶν τέκνων των). «Ἡμεῖς, βασιλεῦ, νὰ λείπωμεν ἀπὸ τὸν ναόν, ἡ δὲ βασιλεία σου βάλε τὰ φαγητὰ ἔμπροσθεν τοῦ Βήλ, ἔπειτα κλεῖσον τὰς θύρας, καὶ σφράγισον αὐτὰς μὲ τὴν σφραγῖδα σου, τὴν δὲ πρωΐαν, ἐὰν ταῦτα δὲν ἔχουν φαγωθῆ ἀπὸ τὸν θεὸν Βήλ, νὰ θανατωθῶμεν ἡμεῖς, ἄλλως νὰ θανατωθῇ ὁ Δανιήλ, ὅστις ἐβλασφήμησε».


Ὑποσημειώσεις

[1] Οἱ Χαλδαῖοι ἦσαν ἀρχαῖος λαὸς κατοικὼν τὴν μεταξὺ τῶν ποταμῶν Τίγρητος καὶ Εὐφράτου ἐκτεινομένην χώραν καὶ δὴ ἀπὸ τῆς Βαβυλῶνος μέχρι τοῦ Περσικοῦ κόλπου, ἥτις καὶ ἐκ τοῦ ὀνόματος αὐτῶν ἀπεκλήθη, ἐπὶ τῆς ἐποχῆς των, Χαλδαία (ἄλλο τὸ θέμα τῆς Χαλδίας ἐπὶ τοῦ Εὐξείνου Πόντου μὲ πρωτεύουσαν τὴν Τραπεζούντα, ἓν ἐκ τῶν 29 θεμάτων εἰς τὰ ὁποῖα ἦτο διῃρημένη ἡ Βυζαντινὴ αὐτοκρατορία). Βραδύτερον, ὅταν ἡ Βαβυλὼν κατέστη πρωτεύουσα, ἡ Χαλδαία, ἡ Ἀσσυρία καὶ ἡ Μεσοποταμία ὠνομάζοντο κοινῶς Βαβυλωνία. Οἱ Χαλδαῖοι πρὸ τῆς ἐνσωματώσεώς των εἰς τὴν Βαβυλωνίαν ὑπῆρξαν κατ’ ἀρχὰς λαὸς νομαδικός, κατὰ τὴν ἱστορουμένην ὅμως ἐνταῦθα ἐποχὴν εἶχον ἐξελιχθῆ τόσον εἰς τὰ γράμματα, ὥστε ὑπερεῖχον κατὰ πολὺ τῶν ἄλλων Βαβυλωνιακῶν λαῶν καὶ τῶν πλησιοχώρων αὐτῶν. Ὁ Ναβουχοδονόσορ ἦτο Χαλδαῖος τὴν καταγωγήν, ἐπίσης ὁ Πατριάρχης Ἀβραὰμ Χαλδαῖος ἦτο.

[2] Ὁ σχῖνος αὐτὸς εἶναι δένδρον, ὁμοιάζων μὲ κουμαρέαν εἰς τὸ ὕψος, ἀναπτύσσεται δὲ εἰς τὰ παραθαλάσσια μέρη καὶ μάλιστα εἰς τὴν νῆσον Χίον, εἰς τὴν ὁποίαν εὑρίσκεται ἐν ἀφθονίᾳ· ἀπὸ τοῦτον παράγεται ἡ μαστίχη. Τὸ δένδρον τοῦτο εἶχον οἱ τότε ἄρχοντες εἰς τοὺς κήπους των διὰ στολισμὸν αὐτῶν.

[3] Πρίνος εἶναι τὸ πουρνάρι.

