Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ἅγιος Νέος Ἱερομάρτυς καὶ Ἰσαπόστολος ΚΟΣΜΑΣ, ὁ ἐν Ἀλβανίᾳ μαρτυρήσας κατὰ τὸ ἔτος ͵αψοθ’ (1779) ἀγχόνῃ τελειοῦται.

Τοιαῦτα καὶ ἄλλα πάμπολλα θαυμάσια ἐνήργησε ὁ Θεὸς διὰ τοῦ Ἁγίου αὐτοῦ Ἱερομάρτυρος καὶ Ἰσαποστόλου Κοσμᾶ ὅστις κατὰ τοὺς τότε καιροὺς τῆς ζοφερᾶς τοῦ Ἔθνους δουλείας περιώδευεν ἁπανταχοῦ τῆς Ἑλλάδος στηρίζων τοὺς Χριστιανοὺς εἰς τὴν Ὀρθόδοξον πίστιν, ὥστε καὶ ἡ ἰδέα τῆς ἐλευθέρας πατρίδος νὰ ἀναθερμαίνεται. Ἔλεγε δὲ πολλάκις ὁ Ἅγιος εἰς τὰς διδασκαλίας του, ὅτι προσεκλήθη διὰ τὸ κήρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου ἀπὸ τὸν ἴδιον τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν καὶ ὅτι διὰ τὴν ἀγάπην του πρὸς αὐτὸν μέλλει νὰ χύσῃ τὸ αἷμά του. Ἡ δὲ πρόρρησίς του αὕτη ἐπραγματοποιήθη ὡς ἀκολούθως.

Ὁ ἀποστολικὸς οὗτος διδάσκαλος ποτὲ δὲν ἤνοιξε τὸ στόμα αὐτοῦ διὰ νὰ εἴπῃ λόγον ἐναντίον τῶν Ἑβραίων, οὔτε εἰς τὴν Θεσσαλονίκην, οὔτε εἰς τὴν Καστοριάν, οὔτε εἰς τὰ Ἰωάννινα οὔτε εἰς ἄλλον τόπον ὅπου ἦσαν Ἑβραῖοι, μόνον δὲ τοὺς Χριστιανοὺς ἐδίδασκε νὰ πολιτεύωνται ὡς Χριστιανοί, νὰ καλλιεργοῦν τὰς κατὰ Χριστὸν ἀρετάς, νὰ φυλάττουν πρὸ παντὸς τὴν ἀλήθειαν καὶ νὰ ἔχουν ἐμπιστοσύνην εἰς τοὺς ἡγήτορας τοὺς ὁποίους ἔδωκεν ὁ Θεός. Καθὼς καὶ αὐτοὶ οἱ Ἀλβανοὶ παρακολουθοῦντες τὰς διδαχάς του ἔξω εἰς τὰς πεδιάδας ὅπου ἐδίδασκε, τὸν ἤκουον νὰ λέγῃ ταῦτα καὶ τὸν ἐκήρυττον ὡς ἄνθρωπον τοῦ Θεοῦ, τόσον ὥστε καὶ αὐτὸς ὁ Κοὺρτ πασᾶς, ἀκούων τῆς καλῆς τοῦ Ἁγίου φήμης, ἐπρόσταξε καὶ ἦλθεν ὁ Ἅγιος ἐνώπιόν του. Τόσον δὲ ἤρεσεν εἰς τὸν πασᾶν ἡ ὁμιλία τοῦ Ἁγίου, ὥστε καὶ τὸ θρονίον ἐκεῖνο, ὡς προείπομεν, ἐδώρησεν εἰς τὸν Ἅγιον, διὰ νὰ ἀνέρχεται ὑψηλὰ καὶ ἀπὸ ὕψους νὰ διδάσκῃ καὶ ἐνέδυσε τοῦτο μὲ βαρὺ βελούδινον ὕφασμα.

Ὅμως τὸ μισόχριστον γένος τῶν Ἑβραίων, καθὼς εἰς τοὺς παρελθόντας καιροὺς ἔδειξε πάντοτε πᾶσαν κακίαν κατὰ τῶν Χριστιανῶν, οὕτω καὶ τώρα, δὲν ἠνείχοντο νὰ κηρύττεται ἡ πίστις καὶ τὸ θεῖον Εὐαγγέλιον τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, καί τινες Ἑβραῖοι τῶν Ἰωαννίνων εἶπον εἰς τὸν πασᾶν, ὅτι ὁ ἱερὸς οὗτος Κοσμᾶς ἦτο ἀπεσταλμένος ἀπὸ τοὺς Μοσκόβους [7] διὰ νὰ πείσῃ τοὺς ὑποδούλους Ἕλληνας νὰ φεύγουν εἰς τὴν Μοσκοβίαν [8]. Ἀλλὰ ἡ θεία Πρόνοια διεφύλαξε τότε τὸν Ἅγιον ἀπὸ τὴν ἐπικίνδυνον ταύτην ἐπιβουλήν, ὅμως μεγάλη χρηματικὴ ζημία ἐγένετο εἰς τοὺς Χριστιανους. Ἐκ τοῦ γεγονότος τούτου ὅθεν ὁ ἱερὸς Κοσμᾶς ἤρχισε νὰ στηλιτεύῃ τὴν πονηρίαν καὶ τὸ ἀδιάλλακτον μῖσος τῶν Ἑβραίων κατὰ τῶν Χριστιανῶν. Καὶ ἐπειδὴ ἀπεδείχθη ὅτι ἡ κατηγορία αὕτη ἦτο πλαστὴ καὶ συκοφαντία, μετέβη καὶ πάλιν ὁ Ἅγιος εἰς Ἰωάννινα.


