Εὐθὺς τότε ἐπρόσταξε τοὺς ἀνθρώπους του νὰ μὴ ἀφήσουν αὐτὸν νὰ ἐξέλθῃ τῆς αὐλῆς του, ἕως ὅτου τὸν ἀποστείλῃ εἰς τὸν πασᾶν. Τότε ὁ εὐλογημένος διδάσκαλος τοῦ θείου λόγου ἠννόησεν ὅτι μέλλουν νὰ τὸν θανατώσουν. Ὅθεν ἐδόξασε καὶ ηὐχαρίστησε τὸν Δεσπότην Ἰησοῦν Χριστόν, διότι ἠξίωσεν αὐτὸν νὰ περατώσῃ τὸν δρόμον τοῦ Ἀποστολικοῦ κηρύγματος μὲ μαρτυρικὸν θάνατον. Κατόπιν, στραφεὶς πρὸς τοὺς Μοναχούς, οἵτινες συνώδευον αὐτόν, εἶπεν ἐκεῖνο τὸ ψαλμικόν· «Διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος καὶ ἐξήγαγεν ἡμᾶς εἰς ἀναψυχήν». Καθ’ ὅλην δὲ τὴν νύκτα ἐκείνην ἐδοξολόγει τὸν Κύριον ψάλλων, χωρὶς νὰ δείξῃ παντάπασι σημεῖον λύπης διὰ τὴν μέλλουσαν στέρησιν τῆς ζωῆς αὐτοῦ, φαινόμενος μάλιστα χαριέστατος, ὡσὰν νὰ ἡτοιμάζετο νὰ μεταβῇ εἰς χαρμόσυνον καὶ πανηγυρικὴν τελετήν.
Ὅταν δὲ ἐξημέρωσε, παρέλαβον τὸν Ἅγιον ἑπτὰ Ἀγαρηνοὶ δήμιοι, καὶ ἀνεβίβασαν αὐτὸν ἐπὶ ἵππου, ὑποκρινόμενοι, ὅτι θὰ ὁδηγήσουν δῆθεν τοῦτον εἰς τὸν Κοὺρτ πασᾶν. Ἀλλ’ ὡς ἀπεμακρύνθησαν περὶ τὰς δύο ὥρας ἀπόστασιν, ἔφερον αὐτὸν πλησίον ἑνὸς μεγάλου ποταμοῦ καὶ καταβιβάσαντες τὸν Ἅγιον Ἱερομάρτυρα Κοσμᾶν ἐκ τοῦ ἵππου ἀπεκάλυψαν εἰς αὐτὸν τὴν προσταγὴν τοῦ Κοὺρτ πασᾶ, νὰ τὸν θανατώσουν. Ὁ Ἅγιος τότε ἐδέχθη μετὰ χαρᾶς τὴν τοιαύτην κατ’ αὐτοῦ ἀπόφασιν καὶ κλίνας τὰ γόνατα προσηυχήθη εἰς τὸν Θεόν, εὐχαριστῶν καὶ δοξάζων, διότι διὰ τὴν πρὸς Αὐτὸν ἀγάπην του ἠξιώθη νὰ θυσιάσῃ τὴν ζωήν του, καθὼς ἡ ψυχή του διακαῶς ἐπεθύμει πάντοτε. Ἔπειτα, ἐγερθείς, ηὐλόγησε σταυροειδῶς τὰ τέσσαρα σημεῖα τοῦ ὁρίζοντος καὶ ηὐχήθη πάντας τοὺς Χριστιανοὺς τοὺς φυλάττοντας τὰς ἐντολάς του. Οἱ δὲ δήμιοι ἔσυραν αὐτὸν πλησίον ἑνὸς δένδρου καὶ ἐπεχείρησαν νὰ δέσουν τὰς χεῖράς του. Ὁ Ἅγιος ὅμως ἠμπόδισε τοὺς δημίους, εἰπὼν ὅτι δὲν μὲλλει νὰ ἀντισταθῇ ἀλλὰ νὰ κρατῇ ἐσταυρωμένας τὰς χεῖρας, ὡσὰν νὰ ἦσαν δεδεμέναι. Κατόπιν ἔγειρε τὴν ἱερὰν κεφαλήν του ἐπὶ τοῦ δένδρου καὶ οὕτως οἱ βάρβαροι ἔδεσαν τὸν λαιμὸν αὐτοῦ μὲ σχοινίον. Εὐθὺς δὲ ὡς ἔσφιξαν τοῦτο, τὸ θεῖον αὐτοῦ πνεῦμα ἀνῆλθε πρὸς τοὺς οὐρανούς. Οὕτως ὁ τρισμακάριος Κοσμᾶς, ὁ κοινωφελέστατος ἐκεῖνος ἀνὴρ καὶ τοῦ κόσμου κόσμος ὁ εὐκοσμότατος, ἠξιώθη νὰ λάβῃ διπλοῦς τοὺς στεφάνους τῆς ἀθανασίας παρὰ Κυρίου. Καὶ ὡς Ἰσαπόστολος καὶ ὡς Ἱερομάρτυς εἰς ἡλικίαν ἑξήκοντα πέντε ἐτῶν.