Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ἅγιος Νέος Ἱερομάρτυς καὶ Ἰσαπόστολος ΚΟΣΜΑΣ, ὁ ἐν Ἀλβανίᾳ μαρτυρήσας κατὰ τὸ ἔτος ͵αψοθ’ (1779) ἀγχόνῃ τελειοῦται.

Καὶ κατὰ πρῶτον ἔπεισε τοὺς Χριστιανοὺς νὰ μεταφέρουν τὴν λαϊκὴν ἀγορὰν ἀπὸ τῆς Κυριακῆς εἰς τὸ Σάββατον, πρᾶγμα ὅπερ ἐπροξένησεν εἰς τοὺς Ἑβραίους μεγάλην ζημίαν. Κατόπιν ἐκήρυξε τούτους ὡς φανεροὺς ἐχθροὺς τῶν Χριστιανῶν καὶ ὅτι εἶναι ἕτοιμοι ἀνὰ πᾶσαν στιγμὴν νὰ προξενήσουν κάθε κακὸν εἰς αὐτούς.

Θέλων δὲ ὁ Ἅγιος νὰ ἀφήσουν οἱ Χριστιανοὶ τὴν συνήθειαν νὰ φέρουν εἰς τὴν κεφαλήν των τὰς μακρὰς φούντας καὶ ἄλλα διάφορα ἐξαρτήματα τῆς ἐνδυμασίας, τὰ ὁποῖα ἠγόραζον ἀπὸ τοὺς Ἑβραίους, συνεβούλευεν αὐτοὺς ὅτι εἶναι ἀκάθαρτοι καὶ ὅτι ἐκ τούτου οἱ θεοκτόνοι μολύνουσι ταῦτα, ἵνα μολύνωνται καὶ οἱ Χριστιανοὶ καὶ νὰ μὴ ἀγοράζωσι πλέον ταῦτα ἀπὸ τοὺς Ἑβραίους. Ὅθεν ἐκεῖνοι, μὴ ὑποφέροντες πλέον νὰ ἀκούουν τὸν Ἅγιον ἐλέγχοντα αὐτούς, μετέβησαν εἰς τὸν Κοὺρτ πασᾶν καὶ ἔδωσαν εἰς αὐτὸν πολλὰ χρυσᾶ νομίσματα, διὰ νὰ ἐξαφανίσῃ τὸν Ἅγιον. Ὁ δὲ Κοὺρτ πασᾶς, ἀφοῦ συνεβουλεύθη μετὰ τοῦ χότζα του, ἀπεφάσισε νὰ θανατώσῃ δι’ αὐτοῦ τὸν ἱερὸν Κοσμᾶν, μὲ τοιοῦτον τρόπον.

Συνήθειαν εἶχεν ὁ Ἅγιος Ἱερομάρτυς Κοσμᾶς, ὅπου καὶ ἂν μετέβαινε διὰ νὰ διδάξῃ, νὰ λαμβάνῃ πρῶτον τὴν ἄδειαν ἀπὸ τὸν Ἀρχιερέα τοῦ τόπου ἤ ἀπὸ τοὺς ἐπιτροπεύοντας αὐτόν. Συγχρόνως ἔστελλε Χριστιανοὺς νὰ λαμβάνουν τὴν ἄδειαν καὶ ἀπὸ τοὺς ἐξουσιαστὰς τοῦ τόπου· οὕτως ὁ Ἅγιος ἐκήρυττεν ἀνεμποδίστως. Μεταβάς, ὅθεν, εἰς ἕν χωρίον τῆς Ἀλβανίας, λεγόμενον Κολικόντασι, ἔλαβε τὴν πρέπουσαν ἄδειαν παρὰ τοῦ Ἀρχιερέως τοῦ τόπου. Ἀναζητῶν δὲ καὶ τοὺς ἐξουσιαστάς, ἔμαθεν ὅτι ὁ Κοὺρτ πασᾶς ὥριζε τοὺς τόπους ἐκείνους καὶ ὅτι διέμενεν εἴς τι ἐκεῖ πλησίον χωρίον ὀνομαζόμενον Μπεράτι [9]. Πληροφορηθεὶς συγχρόνως ὅτι καὶ ὁ χότζας τοῦ αὐτοῦ πασᾶ διέμενεν ἐκεῖ πλησίον, ἀπέστειλε Χριστιανόν τινα καὶ ἔλαβε τὴν ἄδειαν καὶ ἐκήρυξε. Πλὴν ὅμως δὲν ἔμενεν εὐχαριστημένος, ἀλλ’ ἠθέλησε νὰ μεταβῇ μόνος του εἰς τὸν χότζαν, ἵνα λάβῃ τὴν συγκατάθεσιν, διὰ τὸ ἀσφαλέστερον. Οἱ Χριστιανοὶ τότε πρὸς στιγμὴν τὸν ἠμπόδισαν, λέγοντες εἰς τὸν Ἅγιον, ὅτι ποτὲ ἄλλοτε δὲν ἔπραξε τοιοῦτόν τι, νὰ ὑπάγῃ δηλαδὴ εἰς τοὺς Ἀγαρηνοὺς ἐξουσιαστὰς αὐτοπροσώπως, ἵνα τύχῃ τῆς ἀδείας τοῦ κηρύγματος. Ὅμως δὲν ἠδυνήθησαν νὰ τὸν ἐμποδίσουν.

