ΝΗΦΩΝ ὁ θεῖος οὗτος πατὴρ ἡμῶν εἶχε πατρίδα τὴν Πελοπόννησον, γεννηθεὶς ἀπὸ γονεῖς λαμπροὺς μὲν κατὰ κόσμον καὶ εὐγενεῖς, λαμπροτέρους δὲ καὶ εὐγενεστέρους κατὰ τὴν εὐσέβειαν καὶ τὴν ἀρετήν, Μανουὴλ καὶ Μαρίαν ὀνομαζομένους ἀναγεννηθεὶς δὲ ὠνομάσθη Νικόλαος, ἐρχόμενος δὲ εἰς ἡλικίαν ἐδόθη εἰς σχολεῖον διὰ νὰ μάθῃ τὰ ἱερὰ γράμματα· ἔχων δὲ ἐξ ἀρχῆς γηραλέα φρονήματα, δὲν κατεγίνετο εἰς ἄλλας παιδαριώδεις πράξεις, ὡς τὰ ἄλλα παιδία, ἀλλὰ ὡς σοφὴ μέλισσα ἐπήγαινεν εἰς διδασκάλους σοφοὺς καὶ ἐναρέτους διὰ νὰ συνάξῃ τὸ μέλι τῆς ἀρετῆς, ἀκροατὴς καὶ μιμητὴς γινόμενος ὅλων τῶν καλῶν καὶ ψυχωφελῶν μαθημάτων καὶ παραδειγμάτων· εἶχε δὲ καὶ τόσον δεξιὸν νοῦν, ὥστε εἰς ὀλίγον καιρὸν ἐπέρασεν ὅλους τοὺς συμμαθητάς του εἰς τὰ μαθήματα· ἐδιάβαζε συχνάκις καὶ τοὺς βίους τῶν Ἁγίων Πατέρων καὶ ηὐφραίνετο ἡ ψυχή του, ἐσπούδαζε δὲ κατὰ τὸ δυνατὸν νὰ τοὺς μιμῆται εἰς τὰς ἀρετάς· ἦτο καὶ φύλαξ τῆς σωφροσύνης θαυμάσιος, τόσον δὲ προθύμως ἐδόθη εἰς τὴν ἐγκράτειαν, ὥστε μὲ ἄρτον μόνον καὶ ὕδωρ ἀνεπλήρωνε τὴν χρείαν τοῦ σώματος· ὁμοίως καὶ εἰς κάθε ἄλλην ἀρετὴν ἠγωνίζετο.
Κατὰ τὰς ἡμέρας ἐκείνας διῆλθεν ἀπὸ τὸ σχολεῖον εἷς Ἱερομόναχος, Ἰωσὴφ ὀνόματι, διδάσκαλος ἄκρος καὶ ἐνάρετος πολλά, καὶ συναναστραφεὶς μὲ αὐτὸν ὁ καλὸς Νικόλαος, καὶ συνομιλήσας ἱκανῶς, τὸν παρεκάλεσε νὰ τὸν πάρῃ εἰς τὴν συνοδείαν του, χωρὶς νὰ λάβῃ ἄλλος τις εἴδησιν· διότι ἐφοβεῖτο νὰ μὴ τὸν ἐμποδίσουν. Ὁ δὲ Ἰωσήφ, δεξάμενος μετὰ χαρᾶς αὐτόν, ἀνεχώρησε κρυφίως καὶ τὸν ἐδίδασκε τὴν φιλοσοφίαν· πηγαίνοντες δὲ εἰς τὴν Ἐπίδαυρον, ἤκουσαν ὅτι εἰς τὰ μέρη ἐκεῖνα ἠσκήτευεν εἷς ἀσκητής, Ἀντώνιος καλούμενος, ἐνάρετος πολλὰ καὶ μιμητὴς κατὰ πάντα τοῦ μεγάλου Ἀντωνίου. Ὅθεν προσῆλθον εἰς αὐτὸν καὶ οἱ δύο διὰ νὰ τὸν ἀπολαύσουν, καὶ νὰ λάβουν τὴν εὐλογίαν του. Ἀφοῦ δὲ συνωμίλησαν ἀρκετὰ μετ’ αὐτοῦ, καὶ ἤκουσαν τὰ θεῖα λόγια του, ηὐφράνθησαν κατὰ τὴν ψυχήν· ἔπειτα ὁ μὲν Ἰωσήφ, λαβὼν τὴν τελευταίαν εὐχὴν τοῦ γέροντος, ἀνεχώρησεν· ὁ δὲ Νικόλαος, πεσὼν εἰς τοὺς πόδας τοῦ Ἀντωνίου, τὸν παρεκάλει μετὰ δακούων νὰ μείνῃ μαζί του, ὁ δὲ Ἀντώνιος ἐξηγήσας εἰς αὐτὸν τοὺς κόπους τῆς ἀσκήσεως καὶ τὴν σκληραγωγίαν, καὶ ἐξόχως τὸ νέον τῆς ἡλικίας του, ἐσπούδαζε νὰ τὸν ἐμποδίσῃ· ἀλλ’ ὁ Νικόλαος, καταφλεγόμενος, ἀπὸ τὸν θεῖον ἔρωτα, μᾶλλον ἐπέμεινε παρακαλῶν καὶ λέγων· «Ὅ,τι μὲ προστάξῃς, πάτερ, μετὰ χαρᾶς σοὶ ὑπακούω, μόνον μὴ μὲ στερήσῃς τῆς συνοδείας σου».