Τῇ Κυριακῇ πρὸ τῆς τοῦ ΧΡΙΣΤΟΥ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ, Ὑπόμνημα εἰς τὸν Προφήτην ΔΑΝΙΗΛ καὶ εἰς τοὺς ΤΡΕΙΣ ΠΑΙΔΑΣ.

Ἀφοῦ λοιπόν, ὡς εἴπομεν, ἑβδομήκοντα ἔτη διῆλθον ἀπὸ τὴν ἅλωσιν τῆς Ἱερουσαλήμ, ἕως τὸ πρῶτον ἔτος τοῦ Κύρου, ὁ δὲ Προφήτης Δανιὴλ ἀπέθανεν εἰς τὸ τρίτον ἔτος τῆς βασιλείας του, πῶς τότε ἔζησεν ἑκατὸν ἔτη ὁ Προφήτης, ἐνῷ κατὰ τὸν λόγον τοῦτον εὑρίσκονται ὅτι μόνον ὀγδοήκοντα ἔτη ἔζησε; διότι ὀκτὼ ἐτῶν ἦτο ὅταν ἠχμαλωτίσθη, παρῆλθον καὶ ἑβδομήκοντα ἔτη ἀπὸ τῆς ἁλώσεως ἕως τῆς ἀνακτήσεως τῶν Ἱεροσολύμων, ἔζησε καὶ δύο ἔτη μετὰ ταῦτα, ὥστε ὁμοῦ τὰ πάντα ἔτη τοῦ Προφήτου Δανιὴλ εἶναι ὀγδοήκοντα καὶ τοῦτο εἶναι τὸ ἀληθές [8].

Τὸ γραφόμενον ὅτι ἑκατὸν ἔτη ἔζησεν ὁ Προφήτης εἶναι σφάλμα ὄχι τῆς Ἁγίας Γραφῆς ἀλλὰ τοῦ ἀντιγραφέως, ὅστις ἀντέγραψε τὸν λόγον τοῦ Μεταφραστοῦ Συμεῶνος ἀπὸ τὸ πρωτότυπον. Ἡ Παλαιὰ Διαθήκη εἰς πολλοὺς τόπους ρητῶς διαλαμβάνει, ὅτι ἑβδομήκοντα ἔτη διῆλθεν ἔρημος ἡ Ἱερουσαλήμ, τὸ σφάλμα λοιπὸν ὀφείλεται εἰς ἐκεῖνον ὅστις ἀντέγραψεν ὅτι ὁ υἱὸς τοῦ Εὐϊλμερωδάχ, ὁ πατὴρ δηλονότι τοῦ Βαλτάσαρ, ὁ κατὰ τὸν Φλάβιον Ἰώσηπον Νιγλίσαρος, ἐβασίλευσεν ἔτη τεσσαράκοντα, αὐτὸς ἔκαμε τὸ σφάλμα τοῦ ἀριθμοῦ τῶν ἐτῶν καὶ ὄχι ὁ Μεταφραστὴς Συμεών· διότι ὁ Μεταφραστὴς εἶχε γράψει, ὅτι ὁ πατὴρ τοῦ Βαλτάσαρ ἐβασίλευσεν ἔτη εἴκοσι μόνον, διὰ νὰ γίνουν σωστὰ ἑβδομήκοντα, ἀπὸ τὸ δέκατον ἔνατον ἔτος τῆς βασιλείας τοῦ Ναβουχοδονόσορος ἕως τὸ πρῶτον ἔτος τοῦ Κύρου, ὡς ἀνωτέρω εἴπομεν. Ὁ δὲ ἀντιγραφεύς, ἰδὼν κάππα στοιχεῖον γεγραμμένον ἐκεῖ εἰς τὰ εἴκοσιν ἔτη, ἐνόμισεν, ὅτι εἶναι μ’ στοιχεῖον καὶ γράψας μ’ ἀντὶ κ’ προσέθεσε τὸν ἀριθμὸν καὶ προεκάλεσε τὴν ἀπορίαν.