Ὑποσημειώσεις

[1] Πιθανῶς τὰ Δωδεκάνησα ἢ τὰς Κυκλάδας, ὅπου ἐδίδασκεν ὁ ἀδελφός του.

[2] Ἡ πόλις καὶ ἡ νῆσος Λευκάς.

[3] Κορυφοὶ καὶ Κορυφώ· ὀνομασία τῆς νήσου καὶ τῆς πόλεως Κερκύρας κατὰ τοὺς Βυζαντινοὺς χρόνους.

[4] Καβάϊα· πόλις τῆς Ἀλβανίας πλησίον τοῦ Δυρραχίου.

[5] Λυκούρσιον· τοποθεσία τῆς Ἀλβανίας βορειοανατολικῶς τῆς πόλεως τῶν Ἁγίων Σαράντα.

[6] Πιθανῶς πρόκειται περὶ τῆς Κορυτσᾶς, πόλεως τῆς Β. Ἠπείρου.

[7] Ρώσους.

[8] Ρωσίαν.

[9] Βεράτιον· κωμόπολις τῆς σημερινῆς Ἀλβανίας, εἰς τὴν ἐνδοχώραν τοῦ Αὐλῶνος, ὅπου καὶ πετρελαιοπηγαί.

[10] Ἐν τῇ θέσει ταύτῃ, μετὰ τὴν ἀνακομιδὴν τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ἁγίου, ἀνηγέρθη Ναὸς ἐπ’ ὀνόματι τούτου τιμώμενος, διὰ κοινῆς μὲν συνδρομῆς, πρωτοβουλίᾳ δὲ τοῦ Ἀλῆ πασᾶ τῶν Ἰωαννίννων, ὅστις ἐχάρισεν εἰς τὸν Ναὸν καὶ ἱκανὰς γαίας, διότι προεῖπεν εἰς αὐτὸν ὁ Ἅγιος τὴν μέλλουσαν δόξαν του καὶ προσδιώρισε καὶ τὸν καιρόν, καθ’ ὃν ἔμελλε νὰ δοξασθῇ, εἰς μίαν τριακονταετίαν, τὰ ὁποῖα εἶδεν ἐντελῶς πραγματοποιούμενα. Τὴν δὲ σεβασμίαν τοῦ Ἁγίου Κάραν λαβὼν ὁ ἴδιος ὁ Ἀλῆ καὶ καταθέσας εἰς χρυσαργυρᾶν θήκην, παρέδωκεν εἰς τὴν σύζυγον αὐτοῦ Βασιλικήν, ἥτις διετήρει αὐτὴν μετὰ τῶν ἄλλων ἱερῶν Εἰκόνων προσφέρουσα τὸ αὐτὸ σέβας· τὴν χρυσαργυροθήκην δὲ ἐκείνην ἀνοίξας ἡμέραν τινὰ ὁ πασᾶς, καὶ ἀσκαρδαμυκτὶ θεωρῶν τοῦ Ἁγίου τὴν Κάραν, παρόντων καὶ ἄλλων, εἶπε τὰ ἑξῆς· «Ὦ ἁγία Κεφαλή, ὅσα μοὶ εἶπες εἰς τὸ Τεπελένι ὅλα μοὶ τὰ ἔδωκεν ὁ Θεός· ἀληθῶς εἶσαι Ἅγιος καὶ παρὰ Θεοῦ ἀπεσταλμένος, λυποῦμαι δὲ πολὺ διότι δὲν ἐνεθυμήθην νὰ σὲ ἐρωτήσω τότε καὶ ποῖον τέλος θὰ λάβω». Τὸ δὲ περὶ τῆς προφητικῆς χάριτος ἣν εἶχε παρὰ Θεοῦ ὁ βιογραφούμενος Ἅγιος, ἐπισφραγίζεται καὶ ἐκ τούτου, ὅτι διερχόμενος ποτὲ τὰ ὄρη τῶν Καλαβρυτῶν χάριν τοῦ κηρύγματος, ἔστη καὶ εἶπε θεωρῶν αὐτά· «Εὐλογημένα τὰ ὄρη ταῦτα, ἅτινα θέλουν σώσει ἐντὸς ὀλίγου ἀπείρους ψυχάς». Προέλεγε δὲ οὕτω τὴν Ἐπανάστασιν, τοὺς ἐντεῦθεν καταδιωγμοὺς καὶ ὅτι ἔμελλον ἐκεῖ νὰ καταφύγωσι πληθὺς γυναικοπαίδων ὅπως σωθῶσι, τοῦθ’ ὅπερ καὶ ἐγένετο.

[11] Τὰς τρίχας ταύτας, ὡς ὑποσημειοῖ ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, πιθανῶς οἱ μαθηταί του ἔλαβον πρὸ τῆς ἀνακομιδῆς τοῦ λειψάνου του, ὅταν τὸ ἐξέθαψαν διὰ νὰ τὸ ἀσπασθοῦν.