Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ἅγιος Νέος Ἱερομάρτυς καὶ Ἰσαπόστολος ΚΟΣΜΑΣ, ὁ ἐν Ἀλβανίᾳ μαρτυρήσας κατὰ τὸ ἔτος ͵αψοθ’ (1779) ἀγχόνῃ τελειοῦται.

Εἰς τὸ κάστρον τῆς Ἄσσου διέμενεν εἷς εὐγενής, ὅστις εἶχε δεινὴν ἀσθένειαν τῶν ὤτων καὶ ἐπὶ πολλοὺς χρόνους ἦτο τελείως κωφός. Οὗτος μεταβαίνων μὲ εὐλάβειαν καὶ πίστιν ἐκεῖ ὅπου ἐδίδασκεν ὁ Ἅγιος, ἤρχισεν εὐθὺς νὰ ἀκούῃ, ἰαθεὶς τελείως.

Εἰς τὴν Κεφαλληνίαν ὑπάρχει χωρίον ὀνομαζόμενον Κουρουνός. Ἐκ τοῦ χωρίου τούτου διερχόμενος ὁ Ἅγιος ἐν καιρῷ θέρους, ἐδίψασε καὶ ἐζήτησεν ὕδωρ διὰ νὰ πίῃ ἀπὸ ἕν ξηροπήγαδον. Οἱ ἄνθρωποι εἶπον εἰς τὸν Ἅγιον ὅτι δὲν ἦτο εὔκολον, διότι τὸ ξηροπήγαδον δὲν εἶχεν ὕδωρ. Ἀλλὰ διὰ νὰ κάμουν ὑπακοήν, ἀνέσυραν ἀπὸ τὸ βάθος τοῦ πηγαδίου ὕδωρ γεμᾶτον λάσπην. Καὶ εὐθὺς ὡς ὁ Ἅγιος ἔφερε τοῦτο εἰς τὸ στόμα του καὶ ἔπιεν ὀλίγον, εὐθὺς τὸ ξηροπήγαδον τοῦτο παραδόξως ἀνέβλυσεν ὕδωρ καθαρὸν καὶ ἄφθονον καὶ ἔκτοτε εἶναι πάντοτε πλῆρες καθ’ ὅλον τὸν χρόνον καὶ ἰαματικὸν διὰ ἀσθενείας.

Ἐξ αἰτίας τοῦ πλήθους τοῦ λαοῦ, τὸ ὁποῖον συνηθροίζετο κατὰ τὰς διδασκαλίας τοῦ Ἁγίου, οὐδεμία Ἐκκλησία ἐχώρει καὶ οὕτω ἐξ ἀνάγκης ἐδίδασκεν εἰς τὰς πεδιάδας. Εἰς τὸν τόπον λοιπὸν ὅπου ἔμελλε νὰ διδάξῃ, ἔλεγε πρῶτον καὶ κατεσκεύαζαν ἕνα μεγάλον ξύλινον Σταυρόν. Κατόπιν ἀκουμβοῦσεν ἐπὶ τοῦ στηθέντος Σταυροῦ τὸ σκαμνίον, τὸ ὁποῖον, ὡς λέγουσιν, κατεσκεύασε δι’ αὐτόν, ὡς θρονίον, ὁ Κούρτ πασᾶς, ἐπὶ τοῦ ὁποίου ἀνερχόμενος ἐδίδασκεν. Καὶ μετὰ τὸ πέρας τῆς διδασκαλίας τὸ μὲν σκαμνίον διέλυε καὶ τὸ ἔφερε μεθ’ ἑαυτοῦ, ὅπου καὶ ἂν μετέβαινεν, ὁ δὲ Σταυρὸς ἔμενεν ἐκεῖ εἰς παντοτεινὴν ἐνθύμησιν τοῦ κηρύγματός του. Καὶ εἰς τοὺς τόπους, ὅπου ἦσαν στημένοι οἱ Σταυροί, ὁ Θεὸς ἐνήργει πολλὰ θαύματα. Οὕτω εἰς τὸ μέσον τῆς ἀγορᾶς τοῦ Ἀργοστολίου, πόλεως τῆς Κεφαλληνίας, ὅπου ὁ Ἅγιος ἔστησεν ἕνα τοιοῦτον Σταυρόν, ἀνέβλυσεν ὕδωρ θαυμάσιον καὶ ἄφθονον, τὸ ὁποῖον ἐξακολουθεῖ νὰ φαίνεται ἕως τὴν σήμερον, χωρὶς ποτὲ νὰ ὀλιγοστεύῃ.

Ἀπὸ τῆς Κεφαλληνίας ὁ Ἅγιος ἔπλευσεν εἰς τὴν Ζάκυνθον, συνοδευόμενος ἀπο δέκα καΐκια, πλήρη εὐλαβῶν Κεφαλλήνων. Καὶ ἀφοῦ ἐδίδαξεν ἐκεῖ ἕως ὀλίγον, δὲν ηὐτύχησεν ὁ εὐλογημένος. Ὅθεν ἐπέστρεψε πάλιν εἰς τὴν Κεφαλληνίαν καὶ ἐκεῖθεν μετέβη εἰς Κορυφούς [3], ὅπου ἐδεξιώθησαν αὐτὸν πανδήμως καὶ μάλιστα ὁ ἡγεμών. Ἐπειδὴ ὅμως πλῆθος πολὺ συνηθροίσθη ἐκ τῶν χωρίων, ἵνα ἀκούσῃ τὴν διδασκαλίαν τοῦ Ἁγίου, οἱ τῆς πόλεως προεστῶτες, τὸν φθόνον φοβούμενοι, παρεκάλεσαν τὸν Ἅγιον νὰ ἀναχωρήσῃ τὸ ταχύτερον.