Οἱ δὲ Ἅγιοι Τρεῖς Παῖδες, ὅταν ἐνεβλήθησαν εἰς τὴν κάμινον τοῦ πυρός, συμφώνως πρὸς τοὺς ἀριθμοὺς τοὺς ὁποίους ἐδώσαμεν ἀνωτέρω, εὑρίσκοντο τότε εἰς τὸ εἰκοστὸν ἕκτον ἢ εἰκοστὸν ὄγδοον ἔτος τῆς ἡλικίας των, διότι, ὡς προείπομεν, δεκαοκτὼ ἔτη παρῆλθον ἀπὸ τῆς ἁλώσεως τῆς Ἱερουσαλὴμ μέχρι τοῦ καιροῦ κατὰ τὸν ὁποῖον ἔκαμεν ὁ Ναβουχοδονόσορ τὴν χρυσῆν εἰκόνα, ἦσαν δὲ καὶ οὗτοι ὅταν ἠχμαλωτίσθησαν ὀκτὼ ἕως δέκα ἐτῶν, ἐπειδὴ ἐγνώριζον, ὅτι εἶναι καλὴ ἡ νηστεία καὶ δὲν ἤθελον νὰ φάγωσι τὰ φαγητὰ τοῦ βασιλέως· ὥστε φανερὸν εἶναι, ὅτι εἴκοσι ἓξ ἕως εἴκοσι ὀκτὼ ἐτῶν ἦσαν, ὅταν ἐνεβλήθησαν εἰς τὴν κάμινον. Καὶ ἀπὸ ἄλλο ἓν ἀκόμη δύναται νὰ βεβαιωθῇ τις, ὅτι ἐτύγχανε νὰ εἶναι τόσων ἐτῶν οἱ Ἅγιοι Τρεῖς Παῖδες, διότι γράφει εἰς τὸ βιβλίον του ὁ Δανιήλ, εἰς τὸ τρίτον κεφάλαιον, ὅτι ὁ βασιλεὺς Ναβουχοδονόσορ, ὅταν ἤθελε νὰ ρίψῃ τοὺς Τρεῖς Παῖδας εἰς τὴν κάμινον, προσέταξεν ἄνδρας ἰσχυροὺς νὰ τοὺς δέσωσιν, ὥρισε δηλαδὴ ἀνθρώπους δυνατοὺς νὰ ἐκτελέσουν αὐτὴν τὴν ὑπηρεσίαν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Οἱ Χαλδαῖοι ἦσαν ἀρχαῖος λαὸς κατοικὼν τὴν μεταξὺ τῶν ποταμῶν Τίγρητος καὶ Εὐφράτου ἐκτεινομένην χώραν καὶ δὴ ἀπὸ τῆς Βαβυλῶνος μέχρι τοῦ Περσικοῦ κόλπου, ἥτις καὶ ἐκ τοῦ ὀνόματος αὐτῶν ἀπεκλήθη, ἐπὶ τῆς ἐποχῆς των, Χαλδαία (ἄλλο τὸ θέμα τῆς Χαλδίας ἐπὶ τοῦ Εὐξείνου Πόντου μὲ πρωτεύουσαν τὴν Τραπεζούντα, ἓν ἐκ τῶν 29 θεμάτων εἰς τὰ ὁποῖα ἦτο διῃρημένη ἡ Βυζαντινὴ αὐτοκρατορία). Βραδύτερον, ὅταν ἡ Βαβυλὼν κατέστη πρωτεύουσα, ἡ Χαλδαία, ἡ Ἀσσυρία καὶ ἡ Μεσοποταμία ὠνομάζοντο κοινῶς Βαβυλωνία. Οἱ Χαλδαῖοι πρὸ τῆς ἐνσωματώσεώς των εἰς τὴν Βαβυλωνίαν ὑπῆρξαν κατ’ ἀρχὰς λαὸς νομαδικός, κατὰ τὴν ἱστορουμένην ὅμως ἐνταῦθα ἐποχὴν εἶχον ἐξελιχθῆ τόσον εἰς τὰ γράμματα, ὥστε ὑπερεῖχον κατὰ πολὺ τῶν ἄλλων Βαβυλωνιακῶν λαῶν καὶ τῶν πλησιοχώρων αὐτῶν. Ὁ Ναβουχοδονόσορ ἦτο Χαλδαῖος τὴν καταγωγήν, ἐπίσης ὁ Πατριάρχης Ἀβραὰμ Χαλδαῖος ἦτο.

[2] Ὁ σχῖνος αὐτὸς εἶναι δένδρον, ὁμοιάζων μὲ κουμαρέαν εἰς τὸ ὕψος, ἀναπτύσσεται δὲ εἰς τὰ παραθαλάσσια μέρη καὶ μάλιστα εἰς τὴν νῆσον Χίον, εἰς τὴν ὁποίαν εὑρίσκεται ἐν ἀφθονίᾳ· ἀπὸ τοῦτον παράγεται ἡ μαστίχη. Τὸ δένδρον τοῦτο εἶχον οἱ τότε ἄρχοντες εἰς τοὺς κήπους των διὰ στολισμὸν αὐτῶν.

[3] Πρίνος εἶναι τὸ πουρνάρι.

[4] Ἐπειδὴ εἶναι δυνατὸν νὰ γεννηθοῦν ἀπορίαι εἰς τὸν ἀναγνώστην, διὰ τὴν φαινομενικὴν ἀσυμφωνίαν τῶν ἐνταῦθα καὶ τῶν εἰς τὴν Ἁγίαν Γραφὴν (Βιβλίον Δανιὴλ) ἐκτιθεμένων, ἰδίᾳ ὡς πρὸς τὸ σημεῖον καθ’ ὃ ὁ Βαλτάσαρ ἀναφέρεται ὡς υἱὸς τοῦ Ναβουχοδονόσορος, σημειοῦμεν ἐνταῦθα τὰ ἑξῆς: Τὸν Ναβουχοδονόσορα ἀποθανόντα διεδέχθη ὁ υἱός του Εὐϊλμερωδὰχ (κατ’ ἄλλην γραφὴν Ἐβὶλ-Μεροδὰχ) καὶ τοῦτον ὁ ἐπὶ θυγατρὶ γαμβρός του Νιργάλ-σάρ-ουτσοὺρ (ὁ Νιγλίσαρος τοῦ Φλαβίου Ἰωσήπου). Τοῦτον διαδέχεται ὁ Ναβονίδης καὶ τοῦτον ὁ Βαλτάσαρ, ὅστις ὑπῆρξε καὶ ὁ τελευταῖος βασιλεὺς τῆς Βαβυλωνίας. Τὰ εἰς τὸ Βιβλίον τοῦ Δανιὴλ ἐκτιθέμενα δὲν ἔρχονται εἰς ἀντίθεσιν μὲ τὴν ἱστορίαν, διότι ἡ σημασία τῶν λέξεων πατὴρ καὶ υἱὸς ἐνταῦθα ἔχουν τὴν σημασίαν τοῦ πρόγονος καὶ ἀπόγονος. Ὁ Ναβουχοδονόσορ δηλαδὴ ὑπῆρξε πρόγονος (πατὴρ) τοῦ Βαλτάσαρ καὶ οὗτος ἀπόγονος (υἱὸς) ἐκείνου. Ἄλλωστε καὶ ἡμεῖς σήμερον πολλάκις μεταχειριζόμεθα τὴν λέξιν «πατέρες» μὲ τὴν σημασίαν τοῦ «πρόγονοι». Ταῦτα ὡς πρὸς τὴν πραγματικὴν σειρὰν διαδοχῆς τοῦ Ναβουχοδονόσορος, ἐκ τῆς ὁποίας καὶ ὁ συγγραφεὺς τοῦ παρόντος λόγου ἀφίσταται ὀλίγον εἴς τινα σημεῖα, παρασυρθεὶς ἀπὸ ἐσφαλμένας ἐξιστορίσεις ἐνίων ἰστορικῶν.

[5] Λέχοι ὀνομάζονται οἱ Ἑβραῖοι οἱ κατοικοῦντες τὰς ἀνατολικὰς χώρας τῆς Εὐρώπης, οἵτινες καὶ διατηροῦν ἰδιαίτερα ἔθιμα καὶ ἐμφάνισιν. Ἐπὶ Τουρκοκρατίας μάλιστα ἡ Πολωνία ἐκαλεῖτο Λεχία.

[6] Βαβυλὼν, ἡ ἀρχαιοτάτη μεγίστη καὶ ἱστορικὴ πόλις τῆς Μεσοποταμίας, ἔκειτο πρὸς νότον τῆς σημερινῆς Βαγδάτης πρωτευούσης τοῦ Ἰράκ, ἑκατέρωθεν τοῦ Εὐφράτου ποταμοῦ, ἀπέχει δὲ τῆς Ἱερουσαλὴμ περὶ τὰ 850 χ.λ.μ. κατ’ εὐθεῖαν πρὸς Ἀνατολάς. Ἐπὶ τῶν ἡμερῶν τοῦ Ἁγίου Ἰακώβου εἶχε περιέλθει εἰς τοὺς Πέρσας· σήμερον ἐλάχιστα αὐτῆς ἐρείπια σῴζονται.

[7] Τὸ ἱστορικὸν τοῦτο γεγονὸς ἔλαβε χώραν κατὰ τὸ ἔτος 536 π.Χ.

[8] Κατ’ ἄλλους ἀκριβεστέρους ὑπολογισμοὺς ὁ Ἅγιος οὗτος Προφήτης Δανιὴλ ἐκοιμήθη εἰς ἡλικίαν 88 ἐτῶν.

[9] Βλέπε σελ. 454 τοῦ ἀνὰ χεῖρας τόμου.