Συμβουλεύων δὲ οὗτος ὁ ἔνθερμος τοῦ Χριστοῦ Μάρτυς νὰ μὴ ἐξετάζουν ἐκεῖνοι περισσότερον, παρέλαβε μεθ’ ἑαυτοῦ τέσσαρας Μοναχοὺς καὶ ἕνα Ἱερέα, ὡς διερμηνέα, καὶ μετέβη εἰς συνάντησιν τοῦ χότζα. Ὁ χότζας τότε ὑπεκρίθη, ὅτι εἶχεν ἔγγραφον διαταγὴν ἀπὸ τὸν Κοὺρτ πασᾶν, ὅστις τὸν ἐξουσιάζει, νὰ ἀποστείλῃ τὸν Ἅγιον εἰς τὸν πασᾶν, διὰ νὰ συνομιλήσουν μεταξύ των.


Ὑποσημειώσεις

[1] Πιθανῶς τὰ Δωδεκάνησα ἢ τὰς Κυκλάδας, ὅπου ἐδίδασκεν ὁ ἀδελφός του.

[2] Ἡ πόλις καὶ ἡ νῆσος Λευκάς.

[3] Κορυφοὶ καὶ Κορυφώ· ὀνομασία τῆς νήσου καὶ τῆς πόλεως Κερκύρας κατὰ τοὺς Βυζαντινοὺς χρόνους.

[4] Καβάϊα· πόλις τῆς Ἀλβανίας πλησίον τοῦ Δυρραχίου.

[5] Λυκούρσιον· τοποθεσία τῆς Ἀλβανίας βορειοανατολικῶς τῆς πόλεως τῶν Ἁγίων Σαράντα.

[6] Πιθανῶς πρόκειται περὶ τῆς Κορυτσᾶς, πόλεως τῆς Β. Ἠπείρου.

[7] Ρώσους.

[8] Ρωσίαν.

[9] Βεράτιον· κωμόπολις τῆς σημερινῆς Ἀλβανίας, εἰς τὴν ἐνδοχώραν τοῦ Αὐλῶνος, ὅπου καὶ πετρελαιοπηγαί.

[10] Ἐν τῇ θέσει ταύτῃ, μετὰ τὴν ἀνακομιδὴν τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ἁγίου, ἀνηγέρθη Ναὸς ἐπ’ ὀνόματι τούτου τιμώμενος, διὰ κοινῆς μὲν συνδρομῆς, πρωτοβουλίᾳ δὲ τοῦ Ἀλῆ πασᾶ τῶν Ἰωαννίννων, ὅστις ἐχάρισεν εἰς τὸν Ναὸν καὶ ἱκανὰς γαίας, διότι προεῖπεν εἰς αὐτὸν ὁ Ἅγιος τὴν μέλλουσαν δόξαν του καὶ προσδιώρισε καὶ τὸν καιρόν, καθ’ ὃν ἔμελλε νὰ δοξασθῇ, εἰς μίαν τριακονταετίαν, τὰ ὁποῖα εἶδεν ἐντελῶς πραγματοποιούμενα. Τὴν δὲ σεβασμίαν τοῦ Ἁγίου Κάραν λαβὼν ὁ ἴδιος ὁ Ἀλῆ καὶ καταθέσας εἰς χρυσαργυρᾶν θήκην, παρέδωκεν εἰς τὴν σύζυγον αὐτοῦ Βασιλικήν, ἥτις διετήρει αὐτὴν μετὰ τῶν ἄλλων ἱερῶν Εἰκόνων προσφέρουσα τὸ αὐτὸ σέβας· τὴν χρυσαργυροθήκην δὲ ἐκείνην ἀνοίξας ἡμέραν τινὰ ὁ πασᾶς, καὶ ἀσκαρδαμυκτὶ θεωρῶν τοῦ Ἁγίου τὴν Κάραν, παρόντων καὶ ἄλλων, εἶπε τὰ ἑξῆς· «Ὦ ἁγία Κεφαλή, ὅσα μοὶ εἶπες εἰς τὸ Τεπελένι ὅλα μοὶ τὰ ἔδωκεν ὁ Θεός· ἀληθῶς εἶσαι Ἅγιος καὶ παρὰ Θεοῦ ἀπεσταλμένος, λυποῦμαι δὲ πολὺ διότι δὲν ἐνεθυμήθην νὰ σὲ ἐρωτήσω τότε καὶ ποῖον τέλος θὰ λάβω». Τὸ δὲ περὶ τῆς προφητικῆς χάριτος ἣν εἶχε παρὰ Θεοῦ ὁ βιογραφούμενος Ἅγιος, ἐπισφραγίζεται καὶ ἐκ τούτου, ὅτι διερχόμενος ποτὲ τὰ ὄρη τῶν Καλαβρυτῶν χάριν τοῦ κηρύγματος, ἔστη καὶ εἶπε θεωρῶν αὐτά· «Εὐλογημένα τὰ ὄρη ταῦτα, ἅτινα θέλουν σώσει ἐντὸς ὀλίγου ἀπείρους ψυχάς». Προέλεγε δὲ οὕτω τὴν Ἐπανάστασιν, τοὺς ἐντεῦθεν καταδιωγμοὺς καὶ ὅτι ἔμελλον ἐκεῖ νὰ καταφύγωσι πληθὺς γυναικοπαίδων ὅπως σωθῶσι, τοῦθ’ ὅπερ καὶ ἐγένετο.

[11] Τὰς τρίχας ταύτας, ὡς ὑποσημειοῖ ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, πιθανῶς οἱ μαθηταί του ἔλαβον πρὸ τῆς ἀνακομιδῆς τοῦ λειψάνου του, ὅταν τὸ ἐξέθαψαν διὰ νὰ τὸ ἀσπασθοῦν.