Καὶ οὕτω ὁ ἐνάρετος καὶ εὐλογημένος Ἅγιος Κοσμᾶς, ἵνα μὴ γίνῃ αἴτιος σκανδάλων καὶ ταραχῶν, ἀναχωρήσας ἐκεῖθεν μετέβη εἰς τὸ ἀντίκρυ τῆς Κερκύρας μέρος τῆς Στερεᾶς, ἤτοι τῆς Ἀλβανίας, ὀνομαζόμενον Ἅγιοι Σαράντα. Ἐκεῖ ἐδίδασκε τοὺς Χριστιανοὺς περιπατῶν καὶ διερχόμενος ἀπὸ τὰς βαρβάρους ἐκείνας ἐπαρχίας, ὅπου ἐκινδύνευε νὰ ἀπολεσθῇ τελείως ἡ εὐσέβεια καὶ ἡ χριστιανικὴ ζωὴ ἕνεκα τῆς ἀμαθείας, εἰς τὴν ὁποίαν εὑρίσκοντο οἱ ἐκεῖ Χριστιανοί, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὰ πολλὰ κακὰ τὰ ὁποῖα εἶχον καταπνίξει τούτους, ἤτοι φόνους, κλοπὰς καὶ ἄλλας μυρίας παρανομίας, τόσον ὥστε παρ’ ὀλίγον νὰ ἦσαν χειρότεροι κατὰ τὰς κακίας καὶ τὰ ἁμαρτήματα ἀπὸ τοὺς ἀσεβεῖς.
Καὶ εἰς τούτων τῶν Χριστιανῶν τὰς διεφθαρμένας καὶ ἐξηγριωμένας καρδίας ἐμφυτεύσας τὸν σπόρον τοῦ θείου λόγου ὁ ἱερὸς Κοσμᾶς, κατώρθωσε, συνεργούσης τῆς θείας χάριτος, νὰ ἐπιτύχῃ καρπὸν ἀγλαόν. Διότι τοὺς ἀγρίους αὐτοὺς ἡμέρευσε, τοὺς λῃστὰς κατεπράϋνε, τοὺς ἀσπλάγχνους καὶ ἀνελεήμονας ἀνέδειξεν εὐσπλάγχνους καὶ ἐλεήμονας, τοὺς ἀνευλαβεῖς μετέφερεν εἰς τὴν εὐσέβειαν, τοὺς ἀμαθεῖς καὶ ἀγροίκους ἐμόρφωσεν εἰς τὰ θεῖα γράμματα καὶ ἐνουθέτησε νὰ προσέρχωνται εἰς τὰς ἱερὰς Ἀκολουθίας καὶ ἅπαντας ἐν γένει τοὺς ἁμαρτωλοὺς ἐπέστρεψεν εἰς βαθεῖαν μετάνοιαν καὶ τελειοποίησιν, εἰς σημεῖον ὥστε ἅπαντες οἱ Χριστιανοὶ ἔλεγον, ὅτι εἰς τὸν καιρόν των ἀνεφάνη εἷς νέος Ἀπόστολος.
Παντοῦ δὲ ὁπόθεν διῆλθεν ἵδρυσε σχολεῖα διὰ τοῦ μέσου τῆς διδασκαλίας αὐτοῦ, τόσον ἀνώτερα ὅσον καὶ κοινά, ἵνα φοιτοῦν εἰς αὐτὰ τὰ παιδία καὶ μανθάνουν δωρεὰν τὰ ἱερὰ γράμματα καὶ ἐκ τούτων νὰ ἑδραιώνωνται εἰς τὴν πίστιν καὶ τὴν εὐσέβειαν, ὡς καὶ νὰ καθοδηγοῦνται εἰς τὴν ἐνάρετον ζωὴν καὶ πολιτείαν. Κατέπεισε δὲ τοὺς πλουσίους καὶ ἠγόρασαν ὑπὲρ τὰς τέσσαρας χιλιάδας χαλκίνας κολυμβήθρας καὶ ἀφιέρωσε ταύτας εἰς τὰς Ἐκκλησίας εἰς μνημόσυνόν των, ἵνα βαπτίζωνται κατὰ τὸν τύπον τοῦ Μυστηρίου τὰ παιδιὰ τῶν Χριστιανῶν. Ὁμοίως κατέπεισε τοὺς ἔχοντας τὰ μέσα καὶ ἠγόρασαν βιβλία Πατερικὰ καὶ τοιαῦτα μὲ χριστιανικὰς διδασκαλίας, κομβοσχοίνια, μικροὺς σταυρούς, καλύμματα τῆς κεφαλῆς καὶ κτένια, ἐκ τῶν ὁποίων τὰ μὲν βιβλία διένειμεν εἰς ἐκείνους, οἵτινες ἐπεθύμουν τὴν μάθησιν, τὰ δὲ καλύμματα, ὑπὲρ τὰς τεσσαράκοντα χιλιάδας, εἰς τὰς γυναῖνας, ἵνα σκεπάζουν τὴν κεφαλήν των καὶ τὰ κτένια εἰς ἐκείνους, οἵτινες ὑπέσχοντο νὰ ἀφήσουν τὸ γένειον καὶ νὰ διάγωσι βίον ἐνάρετον καὶ χριστιανικόν. Τὰ δὲ κομβοσχοίνια καὶ σταυρίδια διένειμεν εἰς τὸν πολὺν λαὸν διὰ νὰ συγχωρῶσι τοὺς ἀγοράσαντας.