[4] Ἐπειδὴ εἶναι δυνατὸν νὰ γεννηθοῦν ἀπορίαι εἰς τὸν ἀναγνώστην, διὰ τὴν φαινομενικὴν ἀσυμφωνίαν τῶν ἐνταῦθα καὶ τῶν εἰς τὴν Ἁγίαν Γραφὴν (Βιβλίον Δανιὴλ) ἐκτιθεμένων, ἰδίᾳ ὡς πρὸς τὸ σημεῖον καθ’ ὃ ὁ Βαλτάσαρ ἀναφέρεται ὡς υἱὸς τοῦ Ναβουχοδονόσορος, σημειοῦμεν ἐνταῦθα τὰ ἑξῆς: Τὸν Ναβουχοδονόσορα ἀποθανόντα διεδέχθη ὁ υἱός του Εὐϊλμερωδὰχ (κατ’ ἄλλην γραφὴν Ἐβὶλ-Μεροδὰχ) καὶ τοῦτον ὁ ἐπὶ θυγατρὶ γαμβρός του Νιργάλ-σάρ-ουτσοὺρ (ὁ Νιγλίσαρος τοῦ Φλαβίου Ἰωσήπου). Τοῦτον διαδέχεται ὁ Ναβονίδης καὶ τοῦτον ὁ Βαλτάσαρ, ὅστις ὑπῆρξε καὶ ὁ τελευταῖος βασιλεὺς τῆς Βαβυλωνίας. Τὰ εἰς τὸ Βιβλίον τοῦ Δανιὴλ ἐκτιθέμενα δὲν ἔρχονται εἰς ἀντίθεσιν μὲ τὴν ἱστορίαν, διότι ἡ σημασία τῶν λέξεων πατὴρ καὶ υἱὸς ἐνταῦθα ἔχουν τὴν σημασίαν τοῦ πρόγονος καὶ ἀπόγονος. Ὁ Ναβουχοδονόσορ δηλαδὴ ὑπῆρξε πρόγονος (πατὴρ) τοῦ Βαλτάσαρ καὶ οὗτος ἀπόγονος (υἱὸς) ἐκείνου. Ἄλλωστε καὶ ἡμεῖς σήμερον πολλάκις μεταχειριζόμεθα τὴν λέξιν «πατέρες» μὲ τὴν σημασίαν τοῦ «πρόγονοι». Ταῦτα ὡς πρὸς τὴν πραγματικὴν σειρὰν διαδοχῆς τοῦ Ναβουχοδονόσορος, ἐκ τῆς ὁποίας καὶ ὁ συγγραφεὺς τοῦ παρόντος λόγου ἀφίσταται ὀλίγον εἴς τινα σημεῖα, παρασυρθεὶς ἀπὸ ἐσφαλμένας ἐξιστορίσεις ἐνίων ἰστορικῶν.

[5] Λέχοι ὀνομάζονται οἱ Ἑβραῖοι οἱ κατοικοῦντες τὰς ἀνατολικὰς χώρας τῆς Εὐρώπης, οἵτινες καὶ διατηροῦν ἰδιαίτερα ἔθιμα καὶ ἐμφάνισιν. Ἐπὶ Τουρκοκρατίας μάλιστα ἡ Πολωνία ἐκαλεῖτο Λεχία.

[6] Βαβυλὼν, ἡ ἀρχαιοτάτη μεγίστη καὶ ἱστορικὴ πόλις τῆς Μεσοποταμίας, ἔκειτο πρὸς νότον τῆς σημερινῆς Βαγδάτης πρωτευούσης τοῦ Ἰράκ, ἑκατέρωθεν τοῦ Εὐφράτου ποταμοῦ, ἀπέχει δὲ τῆς Ἱερουσαλὴμ περὶ τὰ 850 χ.λ.μ. κατ’ εὐθεῖαν πρὸς Ἀνατολάς. Ἐπὶ τῶν ἡμερῶν τοῦ Ἁγίου Ἰακώβου εἶχε περιέλθει εἰς τοὺς Πέρσας· σήμερον ἐλάχιστα αὐτῆς ἐρείπια σῴζονται.

[7] Τὸ ἱστορικὸν τοῦτο γεγονὸς ἔλαβε χώραν κατὰ τὸ ἔτος 536 π.Χ.

[8] Κατ’ ἄλλους ἀκριβεστέρους ὑπολογισμοὺς ὁ Ἅγιος οὗτος Προφήτης Δανιὴλ ἐκοιμήθη εἰς ἡλικίαν 88 ἐτῶν.

[9] Βλέπε σελ. 454 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου.