Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ὁ Σιναΐτης, ὁ καὶ ἐν Ἁγίῳ Ὄρει ἀσκήσας ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.

Συναθροίσας δὲ καὶ οὗτος πλῆθος μαθητῶν διὰ τῆς φροντίδος καὶ τῆς ἐπιμελείας του, συνέστησε, μὲ τὴν βοήθειαν τοῦ Θεοῦ, χώραν οὐράνιον καὶ κατοικητήριον Μοναχῶν καὶ ἐδίδαξεν εἰς αὐτοὺς τὴν ἀκριβῆ καὶ ἀγγελικὴν πολιτείαν ἐκείνην, ἥτις ἁρμόζει εἰς τὰ ἡσυχαστήρια, διδάσκων καὶ παρακινῶν αὐτοὺς πρὸς τὸ ὕψος τῆς ἀρετῆς. Ὅπως λοιπὸν ὁ παλαιὸς Ὅσιος Γεράσιμος, τοιουτοτρόπως καὶ ὁ νέος οὗτος Γεράσιμος ἠξιώθη νὰ ἴδῃ, ἐν τῇ ἡσυχίᾳ εὑρισκόμενος, θείας ὁράσεις, ζήσας δὲ πολιτείαν ἀξιοθαύμαστον καὶ ἀγωνισάμενος πνευματικῶς, ὅσον ἦτο δυνατόν, ἀνεπαύθη ἐν Κυρίῳ.

Δεύτερος μαθητὴς τοῦ Ὁσίου ἦτο ὁ Ἰωσήφ, ὁ συμπατριώτης καὶ σύντροφος τοῦ Γερασίμου. Ὅστις τόσους ἀγῶνας ὑπέφερε μεγαλοψύχως διὰ τὴν Ὀρθοδοξίαν, ἰσχυρῶς ἐναντιούμενος εἰς τοὺς Λατίνους καὶ τόσον πολλοὺς ἐξέβαλεν ἀπὸ τὴν κακοδοξίαν τῶν Λατίνων, μεταστρέψας τούτους εἰς τὴν Ὀρθοδοξίαν, μὲ τὴν χάριν τοῦ Χριστοῦ, ὥστε κανεὶς ἀπὸ τοὺς ὀνομαστοὺς καὶ προκόπτοντας εἰς τὴν ἔξω σοφίαν δὲν ἠδυνήθη νὰ συμβάλῃ τόσον εἰς τὴν μεταστροφὴν πρὸς τὴν Ὀρθοδοξίαν, ὡς οὗτος ὁ Ἰωσήφ· διότι, ἄν καὶ ἦτο ἀνίδεος κατὰ τὴν ἔξω σοφίαν, ὅμως κατεῖχε τὴν ἐσωτερικὴν καὶ ἀληθινὴν σοφίαν, τὴν Χάριν, λέγω, τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, μὲ τὴν ὁποίαν καὶ οἱ ἁλιεῖς ἐκεῖνοι, οἱ θεῖοι Ἀπόστολοι, ἐδοξάσθησαν καὶ κατήσχυναν τοὺς ἔξω σοφούς. Τοιουτοτρόπως καὶ ὁ θαυμάσιος Ἰωσὴφ ἐδοξάσθη παρὰ Θεοῦ καὶ κατῄσχυνε τοὺς Λατίνους.

Τὰς δὲ λοιπὰς ἀρετὰς ἐκείνου καὶ τὰ τῆς περιφήμου καὶ σεμνοτάτης πολιτείας του, ποῖος δύναται νὰ διηγηθῇ καθὼς πρέπει; Διὰ τοῦτο καὶ ἐγὼ σιωπῶ. Σὺ δέ, ὦ ἀκροατά, στοχάσου, παρακαλῶ, ἄλλον μαθητὴν τοῦ Ἁγίου, τὸν θαυμάσιον Ἀββᾶν Νικόλαον, ὅστις κατήγετο ἀπὸ τὰς Ἀθήνας, γέρων πολύ, ἕως ὀγδοήκοντα χρόνων, ἄξιος εὐλαβείας διὰ τὸ αἰδέσιμον γῆρας του, τὴν φρόνησίν του καὶ τὴν σεμνότητα τοῦ ἤθους του. Οὗτος καὶ διὰ τὴν Ὀρθοδοξίαν πολλὰ μεγαλοψύχως ὑπέφερεν ἀπὸ τὸν Βασιλέα Μιχαὴλ Η’ τὸν Παλαιολόγον, τὸν Λατινόφρονα, πολλὰς ἐξορίας καὶ ἁρπαγὰς τῶν ὑπαρχόντων του καὶ πολλὰς σκοτεινὰς φυλακάς. Διότι εἰς καιρὸν ὅτε ὁ θεῖος Νικόλαος ἐκήρυττεν εἰς τὴν πατρίδα του τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ καὶ ἐδίδασκε τὸν λαὸν νὰ φυλάττει τὴν Ὀρθοδοξίαν καὶ νὰ μὴ δέχεται τὰ σαθρὰ δόγματα τῶν Λατίνων, ἀπέστειλεν ὁ βασιλεὺς ὑπηρέτας ἰδικούς του, λατινόφρονας, πολὺ σκληροὺς καὶ ἀπανθρώπους, διὰ νὰ τὸν τιμωρήσουν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Κλαζομεναί· ἀρχαία πόλις τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ἐκτισμένη κατὰ τὸ ἥμισυ ἐπὶ τῆς ἠπειρωτικῆς ἀκτῆς τῆς χερσονήσου τῆς Ἐρυθραίας καὶ κατὰ τὸ ἕτερον ἥμισυ ἐπὶ ὁμωνύμου παρακειμένης νησίδος, μετὰ τῆς ὁποίας ἦτο συνδεδεμένη διὰ τριτόξου γεφυρωτοῦ κυματοθραύστου, τὸν ὁποῖον ᾠκοδόμησεν ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ τοῦ ὁποίου ἐρείπια εἰσέτι σῴζονται. Ἔκειτο περὶ τὰ 40 χ.λ.μ. νοτιοδυτικῶς τῆς Σμύρνης, καὶ πλησίον τῆς θέσεως εἰς τὴν ὁποίαν εὑρίσκονται σήμερον τὰ Βουρλά. Αἱ Κλαζομεναὶ ὑπῆρξαν πατρὶς τοῦ διασήμου ἀρχαίου φιλοσόφου Ἀναξαγόρα, παρὰ ταῦτα ὅμως οἱ ἀρχαῖοι Κλαζομένιοι ἦσαν, ὡς φαίνεται, ὀνομαστοὶ διὰ τὴν χυδαιότητά των, ὡς ὑποδηλοῦται ἐκ τῆς γνωστῆς παροιμίας: «Ἔξεστι Κλαζομενίοις ἀσχημονεῖν». Κατὰ τοὺς Βυζαντινοὺς χρόνους ὑπῆρξεν ἕδρα Ἐπισκοπῆς ὑπὸ τὸν Μητροπολίτην Σμύρνης.

