Τῇ Κυριακῇ πρὸ τῆς τοῦ ΧΡΙΣΤΟΥ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ, Ὑπόμνημα εἰς τὸν Προφήτην ΔΑΝΙΗΛ καὶ εἰς τοὺς ΤΡΕΙΣ ΠΑΙΔΑΣ.

Ἀφοῦ δὲ ἔκαμε τὴν χρυσῆν εἰκόνα, ἔζησε μόνον μετὰ ταῦτα ἔτη ἓξ καὶ ἀπέθανεν. Διὰ νὰ μὴ εἴπῃ δέ τις καὶ πῶς τότε ἔμεινεν ἑπτὰ καιροὺς εἰς τὴν ἐρημίαν ὁ Ναβουχοδονόσορ, καθὼς εἶπεν ὁ Δανιήλ, ἀφοῦ μετὰ τὴν κατασκευὴν τῆς χρυσῆς εἰκόνος ἔζησε μόνον ἓξ ἔτη, διὰ τοῦτο νὰ λύσωμεν καὶ τὴν ἀπορίαν ταύτην.

Οἱ ἑπτὰ καιροί, περὶ τῶν ὁποίων προείπομεν, δὲν εἶναι ἑπτὰ ἔτη, ὡς νομίζουσί τινες, ἀλλὰ μόνον ἓν ἔτος καὶ ἐννέα μῆνες. Διότι εἰς τὸ Βιβλίον τοῦ Δανιήλ, εἰς τὸ τέταρτον κεφάλαιον, οὕτω γράφει περὶ τῆς ὑποθέσεως αὐτῆς: «ἑπτὰ καιροὶ ἀλλαγήσονται ἐπὶ σὲ» (Δαν. δ’ 22). Δὲν εἶπε δηλαδὴ ἑπτὰ ἔτη, ἀλλὰ ἑπτὰ καιροί· καιρὸς δὲ εἶναι ὄχι τὸ ἔτος, ὅπως νομίζομεν ἡμεῖς, ἀλλὰ τὸ τέταρτον τοῦ ἔτους, διότι τὸ ἔτος ἔχει τέσσαρας καιρούς, ἔαρ, θέρος, φθινόπωρον καὶ χειμῶνα. Ἀλλὰ ἂς ἔλθωμεν εἰς τὸν ἀριθμὸν τῶν ἐτῶν τοῦ Προφήτου Δανιήλ. Ἔζησεν, ὡς εἴπομεν, ὁ Ναβουχοδονόσορ, μετὰ τὴν αἰχμαλωσίαν τῆς Ἱερουσαλήμ, ἔτη κδ’ (24), ἐβασίλευσε δὲ καὶ ὁ υἱός του ὁ Εὐϊλμερωδὰχ ἔτη ιη’ (18)· τούτου δὲ ἀποθανόντος ἐβασίλευσεν ὁ υἱὸς αὐτοῦ καὶ πατὴρ τοῦ Βαλτάσαρ, τὸν ὁποῖον, ὡς εἴπομεν, ὁ Φλάβιος Ἰώσηπος ὀνομάζει Νιγλίσαρον ἔτη μ’ (40), ἐβασίλευσε καὶ ὁ Βαλτάσαρ ἔτη γ’ (3), διότι, ὡς εἴπομεν, εἰς αὐτὸ τὸ ἔτος εἶδεν ὁ Προφήτης Δανιὴλ τὴν δευτέραν ὀπτασίαν. Ἐβασίλευσε δὲ καὶ ὁ Δαρεῖος ἔτη δ’ (4), ἔφθασε ὁ Προφήτης καὶ ἕως τὸ τρίτον (3ον) ἔτος τῆς βασιλείας τοῦ Κύρου, καθὼς ὁ ἴδιος γράφει εἰς τὸ δέκατον κεφάλαιον τοῦ Βιβλίου αὐτοῦ. Ἦτο δέ, ὅταν τὸν συνέλαβον αἰχμάλωτον, ἐτῶν η’ (8)· τοιουτοτρόπως τὰ πάντα ἔτη τοῦ Προφήτου Δανιὴλ συνάγονται εἰς ἑκατὸν (100).