Ὑποσημειώσεις

[1] Πιθανῶς τὰ Δωδεκάνησα ἢ τὰς Κυκλάδας, ὅπου ἐδίδασκεν ὁ ἀδελφός του.

[2] Ἡ πόλις καὶ ἡ νῆσος Λευκάς.

[3] Κορυφοὶ καὶ Κορυφώ· ὀνομασία τῆς νήσου καὶ τῆς πόλεως Κερκύρας κατὰ τοὺς Βυζαντινοὺς χρόνους.

[4] Καβάϊα· πόλις τῆς Ἀλβανίας πλησίον τοῦ Δυρραχίου.

[5] Λυκούρσιον· τοποθεσία τῆς Ἀλβανίας βορειοανατολικῶς τῆς πόλεως τῶν Ἁγίων Σαράντα.

[6] Πιθανῶς πρόκειται περὶ τῆς Κορυτσᾶς, πόλεως τῆς Β. Ἠπείρου.

[7] Ρώσους.

[8] Ρωσίαν.

[9] Βεράτιον· κωμόπολις τῆς σημερινῆς Ἀλβανίας, εἰς τὴν ἐνδοχώραν τοῦ Αὐλῶνος, ὅπου καὶ πετρελαιοπηγαί.

[10] Ἐν τῇ θέσει ταύτῃ, μετὰ τὴν ἀνακομιδὴν τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ἁγίου, ἀνηγέρθη Ναὸς ἐπ’ ὀνόματι τούτου τιμώμενος, διὰ κοινῆς μὲν συνδρομῆς, πρωτοβουλίᾳ δὲ τοῦ Ἀλῆ πασᾶ τῶν Ἰωαννίννων, ὅστις ἐχάρισεν εἰς τὸν Ναὸν καὶ ἱκανὰς γαίας, διότι προεῖπεν εἰς αὐτὸν ὁ Ἅγιος τὴν μέλλουσαν δόξαν του καὶ προσδιώρισε καὶ τὸν καιρόν, καθ’ ὃν ἔμελλε νὰ δοξασθῇ, εἰς μίαν τριακονταετίαν, τὰ ὁποῖα εἶδεν ἐντελῶς πραγματοποιούμενα. Τὴν δὲ σεβασμίαν τοῦ Ἁγίου Κάραν λαβὼν ὁ ἴδιος ὁ Ἀλῆ καὶ καταθέσας εἰς χρυσαργυρᾶν θήκην, παρέδωκεν εἰς τὴν σύζυγον αὐτοῦ Βασιλικήν, ἥτις διετήρει αὐτὴν μετὰ τῶν ἄλλων ἱερῶν Εἰκόνων προσφέρουσα τὸ αὐτὸ σέβας· τὴν χρυσαργυροθήκην δὲ ἐκείνην ἀνοίξας ἡμέραν τινὰ ὁ πασᾶς, καὶ ἀσκαρδαμυκτὶ θεωρῶν τοῦ Ἁγίου τὴν Κάραν, παρόντων καὶ ἄλλων, εἶπε τὰ ἑξῆς· «Ὦ ἁγία Κεφαλή, ὅσα μοὶ εἶπες εἰς τὸ Τεπελένι ὅλα μοὶ τὰ ἔδωκεν ὁ Θεός· ἀληθῶς εἶσαι Ἅγιος καὶ παρὰ Θεοῦ ἀπεσταλμένος, λυποῦμαι δὲ πολὺ διότι δὲν ἐνεθυμήθην νὰ σὲ ἐρωτήσω τότε καὶ ποῖον τέλος θὰ λάβω». Τὸ δὲ περὶ τῆς προφητικῆς χάριτος ἣν εἶχε παρὰ Θεοῦ ὁ βιογραφούμενος Ἅγιος, ἐπισφραγίζεται καὶ ἐκ τούτου, ὅτι διερχόμενος ποτὲ τὰ ὄρη τῶν Καλαβρυτῶν χάριν τοῦ κηρύγματος, ἔστη καὶ εἶπε θεωρῶν αὐτά· «Εὐλογημένα τὰ ὄρη ταῦτα, ἅτινα θέλουν σώσει ἐντὸς ὀλίγου ἀπείρους ψυχάς». Προέλεγε δὲ οὕτω τὴν Ἐπανάστασιν, τοὺς ἐντεῦθεν καταδιωγμοὺς καὶ ὅτι ἔμελλον ἐκεῖ νὰ καταφύγωσι πληθὺς γυναικοπαίδων ὅπως σωθῶσι, τοῦθ’ ὅπερ καὶ ἐγένετο.

[11] Τὰς τρίχας ταύτας, ὡς ὑποσημειοῖ ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, πιθανῶς οἱ μαθηταί του ἔλαβον πρὸ τῆς ἀνακομιδῆς τοῦ λειψάνου του, ὅταν τὸ ἐξέθαψαν διὰ νὰ τὸ ἀσπασθοῦν.