[2] Καλοὶ Λιμένες ὀνομάζεται λιμὴν ἢ κόλπος τῆς νοτίου πλευρᾶς τῆς Κρήτης, ἐπίνειον τυγχάνων τῆς ἀρχαίας πόλεως Λασαίας. Ἐκ τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων (κζʹ 8-44), πληροφορούμεθα ὅτι εἰς τὸν τόπον τοῦτον ἐπεθύμει νὰ παραχειμάσῃ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, κατὰ τὴν εἰς Ρώμην μετάβασίν του. Μὴ συμφωνούντων δὲ τῶν ναυτῶν, οἵτινες ἐπροτίμων νὰ πλεύσουν πρὸς ἕτερον λιμένα τῆς Κρήτης, Φοίνικα καλούμενον, ὡς ἀσφαλέστερον πρὸς παραχείμασιν καὶ ἀπειθήσαντες πρὸς τὸν Ἀπόστολον τοῦ Κυρίου, ἠνοίχθησαν εἰς τὸ πέλαγος καὶ παρασυρθέντες ὑπὸ τῶν ἀγρίων κυμάτων ἐκακοπάθησαν δεινῶς ἐπὶ 14 ἡμέρας, κατὰ δὲ τὴν τελευταίαν ἐξώκειλαν εἰς τὴν νῆσον Μελίτην (τὴν Μάλταν).

[3] Βλέπε περὶ τούτων εἰς τὴν ὑποσημείωσιν τῶν σελίδων 134-135.

[4] Τὸν συγγραφέα ἐννοεῖται τοῦ παρόντος Βίου ἁγιώτατον Πατριάρχην Κάλλιστον.

[5] Ὁ θεῖος οὗτος Ἰωσὴφ ἐπατριάρχευσε δὶς ἐν Κωνσταντινουπόλει κατὰ τὰ ἔτη 1267-1275 καὶ 1282-1283. Μετὰ τὴν πρώτην αὐτοῦ Πατριαρχείαν, ἧς παρῃτήθη διὰ τὴν λατινοφροσύνην τοῦ αὐτοκράτορος Μιχαὴλ Ηʹ τοῦ Παλαιολόγου, διεδέχθη αὐτὸν εἰς τὸν θρόνον ὁ γνωστὸς λατινόφρων Ἰωάννης ΙΑʹ ὁ Βέκκος (1275-1282), ὅστις καταδικασθεὶς ἐπὶ λατινοφροσύνῃ ἐξωρίσθη. Καὶ κατὰ τὴν δευτέραν ὅμως Πατριαρχείαν αὐτοῦ ὁ θεῖος Ἰωσήφ, μὴ ὑποφέρων τὰς ἔριδας τοῦ καιροῦ ἐκείνου, ἀπὸ τοὺς λατινόφρονας καὶ καθὸ ὑπέργηρος καὶ ἀσθενὴς παρητήθη ὀλίγον μετὰ τὴν ἐπάνοδόν του εἰς τὸν θρόνον καὶ ἀπεσύρθη εἰς τὸ Ἀσκητήριόν του, ὅπου ὁσίως πολιτευθεὶς ἐξεδήμησε πρὸς Κύριον.

[6] Ἡ Σωζόπολις ἢ Σωζούπολις εἶναι πόλις, τῆς Βουλγαρίας ἐπὶ τοῦ Εὐξείνου Πόντου. Πρὸ τῶν ἀνθελληνικῶν διωγμῶν εἶχε σημαντικὸν ἑλληνικὸν πληθυσμὸν καὶ ἦτο ἕδρα Μητροπόλεως, ἡ ὁποία διετηρήθη καὶ μετὰ τὴν ἵδρυσιν τῆς Βουλγαρικῆς ἐξαρχίας. Μετὰ τοὺς διωγμοὺς τοῦ ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ τῆς Ἀνατολικῆς Ρωμυλίας ὑπὸ τῶν Βουλγάρων ἡ Μητρόπολις αὐτὴ ἔπαυσεν ὑφισταμένη.

[7] Βλέπε περὶ τούτων ἐν τῇ ὑποσημειώσει τῆς σελ. 134-135.

[8] Ἀλέξανδρος Ἰωάννης, ἢ Ἀλέξανδρος Αʹ βασιλεὺς τῶν Βουλγάρων (1333-1365), τῆς οἰκογενείας τῶν Ἀσάν. Διεξήγαγε μακροὺς πολέμους μετὰ τῶν Βυζαντινῶν.