Ἐπὶ τοῦ σημείου ὅμως τούτου γεννᾶται ἡ ἑξῆς ἀπορία καὶ ἀκούσατε καὶ αὐτῆς τὴν λύσιν. Εὑρίσκομεν πολλαχοῦ εἰς τὴν Παλαιὰν Διαθήκην, ὅτι ἀπὸ τὸν καιρὸν τῆς ἁλώσεως τῶν Ἱεροσολύμων, ἕως τῆς ἀνακτήσεως αὐτῶν, ἥτις ἐγένετο εἰς τὸ πρῶτον ἔτος τῆς βασιλείας τοῦ Κύρου [7] διῆλθον ἔτη ἑβδομήκοντα πλήρη, καθὼς τοῦτο πιστούμεθα καὶ ἀπὸ ἄλλας μὲν ρήσεις τῆς Ἁγίας Γραφῆς, κυρίως ὅμως ἀπὸ τὰς τῶν Προφητῶν Ἱερεμίου, Ἔσδρα καὶ Νεεμίου. Ἐξόχως δὲ ἀπὸ τὸ τριακοστὸν ἕκτον κεφάλαιον τοῦ δευτέρου Βιβλίου τῶν Παραλειπομένων, τὸ ὁποῖον γράφει εἰς τὸ τέλος ὅτι «ἐσαββάτισεν», ἤτοι ἀπέμεινεν ἀδούλευτη, ἡ γῆ τῆς Ἱερουσαλὴμ ἑβδομήκοντα ἔτη (Β’ Παρ. λϛ’ 21).


Ὑποσημειώσεις

[1] Οἱ Χαλδαῖοι ἦσαν ἀρχαῖος λαὸς κατοικὼν τὴν μεταξὺ τῶν ποταμῶν Τίγρητος καὶ Εὐφράτου ἐκτεινομένην χώραν καὶ δὴ ἀπὸ τῆς Βαβυλῶνος μέχρι τοῦ Περσικοῦ κόλπου, ἥτις καὶ ἐκ τοῦ ὀνόματος αὐτῶν ἀπεκλήθη, ἐπὶ τῆς ἐποχῆς των, Χαλδαία (ἄλλο τὸ θέμα τῆς Χαλδίας ἐπὶ τοῦ Εὐξείνου Πόντου μὲ πρωτεύουσαν τὴν Τραπεζούντα, ἓν ἐκ τῶν 29 θεμάτων εἰς τὰ ὁποῖα ἦτο διῃρημένη ἡ Βυζαντινὴ αὐτοκρατορία). Βραδύτερον, ὅταν ἡ Βαβυλὼν κατέστη πρωτεύουσα, ἡ Χαλδαία, ἡ Ἀσσυρία καὶ ἡ Μεσοποταμία ὠνομάζοντο κοινῶς Βαβυλωνία. Οἱ Χαλδαῖοι πρὸ τῆς ἐνσωματώσεώς των εἰς τὴν Βαβυλωνίαν ὑπῆρξαν κατ’ ἀρχὰς λαὸς νομαδικός, κατὰ τὴν ἱστορουμένην ὅμως ἐνταῦθα ἐποχὴν εἶχον ἐξελιχθῆ τόσον εἰς τὰ γράμματα, ὥστε ὑπερεῖχον κατὰ πολὺ τῶν ἄλλων Βαβυλωνιακῶν λαῶν καὶ τῶν πλησιοχώρων αὐτῶν. Ὁ Ναβουχοδονόσορ ἦτο Χαλδαῖος τὴν καταγωγήν, ἐπίσης ὁ Πατριάρχης Ἀβραὰμ Χαλδαῖος ἦτο.

[2] Ὁ σχῖνος αὐτὸς εἶναι δένδρον, ὁμοιάζων μὲ κουμαρέαν εἰς τὸ ὕψος, ἀναπτύσσεται δὲ εἰς τὰ παραθαλάσσια μέρη καὶ μάλιστα εἰς τὴν νῆσον Χίον, εἰς τὴν ὁποίαν εὑρίσκεται ἐν ἀφθονίᾳ· ἀπὸ τοῦτον παράγεται ἡ μαστίχη. Τὸ δένδρον τοῦτο εἶχον οἱ τότε ἄρχοντες εἰς τοὺς κήπους των διὰ στολισμὸν αὐτῶν.

[3] Πρίνος εἶναι τὸ πουρνάρι.

[4] Ἐπειδὴ εἶναι δυνατὸν νὰ γεννηθοῦν ἀπορίαι εἰς τὸν ἀναγνώστην, διὰ τὴν φαινομενικὴν ἀσυμφωνίαν τῶν ἐνταῦθα καὶ τῶν εἰς τὴν Ἁγίαν Γραφὴν (Βιβλίον Δανιὴλ) ἐκτιθεμένων, ἰδίᾳ ὡς πρὸς τὸ σημεῖον καθ’ ὃ ὁ Βαλτάσαρ ἀναφέρεται ὡς υἱὸς τοῦ Ναβουχοδονόσορος, σημειοῦμεν ἐνταῦθα τὰ ἑξῆς: Τὸν Ναβουχοδονόσορα ἀποθανόντα διεδέχθη ὁ υἱός του Εὐϊλμερωδὰχ (κατ’ ἄλλην γραφὴν Ἐβὶλ-Μεροδὰχ) καὶ τοῦτον ὁ ἐπὶ θυγατρὶ γαμβρός του Νιργάλ-σάρ-ουτσοὺρ (ὁ Νιγλίσαρος τοῦ Φλαβίου Ἰωσήπου). Τοῦτον διαδέχεται ὁ Ναβονίδης καὶ τοῦτον ὁ Βαλτάσαρ, ὅστις ὑπῆρξε καὶ ὁ τελευταῖος βασιλεὺς τῆς Βαβυλωνίας. Τὰ εἰς τὸ Βιβλίον τοῦ Δανιὴλ ἐκτιθέμενα δὲν ἔρχονται εἰς ἀντίθεσιν μὲ τὴν ἱστορίαν, διότι ἡ σημασία τῶν λέξεων πατὴρ καὶ υἱὸς ἐνταῦθα ἔχουν τὴν σημασίαν τοῦ πρόγονος καὶ ἀπόγονος. Ὁ Ναβουχοδονόσορ δηλαδὴ ὑπῆρξε πρόγονος (πατὴρ) τοῦ Βαλτάσαρ καὶ οὗτος ἀπόγονος (υἱὸς) ἐκείνου. Ἄλλωστε καὶ ἡμεῖς σήμερον πολλάκις μεταχειριζόμεθα τὴν λέξιν «πατέρες» μὲ τὴν σημασίαν τοῦ «πρόγονοι». Ταῦτα ὡς πρὸς τὴν πραγματικὴν σειρὰν διαδοχῆς τοῦ Ναβουχοδονόσορος, ἐκ τῆς ὁποίας καὶ ὁ συγγραφεὺς τοῦ παρόντος λόγου ἀφίσταται ὀλίγον εἴς τινα σημεῖα, παρασυρθεὶς ἀπὸ ἐσφαλμένας ἐξιστορίσεις ἐνίων ἰστορικῶν.

[5] Λέχοι ὀνομάζονται οἱ Ἑβραῖοι οἱ κατοικοῦντες τὰς ἀνατολικὰς χώρας τῆς Εὐρώπης, οἵτινες καὶ διατηροῦν ἰδιαίτερα ἔθιμα καὶ ἐμφάνισιν. Ἐπὶ Τουρκοκρατίας μάλιστα ἡ Πολωνία ἐκαλεῖτο Λεχία.

[6] Βαβυλὼν, ἡ ἀρχαιοτάτη μεγίστη καὶ ἱστορικὴ πόλις τῆς Μεσοποταμίας, ἔκειτο πρὸς νότον τῆς σημερινῆς Βαγδάτης πρωτευούσης τοῦ Ἰράκ, ἑκατέρωθεν τοῦ Εὐφράτου ποταμοῦ, ἀπέχει δὲ τῆς Ἱερουσαλὴμ περὶ τὰ 850 χ.λ.μ. κατ’ εὐθεῖαν πρὸς Ἀνατολάς. Ἐπὶ τῶν ἡμερῶν τοῦ Ἁγίου Ἰακώβου εἶχε περιέλθει εἰς τοὺς Πέρσας· σήμερον ἐλάχιστα αὐτῆς ἐρείπια σῴζονται.

[7] Τὸ ἱστορικὸν τοῦτο γεγονὸς ἔλαβε χώραν κατὰ τὸ ἔτος 536 π.Χ.

[8] Κατ’ ἄλλους ἀκριβεστέρους ὑπολογισμοὺς ὁ Ἅγιος οὗτος Προφήτης Δανιὴλ ἐκοιμήθη εἰς ἡλικίαν 88 ἐτῶν.

[9] Βλέπε σελ. 454 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου.